چاپ

پیام ویژه-قطعنامه ای كه ایران نیز در تهیه پیش نویس آن مشاركت داشت و حتی جان كری وزیر خارجه آن وقت آمریكا، كه ریاست جلسه شورای امنیت را بر عهده داشت، این قطعنامه را بسیار مشابه طرحی دانست كه ایران یك سال پیشتر پیشنهاد داده بود. حامیان و مخالفان اسد از قطعنامه استقبال كردند و این قطعنامه نقطه عطفی در پرونده سوریه شد.

پس از چندی، پیچیدگی قطعنامه ٢٢٥٤ عرصه چانه زنی ها بر تفاسیر آن را آراست. امكان متهم كردن دمشق به استفاده از تسلیحات شیمیایی با تكیه بر "گزارش كشورهای همسایه" (كه از مقررات قطعنامه ٢١١٨ بود) در این قطعنامه نیز تایید شده است. امریكا از همین برای توجیه فشار های سیاسی و حملات موشكی تنبیهی علیه سوریه استفاده كرد. همه ابتكارات راهكار سیاسی سوریه نیز از قطعنامه ٢٢٥٤ اعتبار می گیرند. همچنین سه دولت ایران، روسیه و تركیه پس از هر نشست خود چارچوب ٢٢٥٤ را یاداوری كرده اند.

فراز قابل اتكای قطعنامه ٢٢٥٤ چنین است كه صراحتا بر حفظ تمامیت ارضی و یكپارچگی سوریه تاكید می كند. چند هفته پیش هم «گیر پدرسن» نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، طی اولین گزارش خود در شورای امنیت اعلام كرد كه جولان هم بیرون از مقررات نیست و بخش جدایی ناپذیر سوریه است.

این قطعنامه اگر چه در مواردی همچون یك ابزار در دست واشنگتن جهت تشدید فشار بر دمشق به كار می رود اما موانع جدی بر سر راه تبدیل «جمهوری ‘عربی` سوریه» به «جمهوری سوریه» هم ایجاد كرده است. متكی به سوابق تصمیمات شورای امنیت، تفسیر سازمان ملل از قطعنامه ٢٢٥٤ با خوانش ایران، روسیه و تركیه سازگار است كه همواره برای تایید حق حاكمیت دمشق با وسواس بر عنوان «جمهوری عربی سوریه» و یكپارچگی آن تاكید می كنند. این استدلال، خواسته های امریكا برای ایجاد منطقه ای "غیر عربی" در اراضی شرق فرات را برنمی تابد. امریكا بر طرح «شرق فرات» سرمایه گذاری كرده است و دست كم تكرار وضعیت اقلیم كردستان «جمهوری عراق» در سوریه را وفق منافع خود می داند. با بالا گرفتن چانه زنی ها، واكنش امریكا به پیچیدگی قطعنامه ٢٢٥٤ دور از انتظار نبود.

از سوی دیگر حتی برافراشتن پرچم سبز و سفید و سیاه معارضین (پرچم مربوط به دوران پیش از تشكیل جمهوری متحد عربی) نتوانسته است كه «عربی» را از عنوان سوریه حذف كند. «جمهوری سوریه» نام رسمی سوریه در زمان اعتبار پرچم سبز و سفید و سیاه بود و اكنون سوریه زیر سایه درفش قرمز و سفید و سیاه، «جمهوری عربی سوریه» نامیده می شود. حتی معارضینی كه به صورت نمادین كرسی دمشق را در اتحادیه عرب غصب كردند، اگر چه پرچم سبز و سفید و سیاه را بر میز خود داشتند اما از سوی میزبانان عرب به عنوان نماینده جمهوری ‘عربی` سوریه (و نه جمهوری سوریه) معرفی شدند.

مدتهاست كه واشنگتن برای بی اعتبار كردن داعیه عربی دولت بعثی سوریه كوشش می كند. متحدان امریكا در شرق فرات پرچمی دارند كه بر آن با برجسته كردن نقش فرات در میان نقشه سوریه، مرزی تعیین كرده اند. ایشان هم خواستار تغییر نام رسمی جمهوری عربی هستند و خود را تابع «سوریه دموكراتیك» می نامند. ایجاد یك اقلیم با هویت كردی در شرق فرات ضمن تهدید یكپارچگی سوریه، میتواند نام «جمهوری عربی» را بی مسمی كند اما مسكو و تهران و آنكارا و حتی برخی دول عربی با جدیت در برابر این تحمیلات و مهندسی قلدرمآبانه ایستاده اند. از این منظر اعلام به رسمیت شناختن جدایی جولان از سوریه، هم قافیه با خودمختار كردن شرق فرات است. قطع نظر از برشمردن ابعاد دیگر این تصمیم، اقدام كاخ سفید سر دادن شعاری خصمانه علیه تعصبات ملی دولت دمشق است. دولتی كه به اصالت عربی خود افتخار می كند و همواره مدعی است كه سوریه علَم غیرت، مقاومت و عدم سازش خلق عرب علیه اشغال سرزمین عربی را بر دوش دارد.

به تعبیر دیگر كاخ سفید با به رسمیت شناختن جدایی جولان، تفسیر خود از قطعنامه ٢٢٥٤ را اعلام كرده است و بنابراین زین پس با گستاخی بیشتر در مسیر پیشرفت ابتكارات راهكار سیاسی «جمهوری عربی سوریه» سنگ اندازی خواهد كرد. از همان اوایل ناآرامی های سوریه، بشار اسد مدعی بود كه دشمنان دمشق با غیرت و هویت اصیل عربی سوریه در ستیزند تا دژ دفاعی سوریه علیه اشغالگری تضعیف شود. اقدامات آشكار امریكا از جمله ماجرای شرق فرات و برسمیت شناختن حاكمیت اسرائیل بر جولان اشغالی، با هر تفسیری موید ادعای بشار اسد هستند.