بزرگنمايي:

پیام ویژه-چین مدتهاست که با امریکا بر سر موضوعات مختلف از جمله صادرات به امریکا دچار اختلاف شدید است؛ اما طی ماههای اخیر، خرید نفت از ایران با وجود تحریم های کاخ سفید، بر اختلاف دو کشور بیشتر افزوده است.
وعده امریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران ظاهرا آنگونه که واشنگتن می خواست محقق نشده است. وزیر نفت و مسئولان ارشد کشور این روزها در خصوص راهکارهای فروش نفت با وجود تحریم ها کمتر سخن می گویند تا تاکتیک های موجود لو نرود.
آمریکا صادرات نفت ایران را نوامبر گذشته هدف تحریم قرار داد و معافیت‌هایی که برای هشت مشتری بزرگ نفت ایران از جمله چین صادر کرده بود در ماه می تمدید نکرد.
طی روزهای اخیر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هشدار داد اگر چین برخلاف تحریم‌های آمریکایی، به واردات نفت خام ایران ادامه دهد از سوی واشنگتن تحریم خواهد شد.
مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تاکید بر هدف واشنگتن برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، اظهار کرد: کشورهایی که از تحریم‌های آمریکا پیروی نکنند، با عکس‌العمل آمریکا روبرو خواهند شد و این شامل چین یا هر کشور دیگری در جهان است. ما انتظار داریم همه کشورها از تحریم‌های آمریکا پیروی کنند.

>پای یک بانک در میان است؟
اما نکته بسیار مهم در این میان این است که امریکا اگر بخواهد برای تحریم چین وارد میدان عمل شود باید یک بانک بزرگ چینی را مورد تحریم قرار دهد ، بانکی که تحریم کردن آن صدای بسیاری از تجار و بازرگانان امریکایی را که با چین داد و ستد دارند در می آورد. با این حال مقامات آمریکایی تلاش می‌کنند بدون تحریم یک بانک بزرگ چینی به دلیل تاثیر منفی که ممکن است روی اقتصاد جهانی داشته باشد، جلوی واردات نفت ایران از سوی چین را بگیرند.
روندی که پکن پس از لغو معافیت ها از سوی امریکا در پیش گرفت برخلاف تحریم های امریکا بوده به طوری که برخی محافل می گویند چین همچنان به روش های مختلف مشغول خرید نفت از ایران است ؛ حتی در شرایط تحریم !
مقامات دولت آمریکا بر این باورند که تلاش برای فشار مضاعف روی ایران، با اقدام چین در ادامه واردات نفت ایران تضعیف شده است.
اداره کل گمرک چین واردات نفت ایران به ارزش 585 میلیون دلار در ماه می را اعلام کرد در حالی که میزان واردات نفت ایران در آوریل یک میلیارد و 600 میلیون دلار بوده است. با این حال انتظار می‌رود بر مبنای شمار نفتکش‌هایی که در مسیر رسیدن به بنادر چین هستند، آمار واردات نفت از ایران در ژوئن بهبود
پیدا کند.
>مصلحت اندیشی چینی ها
حال این سوال مطرح است که اساسا چرا غول آسیایی تا این حد به نفت ایران معتاد است و
نمی تواند نخریدن آن را اجرایی کند؟
کارشناسان می گویند در اینکه آیا امریکا موفق می شود چین را در موضوع خرید نفت از ایران متوقف کند یا خیر باید مسئولان سیاسی و کارشناسان زبده سیاست خارجی اظهار نظر کنند اما در خصوص مسائل فنی مرتبط با این موضوع می توان به موارد متعددی اشاره کرد.
یک کارشناس نفتی در گفتگو با آفتاب یزد گفت: چین مشتری سنتی نفت ایران است که به نفت ایران احتیاج دارد و برای این منظور حتی قرارداد بلند مدت با جمهوری اسلامی بسته است و هر ساله آن را تمدید می‌کند.
رضا پدیدار گفت: ساختار پالایشگاههای چین با نفت ایران همخوانی دارد و طبعا این کشور
نمی تواند به راحتی از نفت ایران بگذرد و در واقع مصلحت چینی ها این اقتضا را ندارد که از نفت مرغوب ایران چشم پوشی کنند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در ادامه گفتگو با آفتاب یزد در پاسخ به این سوال که اگر چین نفت ایران را نادیده بگیرد آیا می تواند مشتری نفت عربستان یا روسیه شود، گفت: عربستان و روسیه ظرفیت تامین نفت چین را ندارند چرا که این دوکشور مشتریان نفتی ثابت خود را دارند ، مثلا اروپا بخش هایی از نفت اروپا و جامعه CIS ( کشورهای آسیای میانه ) را تامین می کند در نتیجه به نظر می رسد با توجه به همخوانی ساختار تولید و پالایشگاهی چین با نفت ایرانی پکن به سختی بتواند از نفت ایران صرفنظر کند.
