بزرگنمايي:

پیام ویژه - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با وجود تمامی عبرت و خسارت برجام برای کشور که حتی وزیر وقت خارجه نیز به آنها اعتراف کرده است؛ این روزها همچنان عده‌ای در داخل کشور به دنبال ادامه مذاکرات و توافقات جدید هستند. گویی تمامی این درس‌های تلخ و نتایج ناگوار که برجام برای ایران به همراه داشت، به فراموشی سپرده شده و باید این تجربه شکست‌خورده را از ابتدا به تماشا بنشینیم! اتفاقی که در صورت وقوع، موجبات رنج بیشتر مردم را فراهم خواهد کرد.
اوباما و جان کری پس از برجام بارها اعتراف کردند که اگر توافق هسته‌ای به دست نیامده بود، تحریم‌ها در حال فروپاشی بود اما در شرایطی که ایران اسلامی به اعتراف دشمنان خود از تحریم‌ها عبور کرده بود، دولت روحانی پس از مذاکرات هسته‌ای، دیکته‌های غرب را با نام برجام امضا کرد. برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام 23 تیر 1394 میان ایران و گروه 1+5 (آلمان و پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل) به امضا رسید و در 26 دی 1394 رسما به اجرا درآمد. این توافق در نمایش و انگاره‌سازی‌های مدعیان اصلاحات قرار بود منجی اقتصادی باشد اما آیا در واقعیت چنین اتفاقی افتاد؟
طبق ادعای روحانی و ظریف قرار بود تمامی تحریم‌های اقتصادی، مالی و تجاری لغو شود، از جمله تحریم‌های نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه و حمل‌ونقل. همچنین به گفته ظریف، قرار بود برجام باعث بازگشت بدون قید و شرط اموال و وجوه مسدود شده ایران در مؤسسات مالی خارجی شود که پیش از آن به دلیل تحریم‌ها مسدود بودند.
ظریف در ادامه به تغییر رویکرد شورای امنیت سازمان ملل اشاره کرد به‌طوری که قرار بود قطعنامه 2231، رویکرد شورا نسبت به ایران و برنامه هسته‌ای آن را تغییر داده و دیگر ایران را تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌الملل نداند. یکی دیگر از دستاوردهای برجام به گفته وزیر امور خارجه وقت، دریافت مجوز خرید هواپیماهای مسافربری و بازسازی ناوگان هوائی کشور است که قرار بود پس از سه دهه ممنوعیت، امکان‌پذیر شود و به گفته وی این موضوع به ارتقای ایمنی پروازها و بهبود حمل‌ونقل هوائی در کشور کمک کند اما این وعده‌ها چقدر عملی شدند؟
در تاریخ 12 شهریور 1395، ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران، نامه‌ای به فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده اصلی برجام، ارسال کرد. در این نامه، ظریف به صراحت به مشکلات جدی در زمینه اجرای توافق هسته‌ای برجام اشاره می‌کند و موارد متعددی از نقض تعهدات طرف‌های مقابل را برجسته می‌سازد.

ظریف به موگرینی چه گفت؟
ظریف در نامه‌ای که به‌صورت رسمی به موگرینی ارسال کرد، به وضوح اشاره می‌کند که با وجود آنکه ایران به طور کامل به تعهدات خود در برجام عمل کرده است، طرف‌های مقابل به‌ویژه ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی، به هیچ وجه به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. او تأکید می‌کند که «مردم ایران هیچ بهره‌ای از برجام نبرده‌اند» و این امر به‌ویژه از بعد اقتصادی و تجاری مشهود است.
ظریف در ابتدا با لحنی گلایه‌آمیز و انتقادی، از تأخیر در اجرای تعهدات طرف مقابل سخن می‌گوید. او به‌ویژه به ایالات متحده اشاره کرده و یادآور می‌شود که نزدیک به هشت ماه پس از اجرائی شدن برجام، بسیاری از تعهدات اصلی این کشورها خصوصا در زمینه رفع تحریم‌ها هنوز اجرا نشده است. او همچنین به فشارهای پشت پرده و تهدیدهای آشکار علیه تعامل با ایران اشاره می‌کند که نشان می‌دهد طرف‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، از اعمال فشار سیاسی برای جلوگیری از عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران دست برنداشته‌اند.
