بزرگنمايي:

اخبار ویژه - درحالی که برخی اصولگرایان از وحدت سخن می گویند برخی دیگر به دنبال ایجاد لیدری در پایگاه اصولگرایی هستند. این درحالی است که اصلاح طلبان تئوری های مختلفی جهت بازسازی قدرت مطرح می کنند. در این بسته خبری با ما همراه باشید.
به گزارش گروه اخبار سیاسی “ پایگاه خبری” رخ ، بسته انتخاباتی مجلس یازدهم شامل اهم اخبار انتخاباتی هفته چهارم شهریور به شرح ذیل می باشد:
درخواست عارف برای آسیب شناسی عملکرد جریان اصلاحات
محمدرضا عارف، رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان و رئیس فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی به دعوت علی شکوری راد، دبیرکل حزب اتحاد ملت در جمع اعضای شورای مرکزی این حزب حضور یافت و عملکرد شورای عالی اصلاح طلبان و فراکسیون امید را تشریح کرد و به سوالات و نقدهای اعضای شورای مرکزی این حزب اصلاح طلب پاسخ داد.
این جلسه به منظور ارائه نقد و نظر و گفت‌وگوی رو در رو در زمینه عملکرد اصلاح‌طلبان به خصوص شورای عالی سیاستگذاری و فراکسیون امید بود.
در این جلسه عارف ضمن بیان چگونگی شکل‌گیری شورای عالی اصلاح طلبان به تشریح عملکرد این شورا در دو انتخابات مجلس دهم و شورای اسلامی شهر و روستا و ریاست جمهوری پراخت.
وی همچنین تحلیل‌های خود را نسبت به عملکرد اصلاح‌طلبان در دهه‌های اخیر ارائه کرد و خواستار آسیب‌شناسی عملکرد جریان اصلاحات شد.
این جلسه در فضایی صمیمی برگزار شد و گفت‌وگوها با صراحت و با رویکردی سازنده صورت گرفت و بر ضرورت تعامل ، همگرایی و انسجام درون جریان اصلاحات تاکید شد.
محمدرضا تاجیک: اصلاح طلبان نیاز به بازسازی قدرت دارند
محمدرضا تاجیک، تئوریسین و تحلیلگر سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید: اصلاح‌طلبان به یک دوران دور از قدرت احتیاج دارند، این فضا مجال دیدن، محاسبه نفس و نقد خود را از آن‌ها گرفته و احتیاج دارند که یک مدتی از این فضا خارج باشند و خودشان را ریکاوری کنند تا آن منزلت و شأنیت اجتماعی از دست رفته را با آن مقبولیت و مشروعیتی که خدشه‌دار شده را به شکلی باز بگردانند.
محمدرضا تاجیک به شدت از اینکه جریان اصلاح‌طلبی خود را در بازی قدرت و در دستیابی به قدرت تعریف کرده و ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی‌اش را نادیده می‌گیرد انتقاد دارد و معتقد است که اصلاح‌طلبان باید به ریشه‌های این جریان وفادار باشند.
محمدرضا تاجیک معتقد است که اصلاح‌طلبان در سال‌هایی که در قدرت بوده‌اند نقد و نوسازی خودشان را فراموش کرده‌اند و حالا به یک دوره دور از قدرت نیاز دارند. او می‌گوید: «این فضا مجال دیدن، محاسبه نفس و نقد خود را از آن‌ها گرفته و احتیاج دارند که یک مدتی از این فضا خارج باشند و خودشان را ریکاوری کنند تا آن منزلت و شأنیت اجتماعی از دست رفته را با آن مقبولیت و مشروعیتی که خدشه‌دار شده را به شکلی باز بگردانند». البته خودش اذعان دارد که این فقط ایده او است و اصلاح‌طلبان برای کسب قدرت و پیروزی در انتخابات شرکت خواهند کرد.
عطریانفر: حول محور خاتمی، به جمع بندی برای ارائه لیست می رسیم/جریان اصلاحات نیازمند بازتعریف است
باشگاه خبرنگاران/ فعال سیاسی اصلاح طلب گفت: من هم موافقم که اصلاح‌طلبی نیاز به بازتعریف دارد و لازمه این بازتعریف اندیشمندی است.
