چاپ

پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، موجب شده تا در باب رویکرد احتمالی او در ارتباط با ایران گمانه‌زنی‌های بسیاری مطرح شود؛ به گونه‌ای که به ادعای گروهی از ناظران، کارشناسان و مقامات ایرانی به‌طور علنی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا باید با دولت او وارد گفت‌وگو شوند یا ضمن حفظ سیاست‌های پیشین در دولت نخست رییس‌جمهوری منتخب گام‌‌هایی به سمت تغییر دکترین هسته‌ای بردارند. در روزهای پس از انتخابات، برخی مقامات ایرانی محتاطانه از آمادگی تهران برای رایزنی گفتند، درحالی که برخی دیگر مخالف گفت‌وگو هستند. این درحالی است که اخیرا عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان، در حاشیه جلسه هیات دولت به خبرنگاران گفت: «کانال‌های ارتباطی میان ما و امریکایی‌ها همچنان وجود دارد.»
در این راستا نشریات خارجی نیز به انتشار گزارش‌ها و تحلیل‌هایی در باب رویکردهای احتمالی ترامپ در قبال تهران و نیز تل‌آویو به عنوان متحد کلیدی خود پرداخته‌اند. نشریه واشنگتن پست با انتشار گزارشی مدعی شد، سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ و همچنین تمایل او به دیده شدن به ‌عنوان یک معامله‌گر ماهر، نشانه‌هایی است که مقام‌های ایران با استناد بدان‌ها معتقدند ممکن است ورود به مسیر دیپلماسی همچنان با این بازیگر ممکن باشد. به ادعای این گروه از تحلیلگران، اتخاذ مواضعی تهاجمی‌‌تر خطر رویارویی میان ایران با اسراییل را به همراه دارد و ممکن است تهران و تل‌آویو را از منطقه خاکستری خارج کند.

دیاکو حسینی، تحلیلگر سیاست خارجی مستقر در تهران براین باور است که «در حال حاضر، مقام‌های ایرانی رویکردی محتاطانه دارند.» او همچنین بیان کرد که «تهران نمی‌خواهد در این مرحله وارد مسیری خصمانه با ترامپ شود، اما همچنین به دنبال این نیست تا بلافاصله بازگشت رییس‌جمهوری امریکا به قدرت را خوش ‌آمد بگوید. با این حال ایران، پنجره‌های گفت‌وگو و مذاکره با دولت ترامپ را کاملا نبسته است.» به ادعای واشنگتن پست و به نقل از سایرکارشناسان یکی از عوامل کلیدی که باید مورد تأمل قرار بگیرد، آن است که موقعیت ایران امروز متفاوت از چهار سال پیش است؛ یعنی زمانی که ترامپ برای اولین‌بار در 2016 رییس‌جمهور شد. الکس وتانکا، مدیر برنامه ایران در موسسه خاورمیانه در واشنگتن در این زمینه مدعی شد: «در سال 2017، وقتی ترامپ به قدرت رسید، ایران در موقعیت خوبی قرار داشت. تهران به ‌تازگی توافق هسته‌ای (برجام) را امضا کرده بود که بسیاری از تحریم‌های بین‌المللی را لغو کرده و همچنین به ایران اجازه می‌‌داد نفت خود را در بازار جهانی بفروشد. شرکت‌های اروپایی، ازجمله غول‌‌های خودروسازی، هواپیماسازی و داروسازی، برای سرمایه‌گذاری وارد ایران شده بودند.» وتانکا در ادامه گفت‌وگوی خود با واشنگتن پست مدعی شد: «اکنون اقتصاد ایران در قیاس با چهار سال پیش در شرایط متفاوت‌تری قرار دارد و طی ماه‌های اخیر در منطقه نیز تحولاتی رخ داده که تا حدی بازدارندگی تهران را تحت‌الشعاع قرار داده است.»
گمانه‌زنی‌های پیرامون این موضوع توسط تحلیلگران در شرایطی مطرح می‌شود که همزمان الیز استفانیک، نماینده جمهوری‌خواه نیویورک و سفیر امریکا در سازمان ملل، در توییتر مدعی شده: «ایالات‌متحده آماده است تا به کارزار موسوم فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه ایران بازگردد.» با این همه ترامپ در کمپین‌های انتخاباتی‌اش در باب ایران مواضع متفاوتی را اتخاذ کرده بود، او جایی از تعامل با تهران گفت و در جایی دیگر از آغاز کمپین فشار حداکثری علیه تهران در صورت پیروزی‌اش خبر داد. ناظران با استناد به مواضع یک بام و دو هوای ترامپ و همچنین با اشاره به غیرقابل پیش‌بینی بودن رییس‌جمهوری منتخب بر این باورند که ترسیم چشم‌اندازی در باب رویکرد امریکای تحت رهبری ترامپ در ارتباط با ایران دشوار است.