وی تصریح کرد: در خصوص تهدید اخیر امریکا نمی توان ارزیابی قاطعی از شانس موفقیت واشنگتن یا عدم کامیابی این کشور داشت ؛ چرا که گاهی اقتصاد بر سیاست غلبه می کند و در برخی موارد هم سیاست بر اقتصاد؛ در نهایت این تاریخ است که باید در این باره قضاوت کند و اینکه مصلحت برای چین یا امریکا در این غائله چیست؟

>رودستی‌ای که امریکایی ها خوردند
بررسی های آماری نشان می دهد چین برای رسیدن به نفت ایران از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است ولو با دور زدن تحریم های امریکا! البته پر واضح است که ایران و چین با غیرقانونی دانستن تحریم های امریکا تلاش دارند روند عادی خرید و فروش نفت را فارغ از خواست امریکا ادامه دهند.
از اردیبهشت ماه گذشته تا به امروز گزارش ها حاکی از مبادله نفت میان ایران و چین بعد از لغو معافیت های امریکا بوده است.
ردیابی اطلاعات کشتی‌ها در همین ماه نشان داده ایران از طریق کشتی به کشتی نفت خود را به چین صادر می‌کند. در این عملیات که چینی ها آن را مدیریت می کنند، وانمود شده محموله‌ها از عراق می‌آیند. از آن زمان تاکنون بارها چند نفتکش ایرانی در بندری در ژوشان چین پهلو گرفت و بار نفت خود را تخلیه کرده اند. این خبر را رویترز بر اساس ردیابی اطلاعات کشتی‌ها منتشر کرده است.
در این عملیات پیچیده امریکایی ها رو دست خوردند و البته چینی ها برای رسیدن به نفت مرغوب ایران خودشان کلک هایی را سوار می کنند تا نشان دهند پای نفت ایران در میان نیست و نفت های دریافتی در بنادر متعلق به کشوری دیگر است.
رویترز می گوید از طریق انتقال کشتی
به کشتی و از طریق درگیرکردن چهار کشتی دیگر مقادیری نفت به چین منتقل شده است. دریادار چینی نیز در آن عملیات حضور داشته و اظهار کرده انتقال محموله از طریق ارائه مدارکی صوری صورت گرفته است تا نشان دهد محموله از عراق می‌آید. یکی از نمایندگان پایانه چینی اما این موضوع را که محموله از ایران ارسال شده رد می‌کند و می‌گوید از آنجایی که این پایانه حداقل چهار سال است از ایران محموله‌ای دریافت نکرده است، امکان ندارد بار این کشتی از ایران آمده باشد.
با این حال امریکایی ها که از این موضوع بو
برده اند سریعا به پکن هشدار دادند، به این مضمون که ما می دانیم شما نفت ایران را دوست دارید اما استثنایی برای چین در کار نیست و چنانچه چین به خرید نفت از ایران ادامه بدهد؛ مشمول تحریم خواهد شد چرا که قصد امریکا به صفر رساندن صادرات نفت ایران است و کشورهایی که از رژیم تحریم‌های آمریکا تبعیت نمی‌کنند؛ با پیامدهای این اقدام مواجه خواهند شد. امریکا
می گوید این موضوع برای چین یا هر کشور دیگری از جهان نیز صدق می‌کند. انتظار آنها از همه کشورها این است که از تحریم‌های آمریکا تبعیت
کنند.

>پکن رودروی امریکا
اما پاسخ پکن به این تهدیدات تند و دور از انتظار بود. سخنگوی وزارت خارجه چین گفت که قلدری یکجانبه آمریکا به توموری وخیم مبدل شده است.
نماینده چین در کمیسیون مشترک برجام نیز تصریح کرد: از تحریم‌های آمریکا ضدایران پیروی نمی‌کنیم و سیاست به صفر رساندن صادرات نفتی تهران را نیز نمی‌پذیریم زیرا امنیت انرژی برای ما مهم است.
