بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
از لحظه‌ای که ترامپ خبر از آغاز مذاکرات با ایران در عمان داد و این خبر را برای ایجاد عملیات روانی با این قید عنوان کرد که «این مذاکرات به طور مستقیم خواهد بود» جریان رسانه‌ای و سیاسی در آمریکا با هدف تأثیر بر مذاکرات و اعمال فشار به ایران تشدید شده است. اکنون نه تنها ادعای مذاکرات مستقیم تکرار می‌شود بلکه رسانه‌های آمریکایی گزاره‌هایی در مورد عدم سفر ویتکاف به عمان در صورت عدم برگزاری مذاکرات مستقیم و مطالبات فراهسته‌ای در زمینه موشک‌های بالستیک و منطقه‌ای را نیز طرح کرده تا دست تیم مذاکره‌کننده آمریکایی را پر کنند. این درحالی است که پذیرفتن بازگشت مذاکرات از کانال امارات به عمان نشان از آن دارد که ایران توانسته چهارچوب مدنظر خود را در مرحله اول به آمریکا تحمیل کرده و مذاکرات را از موضعی بالاتر شروع کند. عدم توجه به جنگ روانی آمریکا و نداشتن طراحی برای مواجهه پیش‌دستانه با آن باعث می‌شود تا دستاورد‌هایی که ایران تاکنون در عرصه سیاسی داشته با فشار روانی خنثی شده و یا حداقل از اثر آن کاسته شود. 
تشدید جنگ روانی در 24 ساعت نخست
تنها چند ساعت پس از اعلام خبر مذاکرات توسط ترامپ، رسانه‌های آمریکایی و مقامات این کشور وارد میدان شدند تا با طرح ادعا‌ها و مطالبات گسترده، فضای مذاکرات را تحت تأثیر قرار دهند. روزنامه واشنگتن‌پست به نقل از یک مقام آمریکایی مدعی شد استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه، تنها در صورتی به عمان سفر خواهد کرد که مذاکرات به‌صورت مستقیم برگزار شود. این مقام همچنین از پیام‌هایی سخن گفت که تیم ویتکاف از طریق عمان به ایران ارسال کرده و خواستار گفت‌وگو‌های مستقیم در روز شنبه شده است. این اظهارات با تأکید بر اینکه آمریکا «هرگز حاضر نیست دوباره فریب ایران را بخورد»، تلاشی آشکار برای ایجاد فشار روانی بر تهران و القای این موضوع است که هرگونه تعلل ایران به معنای از دست دادن فرصت خواهد بود. 
واشنگتن پست پا را از خبر‌سازی در مورد چهارچوب مذاکرات فراتر گذاشت و به نقل از آنچه از مقامات آمریکایی عنوان کرده بود، نوشت: «ویتکاف در صورت دریافت دعوت‌نامه، احتمالاً به تهران سفر خواهد کرد.» این ادعا که جنبه تبلیغاتی دارد تا عملیاتی، با هدف القای انعطاف‌پذیری ظاهری آمریکا و هم‌زمان تحت فشار قرار دادن ایران با استفاده از تکنیک تکراری متهم‌سازی به مذاکره ناپذیر بودن تهران مطرح شده است. همچنین نیویورک‌تایمز با انتشار گزارشی مدعی شد آمریکا به دنبال از بین بردن زیرساخت غنی‌سازی هسته‌ای، برنامه موشکی بالستیک و حمایت ایران از گروه‌هایی مانند حماس و حزب‌الله است. این رسانه با اشاره به محدودیت زمانی، به‌طور غیرمستقیم ایران را متهم به تعلل کرد و فضا را به سمت مطالبات فرا‌هسته‌ای سوق داد. سخنگوی کاخ سفید نیز با اعلام اینکه «مذاکرات روز شنبه مستقیم خواهد بود» ادعای ترامپ را تکرار کرد و تلاش کرد تا مذاکرات غیرمستقیم را از دستور کار خارج کند. 