محمد عطریانفر با اشاره به انتقاد اصلاح‌طلبان از ارائه لیست در انتخابات گذشته اظهار کرد: منتظریم شرایط کشور انتخاباتی شود، به طور طبیعی حول محور رئیس دولت اصلاحات که مسئولیت کلان جریان اصلاحات را دارد به جمع‌بندی برای ارائه لیست می‌رسیم.
فعال سیاسی اصلاح طلب درباره کاهش سرمایه اجتماعی اصلاح طلبان به دلیل عملکرد فراکسیون امید گفت: هر فعالیت سیاسی نقاط قوت و ضعفی دارد، فراکسیون امید هم از این مسئله مستثنی نیست.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی با بیان اینکه جریان اصلاحات خیلی مرتبط و منوط به امثال من نیست، تصریح کرد: جریان اصلاحات یک فرآیند کلی است که در جامعه جریان دارد، مردم مطالبه‌گر هستند، ممکن است در این فرآیند موفقیت‌ها و ضعف‌هایی داشته باشیم اما مردم به راحتی از مسیر خود دست نمی‌کشند.
او ادامه داد: مردم شاید نمایندگان خود برای انجام وظایفشان را تغییر دهند، از این سو نمی‌توانیم به دلیل عملکردها تصور کنیم جریان اصلاحات تضعیف شده است، بلکه جریان اصلاحات یک جریان پایدار است که صاحب آن مردم طبقه متوسط شهری هستند.
عطریانفر با اشاره به اظهارات کرباسچی مبنی بر بازتعریف اصلاحات اظهار کرد: کرباسچی حرف درستی زده است چراکه باید متناسب با اقتضائات زمان ببینیم رویکردهای اصلاح‌طلبانه ما چگونه است، معتقدم نباید ذهن خود را فقط معطوف به تعاریف پیشین کنیم، تغییر شرایط و صحنه رقابت در تعریف روزآمد اصلاحات موثر خواهد بود.
فعال سیاسی اصلاح طلب با بیان اینکه بازتعریف اصلاحات نیاز به اندیشمندی دارد، گفت: معتقدم کلیات فرمایشات آقای کرباسچی درست است.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در واکنش به اظهارات مرعشی مبنی بر حمایت اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش رو از فن سالاران، خاطرنشان کرد: تکنوکراسی ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی است که همه به آن نیازمند هستند، نه‌تنها اصلاح طلبان بلکه اصولگرایان هم از جریان تکنوکراسی بهره‌مند هستند، فن سالاری ابزاری برای پیشبرد اهداف یک طیف سیاسی است.
بیشتر بخوانید:
بسته انتخاباتی مجلس یازدهم؛ اصولگرایان زیر پرچم روحانیون مبارز/تاکید اصلاحات بر نقش عارف/شرط بندی مرعشی روی اسب برنده! باهنر: حتما با یک لیست وارد انتخابات می‌شویم/حداد می‌خواهد در مجموعه لیدری حضور داشته باشد
محمدرضا باهنر، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری می گوید: اصولگرایان حتما نباید از پیروزی‌شان در انتخابات مجلس مطمئن باشند بلکه باید این حالت خوف و رجا را داشته باشند.
با هنر ضمن ابراز نگرانی از اینکه «برخی برای چهارتا رأی در بوق ناراضی کردن مردم بدمند» اطمینان می دهد “که در انتخابات مجلس از تهران دو لیست اصولگرا بیرون نخواهد آمد». وی هم از «معتدل شدن مواضع پایداری ها و تلاش برای جذب آنها به سازوکار وحدت» می گوید و هم بی تعارف این پالس را به آنها می دهد که «اگر لیست جدا بدهند، دیگر یک لیست مطرح نیست» .
باهنر با صراحت می گوید رقابت لیدری با حدادعادل ندارد چون «دوره لیدری شخصی و فردی گذشته است» و البته این را هم انکار نمی کند که «قالیباف، حداد و جلیلی می خواهند در مجموعه لیدری حضور داشته باشند»
بستن لیست اصولگرایان با حضور برخی نیروهای اصلاح طلب را ایده انتخاباتی قابل قبولی نمی داند، و ضمن آن گریزی می زند به نگاهی که 20 سال است آن را تکرار می کند که «صالح مقبول» بر «اصلح غیرمقبول» ارجحیت دارد».