این موضوع حتی برخی مقامات دولت فعلی امریکا را متقاعد کرده که دل کندن کشورهایی چون چین و هند و حتی ترکیه از نفت ارزان ایران بسیار دشوار است و ظاهرا واشنگتن در این راه مسیری سخت و طولانی در پیش دارد.

>معتادان به نفت ایران و مشکل خرید!
هنگامی که ماجرای اردیبهشت ماه نفتکش های چینی و تلاش آنها برای خرید نفت ایران پیش آمد واشنگتن متوجه شد که ظاهرا عامل وابسته کننده ای در برخی کشورها به نفت ایران وجود دارد که باید برای برطرف کردن این عامل
تلاش هایی صورت بگیرد.
آنها برای رفع این معضل سئول را متقاعد
به خرید نفت از امریکا و حتی عربستان کردند و به این ترتیب کره جنوبی به سختی توانست واردات نفت از ایران را کاهش دهد.
وزیر بازرگانی آمریکا در نهایت مجبور شد به واقعیت ماجرا اشاره کند و در راهکاری از فشار واشنگتن به شرکت های نفتی برای فروش نفت ارزان به مشتریان ایران، برای پر کردن خلا ناشی از تحریم های ایران خبر داد.
«ویلبر راس» وزیر بازرگانی آمریکا در خصوص متقاعد کردن کشورهای خریدار نفت ایران به جایگزین کردن نفت دیگری به جای نفت ایران گفت: دولت آمریکا از این امر مطمئن نیست که شرکت‌های نفتی نفت خود را ارزان‌تر از قیمت بازار به هند بفروشند.
هند و چین به نفت ارزان ایران وابسته هستند اما فشار امریکا موجب شده آنها نفت غیر از ایران را سخت تر و گران تر تهیه کنند.
راس می گوید: شرکت‌های نفتی متعلق به افراد هستند (خصوصی هستند) بنابراین دولت امریکا نمی‌تواند این افراد را وادار به کاهش قیمت (همطراز با قیمت پایین نفت ایران که چین و هند خواستار آن هستند) کند.
این موضوع خیلی ساده به نظر نمی رسد. وقتی بحث منع خرید نفت ایران پیش آمد، هند و چین از وضعیت پیش آمده شدیدا عصبانی شدند. در مورد تحریم نفتی ایران و فشار آمریکا بر مشتریان ایران برای قطع واردات نفت ایران، «سوشما سوراج» وزیر خارجه هند، در جریان مکالمه تلفنی با مایک پمپئو همتای آمریکایی خود، به وی یادآور شده که اجرای سناریوی مد نظر واشنگتن (تحریم و جایگزین کردن نفت ایران) به آن راحتی که آمریکا تصور می‌کند، نیست.
همین موضوع بود که دل کندن دهلی و پکن از نفت ایران را سخت نشان می داد. به گفته منابع آگاه، طی همین مکالمه مقام هندی خواستار آن شد که هند تا مدتی دیگر از معافیت‌های تحریم نفتی ایران برخوردار باشد اما امریکا قویا روی موضع خود پافشاری نشان داد و در اصل توجهی به درخواست دهلی نکرد.
هندی ها حتی برای یک دقیقه ماندن بیشتر در معافیت خرید نفت ایران به امریکایی ها متذکر شدند که با توجه به شرایط اقتصادی هند و با برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور، خوب است که موضوع لغو معافیت تا تشکیل دولت جدید در هند کان لم یکن باقی بماند.
اما امریکایی ها مخالف بودند و در نهایت همان کاری را که با چین کردند در مورد هند نیز انجام دادند. از همین رو این دو کشور به خرید مخفیانه نفت ایران رغبت نشان دادند.
آمریکا از تاریخ 12 اردیبهشت معافیت 6 ماهه‌ای را که برای 8 خریدار نفت ایران شامل هند، چین، ترکیه، ژاپن، یونان، ایتالیا، کره جنوبی و تایوان لحاظ کرده بود دیگر تمدید نکرد و از آن تاریخ به بعد خرید های زیرزمینی نفت ایران به درخواست کشورهای متقاضی ادامه یافت که این موضوع خشم امریکایی ها را برانگیخته است.

>مشکلات فنی و پرهزینه برای کشورها
در این رابطه که چرا کشورهایی مثل چین مایل نیستند از نفت ایران صرفنظر کنند کارشناسان به پرهزینه بودن فرآیند جابه‌جایی خرید اشاره می کنند که برای کشورهای خریدار نفت ایران بسیار گران تمام می شود.