حربه تکراری آمریکا برای طفره رفتن از مذاکره هدفمند
طرح مطالبات حداکثری از سوی رسانه‌ها و مقامات آمریکایی نشان‌دهنده یک استراتژی هماهنگ برای تقویت موضع تیم مذاکره‌کننده این کشور است. مایکل والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در اظهاراتی اعلام کرد هرگونه توافق با ایران باید شامل جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای، موشک‌های بالستیک و سیستم بازرسی جامع از تمام تأسیسات نظامی ایران باشد. این اظهارات اگرچه ممکن است مستقیماً در حیطه تصمیم‌گیری ویتکاف یا شخص ترامپ نباشد، اما به‌عنوان بازوی سیاسی و رسانه‌ای، این‌گونه القا می‌کند که تیم دیپلماسی آمریکایی چاره‌ای جز خودداری از دادن امتیازات قابل‌توجه به ایران ندارد تا به این طریق تیم مذاکره‌کننده کاخ سفید برای طفره رفتن از اجرای حقوق مردم ایران بهانه داشته باشد. این رویکرد یادآور استراتژی جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما، در مذاکرات هسته‌ای با محمدجواد ظریف است. کری در آن زمان با استناد به مواضع تند کنگره آمریکا، از ارائه امتیازات بیشتر به ایران طفره می‌رفت و سعی داشت فشار روانی را به طرف ایرانی منتقل کند. اکنون نیز به نظر می‌رسد که دولت ترامپ با استفاده از چهره‌هایی مانند والتز همین الگو را دنبال می‌کند، اما این بار با شدت و تمرکز بیشتری بر بستر رسانه‌ای. 
مطالبات حداکثری آمریکا شرایط مطلوب نامیده می‌شود
هم‌زمان با طرح مطالبات حداکثری، یک رویکرد دیگر نیز توسط جریان رسانه‌ای همسو با آمریکا به راه افتاده و مطالبات حداکثری آمریکا را شرایط مطلوب می‌نامد تا به این طریق باب مقصرنمایی ایران درصورت هرگونه شکست مذاکرات را بازکرده و تهران را برای پذیرش مطالبات آمریکا تحت فشار قرار دهد. در همین راستا العربی الجدید به نقل از آنچه منابع مطلع نامیده مدعی شده است: «مذاکرات روز شنبه در عمان بیشتر جنبه سنجش خواهد داشت و طرفین درباره دستور کار گفت‌وگو‌ها بحث خواهند کرد. ایران نشانه‌های مثبتی در این زمینه دریافت کرده، اما همچنان بر عدم قطعیت تا پیش از توافق بر دستور کار تأکید دارد.» این رسانه همچنین مدعی شده است: «تهران اعلام کرده آماده گفت‌وگو برای کاهش تنش در منطقه است.»
ولی نصر، مشاور سابق اوباما نیز در تحلیلی مدعی شده است: «تهران برای حفظ ظاهر، همچنان بر غیرمستقیم بودن مذاکرات اصرار می‌ورزد، اما در نهایت، مذاکرات مستقیم به نفع ایران خواهد بود، زیرا می‌تواند ابتکار عمل را در دست بگیرد.» هم‌زمان با این رویکرد مطلوب‌نمایی، برخی رسانه‌ها نیز پیشاپیش از آمادگی ایران برای تداوم مذاکرات گفته‌اند تا قبل از هرگونه ‌چانه‌زنی بستر را برای آغاز مذاکرات مستقیم آماده کنند. نیویورک تایمز در این‌باره با ادعای نقل قول از 3 مقام ایرانی گفته ‌است: «اگر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در روز شنبه محترمانه و سازنده باشد، ممکن است گفت‌و‌گو‌های مستقیم صورت گیرد.» رویترز نیز با رویکردی مشابه به نقل از دیپلمات‌های منطقه‌ای مدعی شد ایران به صورت مشروط حاضر است مذاکرات مستقیم را بپذیرد. 
