بزرگنمايي:
پیام ویژه - عصر ایران / هنوز معلوم نیست چقدر از کالاهایی که در بندر بوده‌اند و ترخیص نشده‌اند سالم است؟ میزان خسارت چقدر است و چه عواقبی برای اقتصاد ایران دارد؟
وقتی آتش حادثه بندر شهید رجایی بخوابد، مشکلات جدیدی بیدار می‌شود که این بار آتش را در دل بازرگانان و تجار روشن می‌کند.
بندر شهید رجایی بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران است و این موضوع می‌تواند عمق فاجعه دیروز را نشان بدهد. نزدیکی آن به تنگه هرمز اهمیتش را بیشتر هم می‌کند. این بندر در منطقه خلیج فارس بندر مهمی به حساب می‌آید.
ساخت بندر شهید رجایی در 23 کیلومتری غرب بندرعباس در اوایل دهه 50 شروع شد و ظرفیت تخلیه و بارگیری بیش از 100 میلیون تُن کالا در سال را دارد، یعنی بیش از نیمی از واردات و صادرات غیرنفتی ایران.
همچنین 70 درصد واردات و صادرات کانتینری در این بندر صورت می‌گیرد. چندین اسکله بزرگ دارد که مخصوص نقل و انتقال کانتینری، کالاهای اساسی و عمومی، مواد فله‌ای، فرآورده‌های نفتی و سایر کالاهاست.
حالا تصور کنید دیروز حادثه آتش‌سوزی و انفجار با چنان ابعادی در چنین بندر مهمی رخ داده است. هنوز معلوم نیست چقدر از کالاهایی که در بندر بوده‌اند و ترخیص نشده‌اند سالم است؟ میزان خسارت چقدر است و چه عواقبی برای اقتصاد ایران دارد؟ آن هم در شرایطی که به دلیل مذاکرات قیمت ارز در ایران نوسان دارد و به دلیل تحریم‌ها و سایر مشکلات اقتصادی، قیمت ارز معمولا صعودی بوده است.
بازار
کالاهای مختلفی در بندر سوختند
بعضی فعالان بازرگانی و تولیدکنندگان نگران وضعیت کالاهای خود در بندر شهید رجایی هستند. تصاویری که از این بندر ارسال می‌شود حکایت از سوختن و انفجار کانتینرهایی دارد که شاید هنوز محتوای بسیاری از آنها مشخص نشده است.
ایسنا نوشته گمرک اعلام کرده: «کانتینرهای وارداتی که در این حادثه آسیب دیده‌اند شامل مواد شیمیایی بوده‌اند و کانتینرهای صادراتی که در این انفجار آسیب دیده‌اند نیز شامل قیر و پارافین بوده که چاره‌ای جز سوختن آن نیست.»
با این حال جلال ملکی، سخنگوی آتش نشانی تهران درباره نوع آتش‌سوزی‌ها گفته بود: زمانی که گروه اولیه به محل رسید، حجم زیادی آتش در محل نگهداری کانتینرهای کالا وجود داشت.
طبق گفته او، این آتش‌سوزی از نوع آتش‌سوزی‌های ترکیبی بوده است: «یعنی ما پارچه می‌دیدیم، لوازم خودرویی می‌دیدیم، موادی که پایه نفتی دارند، مواد شیمیایی هم وجود داشت. حتی یکی از کانتینرها را که باز کردیم، پر از ماهی بود».
این موضوع نشان می‌دهد احتمالا کالاهای مختلفی در آتش و انفجار از بین رفته است.
سوختن این کانتینرها و کالاها در حالی است که بارها فعالان اقتصادی از ترخیص دیرهنگام کالاهای خود به دلایل مختلف گله داشتند و می‌گفتند این موضوع کار اقتصادی و تولید را برایشان سخت می‌کند. حالا اما اتفاق بدتری افتاده است. کالاها ترخیص نشده سوخته‌اند.
بی‌خبری از وضعیت کالاها
دیشب اعلام شد که فعالیت و بارگیری کانتینرها در بندر شهید رجایی از سر گرفته شده است. با این حال به نظر می‌رسد معلوم نیست چه ساز و کاری وجود دارد که فعالان اقتصادی بتوانند از وضعیت کالای خود سر در بیاورند. بعضی از بازرگانان و تولیدکنندگان حالا سردرگمند که کالایشان کجاست و چه باید بکنند؟
حسام محمودیه، یکی از این فعالان که نمی‌داند آیا کالاهایش سالم است یا نه به خبرنگار عصر ایران گفت: «پس از چند ماه دیروز صبح بالاخره در کار ترخیص کالاهای ما کمی گشایش شد اما اتفاق جدید حالا همه چیز را به هم ریخته. ظهر خبر انفجار در گمرک و شب خبر کشیده شدن آتش به بخش کانتینری! من مانده‌ام و دلهره بیش از 20 کانتینر مواد اولیه که به لطف دوستان مدت‌هاست در گمرک مانده و شب تا صبح بیداری از استرس که چه خواهد شد.»