این جملات خلاصه ای از مصاحبه محمدرضا باهنر بود که این روزها یک پایش در جلسات شورای وحدت است و پای دیگرش در جلسات مشترک با جامعه روحانیت.
مهندسِ اصولگرا که چند سالیست دور از پارلمان به رتق و فتق امور اصولگرایان از جایگاه دبیرکلی جبهه پیروان مشغول است، در این گفتگو نه فقط پیروزی اصولگرایان در انتخابات اسفندماه را صددرصدی ندانست که حتی به رفقا و برادران اصولگرایش هشدار داد که در حالتی از «خوف و رجا» باشند. او از جلساتی که مرتبا با عارف دارد گفت و از رفت و آمدهای دوستانه اش با لاریجانی و ناطق.
بیشتر بخوانید:
بسته انتخاباتی مجلس یازدهم؛ اصلاح طلبان گرفتار در مثلث تردید در برابر جبهه چندپاره اصولگرایان ما اصلاح‌طلبان اول برای خودمان شرط بگذاریم
برای هر انتخاباتی لازم است یک استراتژی و یک هدف معین تعریف شود. در این میان وقتی با انتخاباتی مانند انتخابات مجلس مواجه هستیم هر جریانی از جمله جریان اصلاح‌طلب باید یک مجموعه اهدافی برای خود روشن کند و همه تلاش خود را به کار ببندد تا به آن هدف دست پیدا کند.
در این راستا چند تاکتیک مطرح می‌شود که یکی از آنها کنار کشیدن و منفعل شدن است. درمقابل اما راه دیگر فعال شدن و رو به جلو بردن روش ها و منش های اصلاح طلبی است. البته یک راه سومی هم وجود دارد و آن این است که مانند خارج نشین ها تنها بنشینند و دست روی دست بگذارند تا اتفاقی رخ بدهد و اصلاحی صورت بگیرد.
طبیعی است، در این مسیر آن راهی برتر است که با روش اصلاحات رو به جلو حرکت کنیم؛ که البته این راه بدون هزینه نیست و می‌تواند مورد استقبال قرار نگیرد و تبعاتی به دنبال داشته باشد حتی ممکن است تیغ نظارت استصوابی حامیان این اصلاحات را مورد قلع و قمع قرار داده و یا تبعات این مسیر تا مرز بازداشت و دستگیری هم به پیش برود اما نباید از آن عقب‌نشینی کرد.
ما در ماه محرم هستیم و بد نیست آموزه‌های اسلامی را به خاطر داشته باشیم. امام حسین(ع) نمونه بارز اصلاح طلبی بودند و تبعات این اصلاح‌طلبی را با خونشان پرداخت کردند. مشخص است که هر که برای اصلاحات قیام می کند هزینه ای نیز پرداخت می کند. هر کسی که برای اصلاحات زحمت می کشد بدون چشمداشت و توقعی باید برای آن تلاش کند.