برای ترامپ نتیجه‌گیری در رسانه از میزمذاکره مهم‌تر است
اینکه ترامپ عنان خبرسازی را شخصاً به دست گرفته و حاشیه‌سازی‌ها در مورد فضای مذاکرات را با ادعای مستقیم بودن آن کلید بزند نشان از طراحی جدی دولت آمریکا در فضای رسانه‌ای دارد. ترامپ بیش از هر توافقی به دنبال ایجاد تصویری از آن است تا آن را به افکار عمومی آمریکا بفروشد. با توجه به اعتراضات اجتماعی که در واکنش به تعرفه‌های وضع شده در خیابان‌های آمریکا در جریان است، رئیس‌جمهور آمریکا بیش از هر زمان دیگری به ایجاد تصاویری پیروزمندانه از کاهش تنش‌های نظامی در جهان ازجمله در غرب آسیا نیاز دارد. اگر او بتواند قبل از هر توافقی با ایران تصویر پیروزمندانه از آن بسازد درنتیجه نیاز مبرمی به امتیاز دادن نیز پیدا نمی‌کند. در مواجهه با چنین رویکردی ایران باید بتواند جلوی دستاوردسازی‌های رسانه‌ای را گرفته و نماینده ترامپ در خاورمیانه را وادار کند که در عرصه سیاسی و عملیاتی امتیازات واقعی و قابل احصا ارائه دهد. کلید برنده شدن در مذاکرات فعلی مهار ترامپ در عرصه رسانه است. رئیس‌جمهوری که با تحکم مواضع خود به زلنسکی در مورد لزوم پایان جنگ و دراختیار گرفتن معادن اوکراین به جای کمک‌های مالی آمریکا، نشان داد به خوبی قادر است مهارت خود در تجارت را به عرصه سیاسی کشانده و برای خود برگ برنده بتراشد. 
بازوی سیاسی و رسانه‌ای ایران برای کمک به دیپلماسی به کار گرفته شود
ایران در مواجهه با این رویکرد چندلایه با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. جنگ روانی و رسانه‌ای آمریکا می‌تواند دستاورد‌های سیاسی تهران، مانند تغییر کانال مذاکرات به عمان را تحت‌الشعاع قرار دهد. مطالبات حداکثری آمریکا، ازجمله در حوزه موشکی و منطقه‌ای، ممکن است فضای مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد. در چنین شرایطی عدم هماهنگی داخلی و ضعف در جبهه رسانه‌ای ایران می‌تواند ابتکار عمل را به‌طور کامل به واشنگتن واگذار کند تا پس از به بن‌بست کشاندن مذاکرات با روایت‌سازی ایران را عامل شکست مذاکرات معرفی کند. بازی رسانه‌ای آمریکا در 24 ساعت نخستی که از اعلام مذاکرات با ایران می‌گذرد، بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر برای فشار حداکثری و ایجاد تصویر پیروزی برای ترامپ است. در این میان، ایران با چالش جنگ روانی و مطالبات زیاده‌خواهانه روبه‌رو است، اما با اتخاذ رویکردی فعال در جبهه سیاسی و رسانه‌ای، می‌تواند نه‌تنها این فشار‌ها را خنثی کند، بلکه دستاورد‌های ملموسی نیز به دست آورد. 
وزارت خارجه ایران باید با اطلاع‌رسانی شفاف و هدفمند به رسانه‌های داخلی، آن‌ها را در جریان روند مذاکرات قرار دهد و از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای مقابله با خبرسازی‌های آمریکا استفاده کند. سکوت یا انفعال در این زمینه، میدان را به‌طور کامل به واشنگتن واگذار خواهد کرد. هم‌زمان با مدیریت فضای رسانه‌ای عامل دیگری که می‌تواند تعیین‌کننده باشد این است که فضای سیاسی ایران نیز به کمک تیم مذاکره‌کننده آمده و اقتضائاتی را در فضای رسانه‌ای مورد تأکید قرار دهد تا طرف آمریکایی نتواند تیم ایرانی را برای مطالبات غیرقابل قبول تحت فشار قرار دهد. وضع قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها پس از خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات از جانب طرف اروپایی، یکی از نمونه‌های اقدامات سیاسی کمک‌کننده بود. در شرایطی که مقامات سیاسی کاخ سفید در فضای رسانه‌ای برای مذاکرات خط و مشی تعیین می‌کنند، مقام‌های سیاسی ایران نیز باید با تأکید بر خطوط قرمز این پیام را به طرف غربی بدهند که مطالبات زیاده‌خواهانه کارکردی جز وقت تلف کردن ندارد. 
بازار