پایبندی یکطرفه ایران به برجام
یکی از نکات مهمی که ظریف در نامه خود به آن اشاره می‌کند، تأکید بر پایبندی کامل و حتی فراتر از تعهدات ایران طبق برجام است. او می‌گوید که ایران نه‌تنها به تعهدات خود وفادار بوده، بلکه در برخی زمینه‌ها حتی بیش از آنچه که از ایران خواسته شده عمل کرده است. با این حال، او به وضوح اعلام می‌کند که «خویشتنداری، صبر و التزام یکطرفه» ایران به بهبود وضعیت منجر نشده است و در نتیجه، مردم ایران هیچ بهره اقتصادی ملموسی از برجام نبرده‌اند. این موضوع سبب نارضایتی عمومی از وضعیت موجود و احساس شکست در تحقق وعده‌های اقتصادی برجام شده است.
نقض صریح برجام توسط آمریکا و اروپا
ظریف در نامه خود به فدریکا موگرینی، با جزئیات و مستندات دقیق به نقض‌های متعدد برجام توسط آمریکا و کشورهای اروپایی اشاره کرده است. این نقض‌ها نشان‌دهنده بدعهدی طرف مقابل و عدم اجرای تعهدات برجامی است. در اینجا به چند نمونه از این نقض‌ها پرداخته می‌شود که در متن نامه مطرح شده است:
فروش هواپیما به ایران
یکی از مواردی که ظریف به‌طور خاص در نامه خود به آن اشاره می‌کند، خودداری ایالات متحده از صدور مجوز برای فروش هواپیماهای مسافری به ایران است. او با صراحت می‌نویسد: «از آنجا که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود عمل کرده است، اما ایالات متحده همچنان از صدور مجوزهای لازم برای شرکت‌های ایرباس و بوئینگ خودداری می‌کند، این موضوع عملاً نقض تعهدات برجام از سوی آمریکا است.» او در ادامه تأکید می‌کند که این تأخیرها به وضوح نشان‌دهنده کارشکنی آمریکا در اجرای توافق است و می‌افزاید: «حتی اقدام اخیر دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) در ممنوعیت اشتراک‌گذاری کدهای پروازی با شرکت‌های غیرآمریکایی نمونه‌ای دیگر از نقض صریح تعهدات آمریکا است.» این نقل قول از نامه نشان‌دهنده نارضایتی از بی‌عملی طرف‌های غربی به‌ویژه آمریکا در تحقق وعده‌های اقتصادی برجام است.
مسائل بانکی و مالی
ظریف در ادامه به مشکلات بانکی پس از اجرای برجام اشاره کرده و می‌نویسد: «تلاش‌های ایران برای بازگشت به سیستم مالی جهانی با موانع جدی روبه‌رو شده است. بانک‌های ایرانی به دلیل تحریم‌های پنهان و پیچیدگی‌های قانونی هنوز نتوانسته‌اند به منابع مالی خود دسترسی پیدا کنند.» او ادامه می‌دهد: «این وضعیت به‌وضوح نقض تعهدات ایالات متحده است که بر اساس برجام موظف به تسهیل دسترسی ایران به منابع مالی و تعامل با بانک‌های بین‌المللی بوده است.» 
قانون لغو روادید آمریکا
ظریف به قانون جدید ایالات متحده در خصوص لغو روادید نیز اشاره می‌کند و تأکید می‌کند که: «بر اساس قانون جدید آمریکا، اتباع کشورهای خاصی که به ایران سفر کرده‌اند، نمی‌توانند از برنامه لغو روادید برای سفر به ایالات متحده بهره‌مند شوند.» او ادامه می‌دهد: «این قانون، که پس از اجرائی شدن برجام تصویب شده، صراحتا با تعهدات ایالات متحده طبق برجام در تضاد است، زیرا طبق توافق هسته‌ای، آمریکا موظف است از ایجاد محدودیت‌های غیرضروری برای تعاملات اقتصادی و تجاری با ایران خودداری کند.» به اعتراف آقای ظریف این اقدام عملاً مانعی جدید برای روابط تجاری و اقتصادی ایران با سایر کشورها ایجاد کرده است که حتی پیش از برجام نیز وجود نداشت!