باید گفت در میان اصلاح‌طلبان درباره انتخابات یک جمع بندی وجود دارد و آن این است که کسی قهر با صندوق رای را قبول ندارد ولی شرط و شروطی با خود و لیست‌ اصلاح‌طلبی داریم. ما باید بپذیریم که افرادی پایبند به اهداف اصلاح طلبی وارد مجلس شوند و این نباشد که فردای انتخابات سینه‌شان را جای دیگری بزنند و شامشان را جای دیگری بخورند. وقتی صحبت از شرط و شروط انتخاباتی به میان می‌آید مقصود شرط و شروط اصلاح‌طلبان با خودشان است و این چیزی است که «سعید حجاریان» به عنوان اولین ایده‌پرداز این موضوع نیز بر صحت این مطلب مهر تائید می‌زند. با او در اینباره صحبتی داشتم که عنوان می کرد مسئله شرط و شروط را برای خودمان مطرح کردم و منظورم این بود کسانی که ادعای اصلاح طلبی دارند، واقعا اصلاح طلبند یا خیر؟
به نظرم شرط و شروط اولیه باید با خودمان باشد.زمانی که پیمان می بندید که قرار است کاری را انجام دهید و به عنوان مثال نامه ای برای شخصیتی می نویسید و 40 نفر بیشتر آن را امضا نمی کنند؛ بیان کننده آن است که از قبل تعیین نشده که این فرد با چه رویکردی به مجلس رفته و عملکردش چیست و از او چه انتظاراتی می رود؟
نکته بعدی این است که باید صادقانه با مردم صحبت کرد و اشتباهات و کم کاری های‌مان را بپذیریم. کسانی که به عنوان دبیران و موسسان احزاب و دبیران فراکسیون هستند باید پاسخ گو باشند که چه نوع مرام‌نامه و راهکاری را ترسیم کرده و چه نقشی را بازی خواهند کرد، هدف و برنامه ریزی شان بر چه اساسی است. اگر این موضوع را رعایت کرده اند، دچار چه گرفتاری ها و مشکلاتی شده و در کدام قسمت ها کم کاری کرده اند. برای رسیدن به جمع بندی باید این موضوعات روشن شود.
شاید در تفسیر آنچه مطرح شد این نتیجه در ذهن نقش ببندد که قرار است سال 98 هیچ ائتلافی در کار نباشد، اما مقصود از این حرف این نیست که اصلاح طلبان همانند سال 94 اتئلافی نخواهند داشت، بلکه به نظر می‌رسد ابتدا باید نقشه راه را تدوین شود. فراموش نکنیم از سال 94 تا امروز شرایط تغییرات زیادی داشته است لذا نمی‌توانیم همان نسخه‌ای که برای انتخابات 94 پیچیده شد برای 98 هم در نظر گرفت.
بیشتر بخوانید:
بسته انتخاباتی مجلس یازدهم؛ اصلاحات به دنبال اصلاح طلبی و اصولگرایان به دنبال سکوی پرش مجلس اصولگرا-اصلاح‌طلب با چه میزان مشارکت شکل می‌گیرد؟ /تاثیر ردصلاحیت‌ها بر شکل‌گیری پارلمان
آمار مشارکت در انتخابات ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی و مجلسی که در نتیجه آن میزان مشارکت شکل گرفته، آیا تئوری مشارکت بالا به نفع اصلاح طلبان و مشارکت پایین به نفع اصولگرایان را تایید می کند؟
تجربه برگزاری 10 دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نشان از آن دارد که مشارکت ها در هر دوره نوساناتی داشته که البته این نوسانات در میزان مشارکت ها تابع عوامل مختلفی بوده است.
تغییر قانون انتخابات در مولفه هایی چون میزان حدنصاب آرا برای ورود به پارلمان، تغییر سن رای دهندگان در دوره های مختلف و … از عوامل موثر در کاهش یا افزایش میزان مشارکت است اما تغییرات در میزان مشارکت تابع عوامل دیگری نیز هست، عاملی همچون “انگیزه بدنه رأی برای حضور در انتخابات و میزان رد و تایید صلاحیت کاندیداها”
برخی تحلیلگران سیاسی بر این باورند که در هر دوره ای از انتخابات که میزان مشارکت بالاتر برود اصلاح طلبان (جناح چپ) پیروز آن انتخابات خواهند بود این در حالی است که زمینه و فضای رای آوری اصولگرایان (جناح راست)در جامعه زمانی فراهم است که انتخاباتی کم رمق با مشارکت حداقلی وجود داشته باشد. ادعایی که اصلاح طلبان به جد به آن معتقدند اما اصولگراها چندان اعتقادی به آن ندارند.
از راست و چپ تا اصولگرا – اصلاح طلب
اگرچه در 5 دوره ابتدایی مجلس از تعبیر جناح راست و چپ برای دو گروه سیاسی فعال در کشور استفاده می شد اما بعد از پیروزی جناح چپ در دوم خرداد سال 76، تعابیری همچون اصولگرا و اصلاح طلب وارد ادبیات سیاسی کشور شد به طوریکه از مجلس ششم به بعد از اسامی اصولگرا و اصلاح طلب برای معرفی جناح پیروز در انتخابات استفاده می شد.
