پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
افزایش تنش در منطقه به واسطه دور تازه تهاجم ویرانگر اسراییل به لبنان و غزه، واکنش شرکای اروپایی رژیم اسراییل را نیز در پی داشته است. اخیرا امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه با این استدلال که ارائه تسلیحات به اسراییل با خواسته این بازیگر در مورد تسریع و تسهیل آتش‌بس در منطقه متناقض است، خواستار تحریم تسلیحاتی اسراییل شده است؛ او در موضع‌گیری خود گفت کشورها باید تحویل سلاح به اسراییل را متوقف کنند. این اظهارات خشم نخست وزیر رژیم اسراییل را برانگیخت و او در نطقی ویدیویی از اظهارات مکرون در قبال اسراییل به شدت انتقاد کرد. همین امر سطح مناقشه میان اسراییل و فرانسه را به شکل بی‌سابقه‌ای بالا برده است.
![]()
این اولین باری نیست که مکرون چنین رویکردی را اتخاذ کرده و از تحریم تسلیحاتی اسراییل حمایت می‌کند. او ماه گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل متحد این مساله را مطرح کرد و گفت پیشنهاد او راهی برای فشار بر اسراییل جهت پذیرش آتش‌بس است. اما این‌بار، سخنان مکرون باعث شد نتانیاهو که درگیر جنگ دیگری در لبنان شده، بسیار خشمگین شود. تحلیلگران به نیویورک‌تایمز گفتند از اظهارات اخیر مکرون تعجب نکردند، چراکه او تلاش کرده تا تعادل ظریفی را در رویکرد خود در مناقشه خاورمیانه ایجاد کند تا از سویی هم حمایت خود را از اسراییل اعلام کرده باشد و در عین حال نسبت به خشونت‌ها و ادامه درگیری اسراییل موضع انتقادی بگیرد. این در حالی است که لبنان، کشور تحت‌الحمایه سابق فرانسه، به شدت از سوی اسراییل تحت فشار است و حملات سنگین هوایی و زمینی به شهرهای لبنان آغاز شده است. بیم آن می‌رود تداوم این وضعیت در لبنان فاجعه انسانی دیگری را رقم بزند. بنابراین مکرون در چنین شرایطی در تلاش است برای توقف تلفات غیرنظامی در غزه و اکنون لبنان درخواست آتش‌بس کند. ناظران همچنین گفتند که بیانیه مکرون با سبک او در سیاست‌ورزی‌اش مطابقت دارد؛ رییس‌جمهوری فرانسه قصد دارد آرمان سنتی فرانسه برای تبدیل شدن به قدرت بین‌المللی مستقلی را محقق کند. فرانسه در تاریخ به خاطر سیاست خارجی مداخله‌جویانه در بسیاری از کشورها، از جمله خاورمیانه شهرت دارد.
دیوید خلفا، کارشناس خاورمیانه در بنیاد ژان ژورس به نیویورک‌تایمز گفت: زمان اظهارنظر مکرون درست قبل از اولین سالگرد حمله حماس به اسراییل و متعاقبا انتقام‌جویی ویرانگر این رژیم علیه مردم غزه باعث شد نتانیاهو برآشفته شود. او گفت: بعید است بتوان اسراییل را در کوتاه‌مدت تحت فشار قرار داد یا اینکه درخواست‌های اینچنینی از سوی مکرون بتواند اسراییل را در منطقه متوقف کند. پس این اظهارات رییس‌جمهوری فرانسه به وضوح ضعف در دستگاه دیپلماسی فرانسه را نشان می‌دهد. به گفته موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم که تجارت جهانی تسلیحات را دنبال می‌کند، فرانسه تقریبا هیچ سلاحی به اسراییل نمی‌فروشد، بلکه این رژیم بیش از 90 درصد از محموله‌های تسلیحاتی خود را از ایالات متحده و آلمان دریافت می‌کند. بنابراین تقریبا فرانسه هیچ ابزاری برای تحت فشار قرار دادن رژیم اسراییل برای پیشبرد آتش‌بس در منطقه ندارد.
از نظر خلفا، به نظر می‌رسد اظهارات مکرون در ایالات متحده نیز مورد استقبال واقع نشده باشد. او گفته بود: اگر غرب خواستار آتش‌بس است، اولین اقدام این است که به اسراییل تسلیحات مضاعف ندهد. رییس‌جمهوری فرانسه با انتقاد ضمنی از امریکا گفت: کسانی که چنین سلاح‌هایی را تهیه می‌کنند، نمی‌توانند هر روز دم از آتش‌بس بزنند. با این حال، تحلیلگران می‌گویند فرانسه اهرم کمی بر توقف ارسال محموله‌های تسلیحاتی ایالات متحده به اسراییل در اختیار دارد. فرانسوا هایسبورگ، تحلیلگر دفاعی درباره اظهارات مکرون گفت: رییس‌جمهور فرانسه نباید اصولا چنین اظهاراتی را مطرح می‌کرد، چراکه ابزار لازم برای پیشبرد سیاستش در منطقه را ندارد. از طرفی، این امر باعث می‌شود که مکرون ناکارآمد به نظر برسد و موضع کشورش در منطقه را تضعیف کند.
