بزرگنمايي:

پیام ویژه - امیرسعید ایروانی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نشست توجیهی شورای امنیت سازمان ملل متحد پیرامون «وضعیت افغانستان» سخنرانی کرد.

متن سخنرانی نماینده کشورمان به شرح زیر است: خانم رئیس، از خانم اوتونبایوا، نماینده ویژه افغانستان، و آقای تام فلچر، معاون دبیرکل در امور بشردوستانه، برای گزارش‌های ایشان تشکر می‌کنیم. همچنین از اکوادور و جناب سفیر آندرس مونتالوو سوسا برای گزارش ایشان قدردانی می‌نماییم. 
گزارش خانم رویا محبوب را با دقت استماع کردیم. گزارش اخیر دبیرکل (S/2024/876) که چالش‌های متعدد پیش روی افغانستان را برجسته می‌سازد نیز مورد توجه قرار گرفت. مایلم نکات زیر را برجسته کنم: 
1. بیش از سه سال پس از تسلط مقامات دفاکتو، افغانستان همچنان با چالش‌های عمیقی مواجه است که بحران انسانی در رأس آن قرار دارد. در سال 2024، برآورد شده است که 23.7 میلیون نفر همچنان به کمک نیاز دارند. بر اساس گزارش دبیرکل، تا تاریخ 11 نوامبر، تنها 37.5 درصد از برنامه بشردوستانه 3.06 میلیارد دلاری تأمین مالی شده است. کاهش کمک‌ها، کمبودهای عمده مالی، و محدودیت‌های اعمال‌شده برای کارکنان زن امدادگر، این بحران را تشدید کرده و زنان و کودکان را در معرض خطر بیشتری قرار داده است. جامعه بین‌المللی باید اقدامات مؤثری جهت جلوگیری از رنج بیشتر انجام دهد. کمک‌های بشردوستانه باید بی‌طرفانه، بدون شرط و عاری از سیاسی‌سازی باشد. دارایی‌های مسدودشده افغانستان نیز باید آزاد شوند و تحریم‌ها نباید مانع تلاش‌های معطوف به بازسازی اقتصادی شوند. در غیر این صورت، بحران میلیون‌ها نفر عمیق‌تر خواهد شد و آینده افغانستان نیز به خطر خواهد افتاد. 
2. وضعیت امنیتی افغانستان همچنان بحرانی است. گروه‌هایی مانند داعش خراسان، القاعده و وابستگان آن‌ها تهدیدی جدی برای ثبات افغانستان و منطقه به شمار می‌روند. انفجار تروریستی دیروز در کابل که منجر به کشته شدن آقای خلیل‌الرحمن حقانی، وزیر امور پناهندگان، و چند نفر دیگر شد، یادآور این مهم است که حتی مقامات دفاکتو نیز از آفت تروریسم در امان نیستند. افزایش حملات به جوامع شیعه و هزاره نشان‌دهنده خشونت فزاینده افراط‌گرایانه است. ایران این اقدامات را محکوم می‌کند و از مقامات دفاکتو می‌خواهد به تعهدات خود عمل کرده، به‌طور مؤثر با شبکه‌های تروریستی مبارزه نموده و از همه مردم محافظت کنند. علاوه بر این، افزایش تولید مواد افیونی مصنوعی و تجارت مواد مخدر نیازمند اقدام فوری است. ایران از برنامه‌های دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد که درآمد، شیوه‌های کشاورزی پیشرفته و خدمات اساسی برای افراد درگیر در مواد مخدر فراهم می‌کند، حمایت می‌کند. 
3. ایران به‌عنوان یک همسایه، به‌ویژه پس از خروج بی‌پروا ایالات متحده در سال 202، بخش نامتناسبی از بار ناشی از بحران افغانستان را متحمل شده است. بیش از شش میلیون افغان در ایران پناه گرفته‌اند که فشار زیادی بر منابع محدود ما وارد کرده است. ایران سالانه بیش از 10 میلیارد دلار برای تأمین نیازهای آنان هزینه می‌کند، اما این بار با حمایت کافی از سوی جامعه بین‌المللی مواجه نشده است. کشورهایی مانند ایران و پاکستان نیازمند کمک‌های مستمر هستند، در حالی که تلاش‌ها باید بر تقویت ظرفیت افغانستان برای ارائه مسکن، شغل و خدمات اساسی متمرکز شود تا بازگشت پناهندگان امکان‌پذیر گردد. 
4. ایجاد دولتی که وضع قوانین آن با نمایندگان ملت باشد و حکومتی فراگیر برای صلح و ثبات بلندمدت در افغانستان ضروری است. چنین دولتی می‌تواند به چالش‌های کلیدی پرداخته، از بازگشت درگیری جلوگیری کرده و جریان پناهندگان به کشورهای همسایه را مهار کند. 
5. بر لزوم تعامل مستمر و هماهنگ بین‌المللی با مقامات دفاکتوی افغانستان برای رسیدگی به چالش‌های فوری تأکید می‌کنیم. در این زمینه، فرایند دوحه به‌عنوان بستری مهم عمل می‌کند. ایران از نتایج اخیر نشست دوحه استقبال می‌کند که منجر به ایجاد گروه‌های کاری درباره مواد مخدر و بخش خصوصی شد. ایران در اولین نشست کارگروه مواد مخدر که در تاریخ 28نوامبر 2024 برگزار شد، مشارکت فعالی داشت و آماده است در کارگروه آتی بخش خصوصی برای مقابله با چالش‌ها و حمایت از توسعه افغانستان همکاری کند. ایران از نماینده ویژه در انجام وظایف خود حمایت می‌کند و دفتر یوناما را به‌عنوان سازوکاری مهم برای تلاش‌های بین‌المللی در ارتقای صلح و ثبات می‌داند. 
6. ایران متعهد به ابتکارات منطقه‌ای برای ترویج گفتگو و تعامل فعال با افغانستان است، از جمله نشست‌های وزارتی همسایگان، گروه‌های تماس منطقه‌ای، و فرمت مسکو. در تاریخ 27 سپتامبر، ایران میزبان سومین نشست چهارجانبه وزرای امور خارجه با چین، پاکستان و روسیه در نیویورک بود تا تعامل با مقامات افغان و ترویج ثبات منطقه‌ای را تعمیق بخشد. بیانیه مشترک این نشست حمایت از حاکمیت و استقلال افغانستان، تأکید بر اهمیت حکمرانی فراگیر و نگرانی‌ها در مورد تروریسم را تأیید کرد. همچنین بر لزوم تضمین دسترسی زنان و دختران به آموزش، فرصت‌های اقتصادی و مشارکت فعال در زندگی عمومی تأکید داشت. 
7. چالش‌های افغانستان قابل‌توجه است، اما با رویکردی هماهنگ و گام‌به‌گام برای ایجاد اعتماد و تقویت ثبات، می‌توان بر این چالش‌ها غلبه کرد. ایران متعهد است که از بازسازی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان حمایت کند و برای آینده‌ای روشن‌تر برای مردم آن و ارتقای صلح و امنیت منطقه‌ای تلاش کند. کشورهای غربی، که اشغال طولانی‌مدت و خروج ناگهانی آن‌ها افغانستان را وارد بحران کرد، موظف به مشارکت معنادار در تلاش‌های بازسازی این کشور هستند.