شرط حدنصاب رأی آوری چه می گوید؟
شرط رای آوری برای ورود به مجلس در ادوار مختلف با توجه به قانون انتخابات در آن دوره متفاوت بوده است.انتخابات اول بر اساس مصوبه شورای انقلاب برگزار شد و براساس آن در مرحله اول انتخابات نمایندگان با اکثریت مطلق آرا انتخاب می شدند و در صورتی که در دور اول، اکثریت مطلق حاصل نشد، انتخابات، دو مرحله ای می شد و در دور دوم با اکثریت انتخاب می شدند.
در نخستین قانون انتخابات مجلس که در سال 1362 برگزار شد نیز این شرط رای آوری در ماده 8 تکرار شد و نامزدها در مرحله اول باید «اکثریت مطلق آرا» را کسب می کردند که به منزله کسب نصف بعلاوه یک کل آرای ماخوذه بود. انتخابات مجالس دوم تا پنجم بر اساس آن قانون برگزار شد. از آنجا که تحقق این شرط خصوصا تا مجلس سوم بسیار سخت بود در مراحل اول تعداد کمی از نماینده راهی پارلمان می شد. این شرط در انتخابات چهارم و پنجم دشوارتر هم شد آنچنان که تنها در انتخابات مجلس چهارم و پنجم تهران تنها دو نماینده تهران توانستند در مرحله اول به مجلس وارد شوند.
مجلس پنجمی ها دست به کار اصلاح قانون انتخابات شدند و در نهایت در 7 آذر سال 1378 مصوب کردند «در مرحله اول هر نامزد باید اکثریت یک سوم آراء را کسب کند.». در 13 دی ماه همان سال نیز مقرر کردند «انتخاب نماینده در مرحله اول منوط به کسب اکثریت حداقل یک چهارم کل آراء و در مرحله دوم و همچنین انتخابات میان دوره‌ای با کسب‌اکثریت نسبی به هر میزان باشد». با این تغییر در قانون انتخابات، در مجالس ششم و هفتم کاندیداها راحت تر در مرحله اول راهی پارلمان می شدند.
سن رای دهنده هم مهم است
سن رای دهندگان نیز بر اساس مصوبه شورای انقلاب و نخستین قانون انتخابات مجلس در سال 62 که تا انتخابات مجلس پنجم حاکم بود، 16 سال در نظر گرفته شده بود. اما با اصلاحیه سال 78 سن رای دهندگان به 15 سال تغییر پیدا کرد و انتخابات مجالس ششم و هفتم با این شرایط برگزار شد. اما بر اساس اصلاحیه ای که سال 85 در مجلس هفتم بر قانون انتخابات صورت گرفت، سن رای دهندگان متناسب با اصلاحات قوانین انتخابات ریاست جمهوری و شوراها به یکباره به 18 سال افزایش یافت تا به گفته نمایندگان «تعقل» در انتخاب بیشتر شود. به همین دلیل بود که شمار کسانی که حق رای داشتند در انتخابات مجلس هشتم، کمتر از انتخابات مجلس هفتم شد و میزان مشارکت نیز کاهش یافت.
به طور میانگین، میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس حدود 55 درصد است که در مجلس پنجم با رشد چشمگیری مواجه شده و به 71 درصد رسیده است. از این منظر انتخابات مجلس پنجم با این میزان مشارکت یک نمونه استثنایی به شمار می رود.
مشارکت بالا یعنی پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات مجلس؟
بررسی میزان و درصد مشارکت ها در ادوار مختلف انتخابات مجلس گرچه تا حدی تئوری مشارکت بالا بر پیروزی اصلاح طلبان تاثیرگذار است را تایید می کند مانند آنچه در انتخابات مجلس ششم یا دهم مشاهده شد اما این گزاره اگر در کنار عواملی چون میزان ردصلاحیت ها گذاشته شود تا حدودی نقض می شود.چه آنکه در مجلس نهم با اینکه مشارکت بالاتر از انتخابات مجلس قبل شد ولی عدم حضور فعال اصلاح طلبان در انتخابات نتیجه را به نفع اصولگرایان رقم زد.