وضع مجدد تحریم‌ها
یکی از مواردی که ظریف به‌طور صریح در نامه خود به آن اشاره کرده، فرمان اجرائی جدید ایالات متحده (فرمان 13716) است که برخی از تحریم‌های لغو شده را مجدداً برقرار کرده است. ظریف با ذکر این فرمان در نامه خود می‌نویسد: «فرمان اجرائی جدید ایالات متحده که برخی تحریم‌های لغو شده را مجدداً برقرار کرده است، نقض صریح برجام از سوی ایالات متحده است.» او در ادامه می‌افزاید: «این اقدام نه تنها در تضاد با تعهدات آمریکا طبق برجام است، بلکه موجب زیر سؤال بردن اعتبار این توافق بین‌المللی می‌شود.»
محدودیت‌های اتحادیه اروپا
ظریف به محدودیت‌های جدید اتحادیه اروپا در صادرات اقلام با کاربری دوگانه به ایران هم اشاره می‌کند و تأکید می‌کند: «اتحادیه اروپا که به‌طور رسمی موظف بود پس از اجرای برجام از اعمال محدودیت‌های جدید در صادرات اقلام با کاربرد دوگانه به ایران خودداری کند، در عمل محدودیت‌های جدیدی را اعمال کرده است.» او این محدودیت‌ها را نقض آشکار تعهدات اتحادیه اروپا در چارچوب برجام می‌داند و می‌گوید: «این اقدامات نه‌تنها با تعهدات برجامی اتحادیه اروپا مغایرت دارد، بلکه عملاً مانع از توسعه تجارت و فناوری‌های پیشرفته در ایران شده است.»
برجام؛ توافقی شکننده و بی‌نتیجه؟
نامه محمدجواد ظریف به فدریکا موگرینی نه‌تنها شکایتی از نقض برجام توسط طرف‌های غربی است، بلکه اعترافی مستند و البته تلخ از زبان او به بی‌فایدگی برجام است. در این نامه، ظریف صراحتاً بیان می‌کند که علی‌رغم پایبندی ایران به تعهدات خود، برجام نتوانسته برای مردم ایران نتایج اقتصادی ملموس و قابل توجهی به ارمغان آورد. 
تناقض‌ها و چالش‌های برجام از نگاه ظریف
محمدجواد ظریف در ارزیابی‌های خود از برجام همواره بر رفع تحریم‌ها و کاهش تنش‌ها تأکید کرده است، اما در نامه‌ای به فدریکا موگرینی، اذعان کرده که مردم ایران هیچ بهره‌ای از این توافق نبرده‌اند. او به تأخیرها و کارشکنی‌های ایالات متحده در زمینه‌های بانکی و اقتصادی اشاره کرده و تأکید می‌کند که تحریم‌ها همچنان پابرجا هستند. علاوه‌بر این، در حالی که ظریف بر دستاوردهای نسبی اقتصادی برجام اشاره می‌کند، در نامه‌اش تأکید کرده که مردم ایران از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند نشده‌اند. وی همچنین مدعی است که ایران می‌تواند از تجربیات برجام برای بهبود روندهای دیپلماتیک بهره برد، اما در عین حال از بدعهدی‌های طرف‌های مقابل انتقاد کرده و نشان می‌دهد که این تجربه بیشتر مشکلات ایران را تشدید کرده است.
در مجموع، نامه محمدجواد ظریف به فدریکا موگرینی به‌وضوح در تعارض با بسیاری از ادعاهای او در دفاع از برجام است. این نامه نشان می‌دهد رؤیایی که ظریف در دفاع از برجام برای افکار عمومی داخلی می‌ساخت در اکثر موارد با واقعیت‌های اجرائی این توافق همخوانی نداشت.
