بزرگنمايي:

پیام ویژه - استاد ژئوپلیتیک و کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به اینکه ترامپ پای مذاکره خوب کوتاه می‌آید، گفت: دو طرف نگران بودند که به بن بست برسند؛ لذا وقتی تمرکز بر مسأله هسته‌ای بوده، من معتقدم که نزدیک یک سوم راه رفته شده و اگر همین مسیر طی شود، شاید بتوانند در یکی دو ماه مذاکرات خودشان را حل کنند یا حداقل در کلیات به توافق برسند و بعد هم روی جزئیات وقت صرف کنند. تا اروپایی‌ها بتوانند مسأله اسنپ بک یا مکانیزم ماشه را نادیده بگیرند و تحریم‌های ایران بعد از مهر ماه دیگر ادامه پیدا نکند.

در ادامه مشروح گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی راد را می‌خوانید:
ارزیابی شما از دور اول مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان چیست؟ آیا می‌توان دورنمای مشخص و مثبتی را برای این مذاکرات در نظر داشت؟
خبر‌هایی که می‌رسد، خوب و مثبت است. یعنی همین که اعلام شده هفته آینده مذاکرات ادامه پیدا می‌کند، نشان می‌دهد که انتظارات ایران تا حدودی برآورده شده است. ایرانی‌ها اعلام کردند که مذاکرات غیرمستقیم است، چون نگرانی داشتند آمریکایی‌ها علاوه بر موضوع هسته‌ای، روی مسائل موشکی و مسأله مقاومت تمرکز داشته باشند؛ و اعلام کرده بودند صرفا روی مذاکرات هسته‌ای تمرکز می‌کنند و مورد پذیرش آنها نخواهد بود که درباره مسائل دیگر صحبت شود.
البته ترامپ هم بار‌ها اعلام کرد که می‌خواهد روی مسائل هسته‌ای تمرکز کند و فقط می‌خواهد که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. آن طور که شواهد نشان می‌دهد، آمریکا روی همین تمرکز کرده‌اند. به همین خاطر من تصور می‌کنم که مذاکرات پیش رفته؛ هرچند که در دور اول وارد جزئیات نشدند و بیشتر در کلیات و زمان دور دوم بحث شد. احتمالا ایران مسأله تحریم‌ها را هم مطرح کرده؛ که حتما ایران اصرار دارد در طی مذاکرات، آمریکا تحریم‌هایی را هم بردارد.
دو طرف نگران بودند که به بن بست برسند؛ لذا وقتی تمرکز بر مسأله هسته‌ای بوده، من معتقدم که نزدیک یک سوم راه رفته شده و اگر همین مسیر طی شود، شاید بتوانند در یکی دو ماه مذاکرات خودشان را حل کنند یا حداقل در کلیات به توافق برسند و بعد هم روی جزئیات وقت صرف کنند. تا اروپایی‌ها بتوانند مسأله اسنپ بک یا مکانیزم ماشه را نادیده بگیرند و تحریم‌های ایران بعد از مهر ماه دیگر ادامه پیدا نکند.
آیا به لحاظ حقوقی امکان بازگشت آمریکا به برجام وجود دارد یا باید توافق دیگری صورت بگیرد؟
ترامپ روی برجام حساس است و همیشه گفته و روز‌های اخیر هم تکرار کرده که ما چیزی بهتر از برجام را می‌خواهیم. البته ترامپ با همه کشور‌ها می‌گوید چیز بهتر و بیشتری را می‌خواهیم، ولی پای مذاکره هم خوب کوتاه می‌آید. مثلا دوره قبل ریاست جمهوری‌اش در ارتباط با کانادا و مکزیک، خیلی از نفتا (توافق سه جانبه بین آمریکا، کانادا و مکزیک) ناراحت بود و با هم مذاکره کردند و یک چیز جدید را امضاء کردند؛ اما بیشتر به نفع کانادا شد. یا در رابطه با همین تعرفه‌ها، اول خیلی سخت‌گیری کرد، ولی بعد گذشت‌های خاص خودش را هم داشت؛ لذا ترامپ می‌خواهد در مذاکرات سرعت عمل داشته باشد. در واقع عجله دارد برای اینکه بگوید من رئیس جمهور آمریکا قول‌هایی که دادم را عملی کردم. فکر می‌کنم امشب یا فردا هم مصاحبه داشته باشد و مسائل مذاکرات عمان را مثبت مطرح کند. تصور می‌کنم این مذاکرات ادامه پیدا کند و مثبت هم ادامه پیدا کند. درگیری به نفع هیچ کدام از طرفین نیست و ترامپ دقیقا مثل ایرانی‌ها می‌خواهد که این مذاکرات به نتیجه برسد.
اینکه این بار قبل از تیم آمریکایی، وزارت خارجه ایران بیانیه داد و آقای عراقچی هم مصاحبه کرد و کلیاتی از بحث مذاکرات انجام شده را مطرح کرد، چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا ایرانی‌ها می‌خواهد ابتکار عمل رسانه‌ای که پیش از این تصور می‌شد با آمریکایی‌ها است را جبران کنند؟
اولا در داخل کشور انتظارات بالا بود که وزیر خارجه یک خبری بدهد و دوم اینکه طبیعتا با توجه به سابقه مذاکرات عمان که اول ترامپ مطرح و همه به ویژه نتانیاهو را متعجب کرد، لذا آقای عراقچی این بار سریع مصاحبه کرد که ابتکار عمل را در اطلاع‌رسانی داشته باشد؛ و طبیعتا هم آمریکایی‌ها نباید تفاوت زیادی در پخش این خبر داشته باشند. حتما هر دو طرف اظهار امیدواری می‌کنند و ارزیابی مثبت خواهند داشت؛ شاید هم ترامپ یک مقدار بیشتر از آقای عراقچی.
اینکه چهارچوب‌های مدنظر ایران توسط آمریکایی‌ها پذیرفته شد، یعنی مذاکره غیرمستقیم برگزار شد و فقط به بحث‌های هسته‌ای پرداختند، را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا می‌توان امیدوار بود که این مذاکرات زودتر به نتیجه برسد؟
همین که وزیر خارجه مصاحبه کرده و گفته فضا مثبت بوده و روز دیگری را برای مذاکره انتخاب کرده‌اند، نشان می‌دهد ایران به خواسته‌اش رسیده است. آمریکایی‌ها هم متوجه این موضوع بودند و خود ترامپ هم همین را مطرح می‌کرد که من فقط می‌خواهم در رابطه با مسائل هسته‌ای صحبت کنم.
البته این مذاکرات باید دفعات متعدد ادامه پیدا کند و باید برد – برد باشد. اگر بگوییم ما پیروز شده‌ایم و آنها باخته‌اند، ممکن است روی مذاکرات اثر منفی بگذارد؛ لذا ما باید بگوییم دور اول مذاکرات، برد برای هر دو طرف بوده که توانسته‌اند یک توافق اولیه برای ادامه مذاکرات داشته باشند و امیدواریم این برد – برد ادامه پیدا کند تا به یک توافق برسند و سندی را امضاء کنند.
من تصور می‌کنم این احتمال وجود دارد که در دور‌های بعدی مذاکرات غیرمستقیم، تبدیل به مذاکرات مستقیم شود. یعنی اینکه ایرانی‌ها اصرار داشتند مذاکرات غیرمستقیم باشد، به این علت بود که این نگرانی وجود داشت که مسائل غیر هسته‌ای مطرح شود. حالا که یک مقدار خیال‌شان راحت شده، این احتمال را باید بدهیم که مذاکرات بعدی مستقیم باشد.