چاپ

پیام ویژه - قدس آنلاین / «دیپلماسی؛ تنها مسیر ایران در سوریه جدید» عنوان یادداشت روز در روزنامه قدس به قلم محسن پاک آیین است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
تحولات اخیر در سوریه و تغییرات سیاسی محتمل در این کشور، جمهوری اسلامی ایران را در مواجهه با شرایط جدیدی قرار داده است. در این مرحله، دستگاه دیپلماسی ایران باید با توجه به تحولات جاری، راهبردهای خاصی را برای حفظ منافع ملی خود در سوریه و منطقه در پیش بگیرد. یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، نحوه تعامل با وضعیت پسا بشار اسد و ادامه روابط ایران با این کشور در دوران پس از بحران است.
تحولات اخیر در سوریه پیچیدگی‌هایی دارد که نیازمند تحلیل دقیق و جامع است. در حالی که نمی‌توان به‌سرعت در مورد آینده وضعیت سوریه اظهارنظر کرد، موضوع واضح این است تحولات در این کشور با پیامدهای گسترده‌ای برای ایران و منطقه همراه خواهد بود. نکاتی که در این زمینه باید به آن‌ها توجه شود، به‌ویژه در زمینه تغییرات در ساختار سیاسی و حاکمیتی سوریه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
انتقال از یک نظام سکولار به حکومت اسلام‌گرا

یکی از مسائلی که باید به آن توجه کرد، تغییرات بنیادین در ساختار حاکمیتی سوریه است. در دوران ریاست جمهوری بشار اسد، سوریه یک نظام سکولار داشت که باوجود اکثریت مسلمان در کشور، حاکمیتی غیردینی را براساس موازین سکولار برقرار کرده بود. این نوع حکمرانی، به‌ویژه در روابط خارجی سوریه و با توجه به موقعیت ژئوپلتیک آن در منطقه، شرایط خاصی را ایجاد کرده بود.
اما در حال حاضر، نیروهایی که مدعی اسلام‌گرایی هستند در حال به دست گرفتن قدرت در سوریه هستند. به‌ویژه با حضور شخصیت‌هایی همچون ابومحمد جولانی، رهبر گروه «تحریرالشام» که سوابق سلفی و تروریستی با گروه‌های داعش و القاعده داشته است، شرایط جدیدی در حال شکل‌گیری است. این تغییرات می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر معادلات منطقه‌ای داشته باشد. اگر چنین حکومتی در سوریه مستقر شود، ممکن است کشورهای پیرامون سوریه با چالش‌های جدیدی مواجه شوند و در مقابل، کشورهای مسلمان و اسلامی می‌توانند تهدیدات را به فرصت تبدیل کنند.
نگرانی‌های اسرائیل و آمریکا
با توجه به تغییرات سیاسی و ظهور گروه‌های اسلام‌گرا در سوریه، برخی دولت‌ها نگرانی‌هایی دارند. رژیم صهیونیستی نیز از ایجاد یک دولت اسلام‌گرای جدید در سوریه نگران است. این تغییرات می‌تواند معادلات امنیتی و سیاسی در منطقه را دچار تغییرات جدی کند و موجب ایجاد چالش‌های جدید برای امنیت رژیم صهیونیستی شود.
علاوه بر این، ایالات متحده آمریکا نیز به‌ویژه به دلیل همکاری‌های پیشین جولانی با گروه‌های تروریستی چون القاعده و داعش، از تحولات اخیر در سوریه رضایت ندارد. هرچند جولانی از داعش اعلام برائت و جبهه النصره را تأسیس کرده، اما حضور وی در سوریه همچنان برای آمریکا و همپیمانانش موضوعی حساس است. در این شرایط، آمریکا به‌طور واضح موضع‌گیری نکرده است و این وضعیت می‌تواند به پیچیدگی‌های دیپلماتیک منجر شود.
فرصت‌ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران
با وجود چالش‌ها و نگرانی‌هایی که در پی تحولات سوریه ایجاد شده، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با هوشمندی و دقت از این تهدیدها فرصت‌هایی برای خود بسازد. ایران باید با تحلیل دقیق وضعیت سوریه و تغییرات جدید در این کشور، رویکردی سنجیده اتخاذ کند. جمهوری اسلامی می‌تواند از این تحولات بهره‌برداری کرده و موقعیت خود را در منطقه تقویت کند.
در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران باید به‌طور خاص به دولت جدید سوریه توجه داشته باشد. مهم این است هر دولتی که در سوریه بر سر کار بیاید، اگر از مسیر قانونی و از طریق انتخابات عمومی به قدرت برسد و از حمایت مردم برخوردار باشد، می‌تواند مورد پذیرش ایران قرار گیرد. ایران همواره از دولتی که به‌طور قانونی و مشروع در سوریه شکل گیرد، حمایت خواهد کرد.
در نهایت، جمهوری اسلامی ایران باید با دقت و هوشیاری تحولات سوریه را دنبال و از فرصت‌های موجود، برای تقویت موقعیت خود در منطقه بهره‌برداری کند. از آنجا که سوریه یکی از ارکان مهم محور مقاومت است، ایران باید در تعامل با دولت آینده این کشور، راهکارهایی را در پیش گیرد که منافع بلندمدت جمهوری اسلامی را حفظ و تقویت کند. سیاست ایران در قبال سوریه باید براساس منافع ملی، اصول قانونی و پذیرش دولت‌های منتخب مردم بنا نهاده شود.
یکی از مواضع کلیدی تحریرالشام و گروه‌های معارض دولت بشار اسد که به‌تازگی اتخاذ شده، حمایت از تمامیت سرزمینی سوریه است. این موضع هم‌راستا با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران است که همواره از تمامیت سرزمینی این کشور حمایت کرده است.
جمهوری اسلامی ایران به‌طور مستمر بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی سوریه تأکید داشته و در راستای مقابله با هرگونه دخالت خارجی در امور داخلی این کشور اقدام کرده است. در این زمینه، اشغالگرانی مانند رژیم صهیونیستی که جولان را به‌طور غیرقانونی اشغال کرده، ترکیه که بخش‌هایی از شمال سوریه را در اشغال دارد و ایالات متحده که مناطق نفت‌خیز سوریه را تحت کنترل خود دارد، باید نگران این رویکرد جدید در سوریه باشند.
چنانچه دولت آینده سوریه پس از دوران گذار به حمایت از تمامیت ارضی این کشور ادامه دهد، قطعاً در برابر اشغالگران خواهد ایستاد. جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه با موضع‌گیری مشابه به حمایت از تمامیت سرزمینی سوریه خواهد پرداخت و از هرگونه تلاش برای تضعیف این اصول جلوگیری خواهد کرد.