در همین راستا مصطفی نجفی، کارشناس امنیت منطقه‌ای و وابسته به دانشگاه تربیت مدرس در مصاحبه‌ای گفته است: «بیشتر جریان‌های سیاسی در ایران توافق دارند که تهران به هیچ عنوان تحت فشار مذاکره نخواهد کرد.» او در ادامه آورده است که «اگر ترامپ به همان سیاست موسوم فشار حداکثری بازگردد، تردیدی وجود ندارد که ایران میز مذاکره را انتخاب نخواهد کرد.»
واشنگتن‌پست در ادامه گزارش خود به مصاحبه اخیر کمال خرازی، وزیر خارجه پیشین با شبکه المیادین لبنان اشاره کرده که گفته بود: «اگر ایران با تهدیدی موجودیتی مواجه شود، سیاست هسته‌ای خود را بازنگری خواهد کرد. این موضوع همچنان روی میز است. ما در حال حاضر توانایی فنی تولید سلاح‌‌های هسته‌ای را داریم و در این زمینه مشکلی نداریم.» گفتنی است همزمان احمد نادری، نماینده تهران در مجلس در ایکس (توییتر) نوشته است: «ایران باید به سرعت آزمایش هسته‌ای انجام داده و رسما آن را اعلام کند تا بتواند حداکثر بازدارندگی را ایجاد نماید.»به ادعای واشنگتن پست بخشی از این موضع‌گیری‌ها پیش از سفر مهم رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران رسانه‌ای شد. گفتنی است رافائل گروسی در یک کنفرانس خبری در تهران گفته بود: «فضای مذاکره و دیپلماسی هموارتر نمی‌شود، بلکه کوچک‌تر می‌شود.»
مصطفی نجفی کارشناس امنیت منطقه‌ای گفته چالش‌های اخیر ایران باعث شده بسیاری در ایران به این نتیجه برسند که کشور پیشاپیش در حال پرداخت هزینه فشارهای خارجی است. او در ادامه توضیح داده است: «بنابراین ما باید به سمت تغییر در استراتژی‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای حرکت کنیم.» همزمان دیاکو حسینی، تحلیلگر سیاست خارجی نیز براین باور است که قانون‌گذاران و مقامات ارشد و افراد نزدیک به دولت ممکن است بر این باور باشند که «اکنون زمان مذاکره نیست زیرا امریکایی‌ها فکر می‌کنند ما در نقطه ضعف هستیم.» این در حالی است که دیوید آلبرایت، بنیان‌گذار موسسه علم و امنیت بین‌المللی، که یک سازمان غیرانتفاعی متمرکز بر جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای است به واشنگتن پست گفت: در شرایط کنونی شاهد یک پویایی جدید هستیم. یک سال پیش، شش ماه پیش ... نمی‌دانستیم که اسراییل واقعا چه کاری می‌تواند انجام دهد.»
همزمان با افزایش گمانه‌زنی‌ها درخصوص آینده تقابل تهران و تل‌آویو، سه کارشناس خاورمیانه در شورای روابط خارجی اروپا نوشتند: «اگرچه پیروزی ترامپ هر دو طرف یعنی ایران و اسراییل را برای حرکت بعدی‌ خود مردد کرده است، اما تهران و تل‌آویو احتمالا تا قبل از آغاز ریاست‌جمهوری رسمی ترامپ سعی خواهند کرد بازدارندگی خود را افزایش دهند. در این مسیر ممکن است آنها خطر بروز یک جنگ فراگیر در منطقه را جان بخرند.» به ادعای واشنگتن پست تهران اما باید رویکرد خود را هم درقبال ایالات‌متحده و هم در برابر اسراییل که متحد کلیدی امریکا است متعادل کند، چراکه ترامپ نشان داده که فشار کمتری بر اسراییل جهت محدود کردن عملیات نظامی‌اش در خاورمیانه تحمیل خواهد کرد.