اوجگیری تنش میان گرجستان و اوکراین؛ اتهامات متقابل امنیتی
بين الملل
بزرگنمايي:
پیام ویژه - تسنیم / روابط گرجستان و اوکراین که زمانی شرکای راهبردی و نامزد مشترک عضویت در ناتو تلقی میشدند، به پایینترین سطح خود رسیده است؛ کاهش دوره لغو روادید برای اوکراینیها توسط تفلیس و اتهامات متقابل، آخرین نشانههای این تیرگی عمیق است.
روابط میان گرجستان و اوکراین، دو کشوری که زمانی به عنوان شرکای نزدیک استراتژیک در نظر گرفته میشدند و حتی در سال 2008، چشمانداز عضویت همزمان آنها در ناتو مطرح بود، اکنون در پایینترین نقطه تاریخی خود قرار دارد.
کاهش لغو روادید؛ نشانه جدید تیرگی روابط
در اقدامی که به روشنی نشاندهنده سردی روابط است، حزب حاکم «رویای گرجستان» در تاریخ 2 آوریل، مدت زمان اقامت بدون ویزا برای شهروندان اوکراینی در گرجستان را از سه سال به یک سال کاهش داد.
این تصمیم تنها یک سال پس از آن اتخاذ شد که همین دولت، در اقدامی به ظاهر برای ابراز همبستگی با پناهجویان اوکراینی پس از آغاز تهاجم روسیه، مدت اقامت بدون ویزا را از دو سال به سه سال افزایش داده بود. به نظر میرسد این اقدام اخیر، واکنشی تنبیهی از سوی تفلیس به حمایت کییف از اپوزیسیون طرفدار اروپای گرجستان باشد.
ریشههای اختلاف: چرخش تفلیس و واکنش کییف
تیرگی روابط ریشههای عمیقتری دارد که عمدتاً به تغییر رویکرد دولت «رویای گرجستان» پس از انتخابات بحثبرانگیز سال گذشته و دور شدن آن از مسیر همگرایی با اتحادیه اروپا بازمیگردد.
پس از این چرخش، اوکراین اقدام به تحریم بیدزینا ایوانیشویلی، بنیانگذار و رهبر معنوی «رویای گرجستان»، و 19 مقام دیگر این کشور کرد و آنها را به «فروش منافع گرجستان و مردمش» متهم کرد.
همچنین گزارشهایی مبنی بر همکاری هیئت اوکراینی با اپوزیسیون گرجستان برای تهیه قطعنامهای انتقادی در مجمع پارلمانی شورای اروپا علیه دولت گرجستان منتشر شد.
روایت «رویای گرجستان»: مقاومت در برابر فشار برای ورود به جنگ
از سوی دیگر، دولت «رویای گرجستان» از زمان آغاز جنگ اوکراین، به طور مداوم غرب و کییف را متهم کرده که قصد دارند گرجستان را به درگیری کشانده و وادار به ارسال کمک نظامی به اوکراین کنند.
رهبران این حزب، از جمله ایوانیشویلی، بارها به «مقاومت» خود در برابر این فشارها افتخار کردهاند.
این اظهارات با واکنش تند وزارت خارجه اوکراین مواجه شده که آنها را «ارزیابیهای تحریفشده» خوانده است.
ایراکلی کوباخیدزه، نخستوزیر گرجستان، حتی پا را فراتر گذاشته و دولت اوکراین را «منصوب شده از خارج» خوانده و مسئولیت جنگ را به گردن «قدرتهای خارجی» انداخته و تأکید کرده است که اجازه نخواهد داد سناریوی «اوکراینیزه شدن» یا «یورومیدان» در گرجستان تکرار شود.
اختلافات کنسولی و اتهامات متقابل امنیتی
اختلافات در حوزه کنسولی نیز بالا گرفته است. درخواست رسمی گرجستان در مارس 2024 برای استرداد مقامات دولت سابق (وابسته به حزب جنبش اتحاد ملی) که به اوکراین پناهنده شده و برخی در مناصب دولتی این کشور مشغول به کار هستند، با بیاعتنایی کییف مواجه شده است.
در مقابل، درخواست اوکراین برای آزادی میخائیل ساکاشویلی، رئیسجمهور سابق گرجستان و شهروند فعلی اوکراین، از زندان نیز از سوی تفلیس رد شده است.
اتهامات متقابل در حوزه امنیتی نیز به اوج خود رسیده است.
رئیس پارلمان گرجستان، سرویس اطلاعات نظامی اوکراین را به برنامهریزی بازگشت پنهانی ساکاشویلی به گرجستان در سال 2021 متهم کرده است.
سرویس امنیت دولتی گرجستان نیز ادعا کرده که مقامات سابق گرجی مقیم خارج با همکاری نهادهای امنیتی اوکراین، در حال برنامهریزی برای سرنگونی دولت و ترور ایوانیشویلی بودهاند و حتی «لژیون گرجی» (داوطلبان گرجی در ارتش اوکراین) را به تلاش برای حمایت خشونتآمیز از اعتراضات اپوزیسیون متهم کرده است (اتهاماتی که لژیون گرجی آنها را چرند و در راستای جلب رضایت مسکو خوانده است).
در مقابل، مقامات اوکراینی نیز دولت گرجستان را به کمک به روسیه برای دور زدن تحریمهای غرب متهم کردهاند؛ اتهامی که تفلیس آن را «بیاساس و پوچ» خوانده و خواستار ارائه مدرک شده است.
چشمانداز مبهم عادیسازی
با وجود فراخوان برخی تحلیلگران اوکراینی برای احیای مشارکت راهبردی و غلبه بر اختلافات، چشمانداز بهبود روابط بسیار تیره به نظر میرسد. علاوه بر اختلافات ایدئولوژیک و سیاسی کنونی، حافظه تاریخی نیز بیتأثیر نیست؛ بسیاری در گرجستان به یاد دارند که پارلمان اوکراین در سال 2008 از تصویب قطعنامهای که جنگ روسیه علیه گرجستان را تجاوز نظامی میخواند، خودداری کرد.
وضعیت فعلی دیپلماتیک نیز گویای عمق بحران است: سفارتخانههای دو کشور در تفلیس و کییف ماههاست که بدون سفیر فعالیت میکنند.
به نظر میرسد آینده روابط گرجستان و اوکراین بیش از آنکه به اراده دو طرف بستگی داشته باشد، تابعی از معادلات کلان ژئوپلیتیک در اوراسیا، نتیجه نهایی جنگ اوکراین و نوع معماری امنیتی است که توسط قدرتهای بزرگ جهانی شکل خواهد گرفت.
همسویی فزاینده گرجستان کنونی با روسیه، انتقادات اوکراین و غرب را به دنبال داشته و غلبه بر اختلافات عمیق کنونی، بهویژه در مورد روسیه، بسیار دشوار خواهد بود. شاید تنها برگزاری انتخابات پارلمانی آتی در گرجستان (که تاریخ آن هنوز مشخص نیست) و احتمال روی کار آمدن یک حزب طرفدار اتحادیه اروپا بتواند تغییری در این روند ایجاد کند.
-
شنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۴ - ۱۷:۴۰:۱۸
-
۹ بازديد
-

-
پیام ویژه
لینک کوتاه:
https://www.payamevijeh.ir/Fa/News/1584593/