کتابی که از آن گفته نمی‌شود
نامه آقای ظریف به فدریکا موگرینی در کتاب «نامه به دبیرکل ملل متحد» منتشر شده است، کتابی که حاوی ترجمه نامه‌هایی است که وزیر وقت خارجه در طول دوران مسئولیت خود نوشته است. این کتاب، علاوه‌بر ارائه محتوای اصلی این نامه‌ها، شامل اسناد و مستندات زیادی است که به نحوی بر اشتباهات ظریف در مدیریت دیپلماسی هسته‌ای و نقض‌های متعدد برجام توسط طرف‌های غربی اشاره دارد. با وجود اهمیت این اسناد، محمدجواد ظریف تقریبا هیچ اشاره‌ای به این کتاب در مراسم‌ها و سخنرانی‌هایش نمی‌کند و آن را سانسور کرده است. 
گفتنی است، مدعیان اصلاحات پس از امضای توافقی به غایت نامتوازن، فاقد تضمین و فاقد مکانیسم شکایت و اخذ خسارت با رویکرد ضد منافع ملی «توافق به هر قیمت» و «اجرای آن به هر قیمت»، ضعیف‌نمایی و محتاج نشان دادن کشور، همواره به جای اعتراض به نقض پیمان توسط آمریکا و اروپا در برجام، ایران را تخطئه کردند و این در حالی بود که برجام در روز نخست اجرا، توسط آمریکا در دوره اوباما با تحریم‌ها ضدایرانی کاغذ پاره شد. آمریکا همزمان در همان دوره سرمایه‌گذاران را تهدید به تحریم می‌کرد و بر خریداران نفت فشار می‌آورد. آنچنان نقض عهد آمریکا در برجام را توجیه کردند که دشمن به تحریم بیشتر تشویق و 700 تحریم پیشابرجامی به بیش از 1500 تحریم پسابرجامی تبدیل شد.
جان کری وزیر خارجه اسبق آمریکا، مهر 96 در یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست نوشته بود: «ایران در توافق هسته‌ای (برجام) پیشاپیش همه امتیازاتش را پرداخت کرد.» اوباما نیز دی 95 در نطق خداحافظی خود در شیکاگو با افتخار اعلام کرد که برنامه هسته‌ای ایران را بدون شلیک حتی یک گلوله متوقف کرده است!
مدعیان اصلاحات، ایران را درمانده از تحریم جا ‌زدند و آمریکا را به تحریم بیشتر تشویق کردند و تحریم‌ها دو برابر شد. آنها همچنین با سوءمدیریت عمدی در بخش مسکن، بنزین، حراج کردن ذخایر طلا و ارز، به تعطیلی کشاندن صدها کارخانه، عدم اصلاح ساختار بودجه و دپوی کالاهای اساسی در گمرکات و بنادر، به تحریم ضریب اثربخشی دادند. هم مشوق تحریم خارجی بودند و هم عامل تحریم داخلی و در همین وضعیت، به بهانه تحریم خواهان واگذاری منابع قدرت کشور به دشمن شدند! آنها هشت سال فرصت کارآفرینی و رونق اقتصادی را هدر دادند و هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا شش رتبه تنزل پیدا کرد.
دولت روحانی در سیاست و تجارت خارجی، کشور را معطل و گروگان چند دولت خبیث و بدعهد مثل آمریکا و تروئیکای اروپایی گذاشت و 8 سال بهترین فرصت‌های تدبیر و رشد درون‌زای اقتصادی را پای اعتماد به غرب سوزاند. مدعیان اصلاحات - اعتدال 8 سال با شعار برداشتن تحریم‌ها فرصت سوزی کردند.
جریان غربگرا در دوره ترامپ نیز بدعهدی آمریکا و اروپا در برجام را از توجیه کردند تا جاییکه ترامپ از برجام خارج شد و نشریه پولیتیکو یک هفته پس از خروج ‌ترامپ از برجام نوشت: «فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانس این اتحادیه تصریح کرد: من از روحانی تضمین گرفتم که حتی در صورت خروج آمریکا از توافق و برگرداندن تحریم‌‌ها، ایران به برجام پایبند بماند»!