یا در انتخابات مجلس پنجم که انتخاباتی استثنا در میزان مشارکت مردمی بود و با مشارکت بیش از 24 و نیم میلیون شرکت کننده جناح راست توانست اکثریت کرسی های پارلمان را از آن خود کند. اما این گزاره آنجا تایید می شود که برای مثال انتخابات مجلس ششم را بررسی کنیم که با افزایش یک و نیم میلیونی تعداد شرکت کنندگان یعنی کمی بیش از 26 میلیون شرکت کننده این اصلاح طلبان بودند که پیروز رقابت های انتخاباتی شدند.
نگاهی دیگر به انتخابات مجلس ششم و مقایسه آن با مجلس هفتم نشان می دهد که شرکت بیش از 26 میلیون نفر در انتخابات مجلس ششم که با مشارکت 69 درصدی منجر به پیروزی اصلاح طلبان شد به یکباره با کاهشی چشمگیر یعنی مشارکت 23 میلیونی روبرو شده و با کاهش 10 درصدی مشارکت یعنی 59 درصد در این دوره اصولگرایان پیروز میدان انتخابات شدند. البته نباید از نظر دور داشت که در انتخابات بسیاری از کاندیداهای اصلاح طلبان نتوانستند از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند و چپ گرایان با لیستی حداقلی در میدان حضور داشتند
نگاهی به انتخابات مجلس هشتم نیز نشان می دهد که در این دوره هم با کاهش نزدیک به یک و نیم میلیونی تعداد شرکت کنندگان نسبت به دور هفتم روبرو بودیم به طوریکه میزان مشارکت 9 درصد کاهش داشت، همین کاهش مشارکت البته باز هم به نفع اصولگرایان به پایان رسید به طوریکه پیروز مجدد رقابت های انتخاباتی شدند.
اگرچه افزایش درصد میزان مشارکت در انتخابات بعدی یعنی مجلس نهم وجود داشت به طوریکه بیش از 30 میلیون نفر در انتخابات شرکت کرده و میزان مشارکت عدد 64 درصد را نشان می داد اما افزایش میزان مشارکت ها در حدی نبود که فضا به نفع اصلاح طلبان به پایان برسد. نباید از نظر دور داشت که در آن انتخابات کاندیداهای اصلاح طلب با ردصلاحیت گسترده ای روبرو شدند آنقدر که تحریم انتخابات دستور کار طیفی از اصلاح طلبان شد.
اما در انتخابات مجلس دهم آنجا که با افزایش 3 میلیونی تعداد شرکت کنندگان در انتخابات نسبت به دور نهم روبرو بودیم باز هم اصلاح طلبان دست بالا را در انتخابات داشتند هرچند مجلس دهم ترکیبی یکدست را تجربه نکرد. هم اصولگراها کرسی های بالایی را تصاحب کردند هم اصلاح طلبان. دسته سومی نیز بودند که در میانه این دو جناح توانستند کرسی های قابل توجهی را به دست آورند.
و حرف آخر؛ تاثیر زیاد رد صلاحیت ها بر شکل گیری پارلمان
اگرچه عواملی همچون سن رای دهندگان و شرط حد نصاب رای آوری و … بر میزان مشارکت موثر است اما همانطور که اشاره شد فاکتورهایی همچون رد صلاحیت نامزدهای یک جریان منجر به عدم مشارکت فعال بدنه رای آن جریان و در مواردی تحریم انتخابات شده است موضوعی که حتی تاثیر مستقیم بر نتیجه انتخابات داشته است، شاید از همین روست که سیاسیون اعتدالگرای چپ و راست براین اعتقادند هرچقدر کاندیداهای دو جریان به شکلی حداکثری وارد میدان شوند انگیزه بدنه رای هر دو طیف برای حضور در پای صندوق های رای هم بالاتر می رود. در کنار این عوامل نباید از نظر دور داشت که انتخابات در شهرهای کوچک بیش از آنکه تحت تاثیر جناح بندی های سیاسی باشد به عواملی چون مناسبات قومی بستگی دارد.
در جدول زیر به میزان مشارکت و نتیجه ای که در هر انتخابات رقم خورده اشاره شده است.