کریم امیل بیطار، استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه سنت جوزف در بیروت نیز به نیویورک‌تایمز گفت: مکرون تلاش دارد با چنین اظهاراتی نفوذ خود در منطقه را به عنوان قدرتی جهانی نشان دهد. رییس‌جمهور فرانسه می‌خواهد نشان دهد بر دو طرف درگیر نفوذ دارد و می‌تواند بر آنها اثر بگذارد. بیطار افزود: شاید وسط ایستادن در مناقشه در سیاست داخلی فرانسه به کمک مکرون آمده باشد، با این حال، در سیاست خارجی، زمانی که شما سعی می‌کنید هر دو طرف را از خود راضی نگه دارید، در نهایت بر مناقشه دامن می‌زنید و نقش خود را به عنوان میانجی از دست می‌دهید.
از زمان حملات اسراییل به غزه در یک‌سال پیش، مکرون حمایت خود از اسراییل را تکرار کرده و مدام خواستار بازگرداندن اسرای اسراییلی در دست حماس شده است. از سوی دیگر، مکرون از اسراییل خواسته قوانین بین‌المللی و بشردوستانه را برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان رعایت کند و خواستار آتش‌بس در غزه و لبنان شده تا درهای راه‌حل‌های دیپلماتیک و سیاسی باز شود.
از نظر خلفا، کارشناس خاورمیانه در بنیاد ژان ژورس، تلاش‌های او برای ایجاد تعادل گاهی اوقات به عملی معکوس در پیچیده کردن معادله تبدیل شده است. سال گذشته، مکرون از ائتلاف بین‌المللی برای مبارزه با حماس در سفر به اسراییل حمایت کرد. سپس هفته‌ها بعد، او برای برقراری آتش‌بس در غزه تلاش کرد. دیوید خلفا درباره اظهارات مکرون در مورد محموله‌های تسلیحاتی گفت: این اولین‌بار نیست که چنین سردرگمی دیپلماتیکی در فرانسه وجود دارد. اگرچه مکرون اظهارات مشابهی را در مورد توقف محموله‌های تسلیحاتی پیش از حمله اسراییل به لبنان بیان کرده بود، اما برخی تحلیلگران معتقدند که افزایش تعداد کشته‌ها در آنجا و چشم‌انداز جنگ زمینی بزرگ‌تر ممکن است به نگرانی و ناامیدی مکرون منجر شده باشد. فرانسه پیوندهای عمیق تاریخی، فرهنگی و عاطفی با لبنان دارد و گاه نقشی حیاتی به عنوان میانجی در این کشور ایفا می‌کند. مکرون سرمایه سیاسی زیادی را در تحت‌الحمایه سابق فرانسه، لبنان خرج کرده است. پس از انفجار بندر بیروت در سال 2020، از این شهر بازدید و تلاش کرده تا تغییراتی را در نظام سیاسی در حال سقوط لبنان ایجاد کند. ریم ممتاز، کارشناس سیاست خارجی فرانسه در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی در اروپا، مستقر در پاریس در این باره به نیویورک‌تایمز گفت: لبنان جایی است که فرانسه همچنان می‌تواند مانند ابرقدرت رفتار کند، اگرچه فرانسه دیگر ابرقدرت قلمداد نشود.
از ماه‌ها پیش، فرانسه با ایالات متحده همکاری می‌کند تا از تبدیل شدن درگیری بین حزب‌الله و اسراییل به درگیری گسترده‌تر جلوگیری کند. ماه گذشته، مکرون و بایدن، طرحی را برای آتش‌بس سه هفته‌ای در سراسر مرز لبنان و اسراییل اعلام کردند و انتظار داشتند طرف‌های درگیر به‌طور علنی از آن استقبال کنند. در عوض، در اقدامی که دهن کجی به فرانسه و ایالات متحده قلمداد شد، اسراییل گفت به جنگ ادامه خواهد داد و حتی ترور و شهادت سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله را نیز برنامه‌ریزی و اجرا کرد. پس از این اقدام نتانیاهو، دفتر رییس‌جمهور فرانسه در آخر هفته تلاش کرد تنش‌ها را کاهش بدهد و موضع فرانسه در قبال «دوستی تزلزل‌ناپذیر با اسراییل» را تکرار کرد. این بیانیه خاطرنشان کرد که فرانسه برای کمک به مقابله با حملات موشکی ایران نیز به اسراییل کمک نظامی کرده است. دفتر رییس‌جمهور همچنین با تاکید بر نیاز به «راه‌حل‌های دیپلماتیک» پاسخ نتانیاهو را خلاف قاب «دوستی بین فرانسه و اسراییل» دانست. ریم ممتاز معتقد است مکرون در قبال منطقه دچار توهم نیست. او می‌داند که تاثیری بر حمایت نظامی ایالات متحده از اسراییل نخواهد گذاشت. اما کاری که او انجام می‌دهد، این است که یک پیام روشن به بقیه جهان ارسال می‌کند که فرانسه و شاید اروپایی‌ها موضعی متفاوت با امریکایی‌ها در قبال منطقه و اسراییل دارند.