پیش از دولت روحانی و بدون برجام، در روز 1/5 میلیون بشکه نفت می‌فروختیم اما با برجام به زیر 300 هزار بشکه رسید. 
طیف غربگرا پس از پیروزی ترامپ، مجددا بر طبل مذاکره می‌‎کوبد و کوچک‌ترین اشاره‌ای به نقض برجام در سه دوره اوباما، بایدن و ترامپ نمی‌کند. مجددا می‌خواهند با آسودگی خاطر، جای طلبکار و بدهکار را تعویض و نیاز حریف را تأمین کنند. کاری ندارند که ترور سردار شهید سلیمانی، شهید ابومهدی المهندس و یارانشان با دستور ترامپ اتفاق افتاد و ترور شهیدان سیدحسن نصرالله، زاهدی، هنیه، نیلفروشان،‌ هاشم صفی‌الدین نیز در دوره بایدن رخ داد. امروز در شرایط تداوم کارشکنی آمریکا و بدهکار و مجرم بودن این رژیم، اقتدار و نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران، گسترش شرکای اقتصادی و شکستن و دور زدن برخی تحریم‌ها، مذاکره مجدد با این دولت تروریست، چیزی جز آبرو بخشیدن به آن و نشاندن ایران در جایگاه ضعف و تقلای شوم برای واگذاری توانمندی‌های کشور نیست.
باید همچون بره‌ای در مذبح و برده‌ای در مسلخ باشیم!
دولت آمریکا (هم دموکرات‌ها و هم جمهوری‌خواهان) دولتی غارتگر، مستکبر، مداخله‌گر، زیاده‌خواه، زورگو، جنایتکار و عهدشکن است. اما مدعیان اصلاحات (به تصریح نشریه صدا) تاکید دارند که در مقابل چنین دولتی باید همچون بره‌ای در مذبح و برده‌ای در مسلخ باشیم!
این در حالی است که ظریف در نشست وزیران خارجه 1+5 و ایران گفته بود: «بیست ماه پس از انعقاد برجام، نمی‌‌توانیم یک حساب بانکی در انگلیس باز کنیم.» ظریف در سفر به آلمان با مشکل عدم ارائه بنزین به هواپیمایش مواجه شد و دولت آمریکا پس از انعقاد برجام نامزد ویژه روحانی برای تصدی نمایندگی ایران در سازمان ملل را دیپورت کرد و به وی ویزا نداد.
آقای روحانی با اذعان به خسارت‌بار بودن برجام، مذاکره مجدد با آمریکا را «دیوانگی» نامید. ظریف نیز پیش از این صراحتا گفت «توافق با آمریکا به اندازه جوهر روی کاغذ هم ارزش ندارد»، عراقچی اذعان کرد که «نتیجه پایبندی به برجام، تحریم‌های بیشتر بود»؛ وی تصریح کرد «درسی که از برجام گرفتیم این بود که مقاومت بهتر از رویکرد فعلی دولت در سیاست خارجی جواب می‌دهد».
ظریف می‌گفت آمریکا و اروپا به تعهدات برجامی خود عمل نکردند. صالحی می‌گفت آمریکا نه یک بار بلکه ده‌ها بار دبه کرده است و... خود آقای روحانی بعد از دبه کردن آمریکا می‌گفت؛ مگر دیوانه‌ایم که دوباره با آمریکا مذاکره کنیم!
دستاورد برجام «تقریبا هیچ» به گفته سیف و «نزدیک صفر» به گفته عراقچی بوده است.
وزیر امور خارجه دولت روحانی تصریح کرده بود که توافق با آمریکا به ‌اندازه جوهر روی کاغذ هم ارزش ندارد.
عراقچی نیز تأکید کرد که «ایران برجام را داستانی موفق نمی‌داند چراکه از آن بهره‌مند نشده و تحریم‌ها برداشته نشده است.»
این در شرایطی است که کشور بدون برجام و لغو تحریم‌ها توانست صادرات نفت را احیا کند و رشد‌های اقتصادی 4-5 درصدی را در دولت شهید رئیسی رقم بزند.