علی سماوی کارشناس تجهیزات انرژی در این باره می گوید:‌ تاکنون دو ماه از اجبار دیگر کشورها به نخریدن نفت ایران گذشته و اکنون بسیاری از کشورهایی که معافیت شان لغو شده متوجه شده اند نمی توانند هر نفتی را جایگزین نفت ایران کنند.
وی افزود: این تحریم در واقع فقط تحریم ایران نیست ، بلکه فشار مضاعف به کشورهایی است که مجبورند برای جایگزین کردن نفت ایران هزینه بیشتری را متحمل شوند چرا که این کشورها نمی‌توانند به سرعت نفت ایران را با نفت دیگری جایگزین کنند.این کارشناس در توضیح بیشتر مشکلات برای کشور خریدار می گوید: وقتی کشورها از خرید نفت ایران منع می شوند و مجبور به استفاده از کشور ثالث می شوند به این معنی است که کشور خریدار باید با صرف هزینه بیشتر فن‌آوری پالایشگاه‌های خود را تغییر داده و آن را با نفت جدیدی که قرار است آن را خریداری کنند منطبق نمایند.این اتفاق یعنی هزینه بیشتر برای کشور خریدار که در بازه زمانی 2 ماهه برای کشورهایی که وابسته به نفت ایران بودند این جابجایی به سرعت امکان پذیر نیست در نتیجه آنها ترجیح می دهند به راههایی برای دور زدن تحریم امریکا و خرید همان نفت ایران به هر شیوه ممکن ادامه دهند.
سماوی می افزاید: اگر خریداران بخواهند نفت ایران را نادیده بگیرند باید مدتی پالایشگاههای خود را تعطیل کنند تا با نصب تجهیزات جدید نفت کشور دیگری را خریداری کنند که این کار هزینه سربار برای آنها دارد و از جمله چینی ها به طور مشخص ترجیح می دهند نفت ایران را
از روی آبها به روش های خاصی که خودشان
می دانند دریافت کنند.
وی گفت:‌وابستگی به نفت ایران برای برخی کشورها موضوع شوخی برداری نیست برخی از این کشورها نزدیک به 55 درصد نفت خود را از ایران می خریدند و اکنون با گذشت دو ماه از لغو معافیت ها برخی از خریداران نفت ایران متوجه شدند خرید نفت ارزان و منطبق با سیستم پالایشگاههایشان زمان بر و پر هزینه
است.
این کارشناس تصریح کرد:‌ مشکل در خرید نفت ایران از سوی چین فقط دامن پکن را نگرفته بلکه کشورهایی دیگری هم که نفت از چین می خریدند دچار مشکل شده اند؛ مثلا سنگاپور نفتی که چین از ایران می خرید را خریداری کرده و در پالایشگاههای خود تبدیل
می کرد که اکنون سنگاپوری ها هم دچار مشکل شده اند.
خاطر نشان می شود اداره کل گمرک چین دو هفته قبل اعلام کرد که این کشور به عنوان بزرگترین وارد کننده نفت جهان به دلیل تحریم های آمریکا مجبور شده است تا وارد نفت خود را از ایران کاهش دهد و این امر برخی از پالایشگاه های چینی و پالایشگاه های مرتبط را در معرض تعطیلی قرار داده است.
سِنگ یک تی، تحلیلگر موسسه مشاوره انرژی سنگاپور مستقر در پکن در این خصوص گفت: اگرچه چین بعد از قطع واردات نفت از ایران مجبور شد به دیگر فروشندگان نفت خام در جهان از جمله عراق ، امارات متحده عربی و همچنین برزیل روی آورد، با این وجود واردات نفت این کشور در ماه مه با 11 درصد کاهش نسبت به ماه قبل از 43،730 میلیون به 40.123 میلیون تن رسید.پالایشگاههای چین و سنگاپور برای تطبیق تجهیزات خود با نفت دیگر کشورها اکنون مجبورند مشکلات زیادی را متحمل شوند به طوری که نرخ فعالیت پالایشگاه‌های دولتی چین طی 6 هفته گذشته به دلیل طولانی شدن فعالیت تعمیراتی، پایین ماند و همین امر موجب شده که چینی ها نتوانند نفت ایران را به طور کامل از محاسبات خود حذف کنند چون مجبور به هزینه تعمیر و جابه جایی بیشتر در انتقال تجهیزات خواهند شد.