او می‌گوید: اگر کالاهای ما سوخته باشد، بر فرض هم که بیمه پس از سال‌ها دوندگی خسارتی بدهد، حالا مواد اولیه تولید را چه کنم؟ دوباره صف و سهمیه و شش هفت ماه انتظار و نبود سرمایه در گردش و هزاران چالش دیگر را چه کنم؟
او ادامه داد: اگر هم بخت یار باشد و کانتینرها یا حداقل بخشی از آنها سالم بود، با این بلایی که بر ساختار گمرک کشور نازل شده، برآوردم این است که دست کم 20 تا 30 روز همه چیز به کما خواهد رفت تا ببینند که چه باید بکنند و ما می‌مانیم و کمبود مایحتاج و مواد اولیه و نیروی کار بلاتکلیف و بازار از دست رفته.»
حالا این فعالان، علاوه بر اینکه نمی‌دانند اجناسشان سالم است یا نه، منتظرند ببینند دولت چه فکری برای برون‌رفت از این وضعیت خواهد کرد و اگر کالایشان سالم باشد کی می‌توانند آن را ترخیص کنند.
ادامه بی‌خبری ممکن است بازار را ملتهب کند
دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره وضعیت تولیدکنندگان و بازرگانان در شرایط فعلی به عصر ایران گفت: گفته می‌شود عملیات تخلیه و بارگیری در بندر شروع شده است اما اینکه تا چه حد این کار سریع انجام می‌شود، اطلاعات دقیقی نداریم و فضا گنگ و مبهم است.
آرمان خالقی ادامه داد: برای آگاهی از اینکه در انبارها چه اتفاقی افتاده است، ما یک نامه خطاب به وزارت‌خانه‌های مرتبط نوشته‌ایم که تا حد امکان کالاهایی که از آسیب دور مانده است را سریع‌تر مشخص کنند.
او گفت: بعضی از این کالاها، تجهیزات و ماشین‌آلات هستند و بخش دیگری از آن مواد اولیه است و اگر وضعیت آن نامشخص باشد در امور کارخانه‌ها و تولید خلل ایجاد می‌کند.
خالقی تاکید کرد: بازگشت گمرک به حالت عادی ممکن است زمان ببرد، ترتیبی داده شود که این کالاها به نزدیک‌ترین گمرک هر استان منتقل شوند. وقتی فضای ابهام وجود داشته باشد، به نگرانی‌ها دامن خواهد زد.
او بیان کرد: پیش از اینکه وضعیت کالاها به یک نگرانی عمومی تبدیل شود دولت باید فکری بکند، چراکه اگر بازار شایعات گرم شود، ممکن است اثرات خود را در بازار یا بورس نشان بدهد و منجر به تنش در قیمت‌ها شود.
او افزود: با توجه به این موضوع بهتر است دولت در چند روز آینده تکلیف وضعیت کالاها را روشن کند و مسوولان باید در این زمینه شفاف‌سازی کنند و نشان بدهند که مدیریت بحران را در دست گرفته‌اند.
بعید است به اقتصاد آسیب جدی برسد
دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: بعید می‌دانم حجم کالاهای از دست رفته طوری باشد که به اقتصاد کشور آسیبی بزند ولی به هر حال منجر به خلل روانی در بازار می‌شود.
خالقی عنوان کرد: فردا روز ایمنی و بهداشت کار است و همزمانی آن با حادثه بندر شهید رجایی رخداد تلخی است. بخشی از اتفاقی که در این بندر افتاد به دلیل نداشتن آمادگی و نبود رعایت ایمنی کافی بوده است. ایمنی و آمادگی در چنین مراکز مهمی باید بسیار بیشتر از این باشد.
او درباره برآورد میزان آسیب احتمالی به سیستم اداری گمرک و تاثیر آن بر وضعیت ترخیص کالا گفت: فیلم‌ها نشان می‌دهد که میزانی از اسیب به تجهیزات و نیروی انسانی رخ داده است اما با توجه به اینکه اطلاعات در سیستم ابری ذخیره می‌شود، به نظر می‌رسد امکان ارایه خدمات به بازرگانان وجود داشته باشد و با برنامه‌ریزی می‌شود کار را آغاز کرد.