مدعیان اصلاحات در سال‌های اخیر با ایجاد دوگانه‌های دروغین از جمله «جنگ- مذاکره» و «معیشت- مذاکره» این‌گونه القا کردند که در مواجهه با آمریکا فقط یک گزینه پیش‌روی ایران است و آن چیزی نیست جز پذیرش بی‌چون و چرای شروط آمریکا برای مذاکره.
می‌خواهند ایران در جایگاه متهم به میز محاکمه برود و این در حالی است که ایران طرف طلبکار است و آمریکا باید خسارت نقض عهد خود در برجام را به ایران بپردازد. ایران پیام اقتدار برای دنیا می‌فرستد، معادلات منطقه را مقتدرانه رقم می‌زند و محافل خارجی معتقدند خاورمیانه که روزگاری طولانی در دست آمریکا بود، دیگر در دست کاخ‌سفید نیست اما رکن داخلی کارزار غرب علیه ایران در سودای تکرار دیپلماسی التماسی است.
نیوزویک: یک نفر باید خیلی احمق باشد
اگر وقت خود را بیش از حد صرف فکر کردن درباره برنامه‌های ترامپ کند!
رویافروشی مدعیان اصلاحات، تاجر خواندن ترامپ و تقلا برای مذاکره با وی در حالی است که نشریه آمریکایی نیوزویک اخیرا نوشت: 
ـ میان حرف تا عمل دونالد ترامپ فاصله بسیار است. خودتان را به گمانه‌زنی درباره رویکرد او خسته نکنید.
ـ یک نفر باید خیلی احمق باشد اگر وقت خود را بیش از حد صرف فکر کردن درباره برنامه‌های ترامپ کند!
ـ او دیدگاه ثابتی ندارد. چیزهایی را در جریان مبارزات انتخاباتی می‌گوید، اما زمانی که در مقام است به آنها توجه نمی‌کند یا بسته به اینکه چه کسی با او در اتاق حضور دارد، نظرش را تغییر می‌دهد. او از اینکه برای همه شبیه یک معمای حل نشده باشد استقبال می‌کند.
ـ به دور اول ترامپ نگاه نکنید. ترامپ علاقه‌ای به ناتو نداشت و اروپایی‌ها را برای افزایش بودجه دفاعی تحت فشار قرار داد، اما سیاست‌های او با شعارهای او مطابقت نداشت.
آیا این تجربه تلخ باید تکرار شود؟
با وجود تمامی عبرت و خسارت برجام برای کشور که حتی وزیر وقت خارجه نیز به آنها اعتراف کرده است؛ این روزها همچنان عده‌ای در داخل کشور به دنبال ادامه مذاکرات و توافقات جدید هستند. گویی تمامی این درس‌های تلخ و نتایج ناگوار که برجام برای ایران به همراه داشت، به فراموشی سپرده شده و باید این تجربه شکست خورده را از ابتدا به تماشا بنشینیم! اتفاقی که در صورت وقوع، موجبات رنج بیشتر مردم را فراهم خواهد کرد.
مدعیان اصلاحات دیروز در دولت ناکارآمد برجام، مشکل بیکاری، رکود، صنعت، سرمایه‌گذاری، آب خوردن، آلودگی هوا، بانک و محیط زیست را معطل برداشته شدن تحریم گذاشتند و فرصت‌‎های شکوفایی اقتصادی را بر باد دادند، امروز نیز بی‌اعتنا به خسارت محض برجام و روند غلط امید و اعتماد به آمریکا همان رویه را در پیش گرفته‌اند و رفع مشکلات کشور از جمله ناترازی و آلودگی هوا را به رفع تحریم مشروط کرده‌اند.
با این اوصاف، باید گفت، دولت فعلی نباید فرصت‌ها را پای امید به مذاکره و وعده‌های پوچ غرب بسوزاند بلکه می‌بایست از گذشته سیاهی که مدعیان اصلاحات ـ اعتدال بر کشور تحمیل کردند عبرت بگیرد و خسارت‌های برجام را 
تکرار نکند.