چاپ

پیام ویژه - آرمان امروز / «چرا بشار اسد به روسیه پناهنده شد؟» عنوان یادداشت روز در روزنامه آرمان امروز به قلم صلاح الدین هرسنی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
اساسا روسیه به جهت حکمرانی غیر لیبرال مقامات کرملین به ویژه ولادیمیر پوتین نمی تواند مامن و ماوای رهبران فراری دولت های اقدارگرا باشد.
روسیه تحت زعامت پوتین بیشتر با سرکوب مخالفان به سیاق پوتین گره و پیوند خورده است نه آنکه بتواند از سر لطف و احسان یک رئیس جمهوری فراری مانند بشار اسد و هم کیشان او را پناه دهد. اگر جدای از پناهنده شدن محمد علی شاه به همراه لیاخوف روسی بعد از به توپ بستن بزرگترین میراث مشروطیت در عصر استبداد صغیر بگذریم، روسیه ملجاء و مامن مطمئنی برای پناهندگی رهبران سیاسی فراری و برکنار شده نیست، مگر اینکه پای معامله و سودی و یا بوی کبابی در میان و به مشام رسیده باشد و مقامات روسیه نیز به خوبی آموخته اند و می دانند که نباید برای رضای خدا موشی را بگیرند و شکار کنند. راهنما،الگوی عمل و قطب نمای روس ها هم فقط و فقط در یک اصلی به نام فقط منافع ملی خلاصه می شود و هنوز هم نیاموخته ایم که نباید در یک جهان معطوف به آنارشیک و در شرایط فقدان قوه فائقه مرکزی، همه تخم مرغ های خود را در سبد آنها بچینیم.
بشار اسد توانسته بود بعد از یک دوره فترت و وقفه، مجوز بازگشت به کشور های خلیج فارس را بگیرد. بنابراین این انتظار وجود داشت که از مجموعه کشور های عضو خلیج فارس، کشوری چون امارات متحده عربی به او و خانواده اش پناهندگی دهد. اما وقتی کشوری چون روسیه به بشار اسد پناهندگی می دهد، موضوع کمی بغرنج و پیچیده می شود و پای مسائل مهمتری به میان می آید.
در نگاه نخست پناه دادن روسیه به بشار اسد بعد از فتح دمشق از سوی تحریرالشام و رهبر تازه نفسش یعنی محمد الجولانی، به این معنی و حامل این پیام است که بشار اسد توانسته است مزد و پاداش خود را بابت حضور روسیه به خاورمیانه را بگیرد. چون با تسری امواج بهار عرب به دمشق بود که روسیه توانست با ورود به سوریه در خاورمیانه حضور یابد. به واقع بحران سوریه، مجرای نفوذ روسیه به خاورمیانه در موازت حضور ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بود و این حضور فرصتی ایجاد کرد که روسیه بتواند پایگاه هوایی حمیمیم را در جنوب شرق لاذقیه و همچنین پایگاه دریایی را در شهر بندری طرطوس در جنوب‌ غربی سوریه احداث کند تا حیطه و قلمرو نفوذ،تسلط و کنترلش را از شرق مدیترانه تا خلیج فارس گسترش دهد و با واپایش تحولات در ترسیم معادلات غرب آسیا و شرق مدیترانه نقش داشته باشد. در شرایط حاضر نیز نمی توان پناهندگی بشار اسد به روسیه را پایان تسلط خاندان اسد در سوریه دانست.

به واقع از آنجایی که روسیه برای حضور مداوم و مستمر در خاورمیانه و مشخصا برای حفظ پایگاه های هوایی و دریایی اش نیازمند همکاری استراتژیک (راهبردی) و تاکتیکی (راهکنشی) با سوریه است،تلاش می کند که بشار اسد را طبق پلن و نقشه راه های پنهانی خود به سوریه باز گرداند و به سلطه شورشیان تحریر الشام پایان دهد. اگر هواپیمای حامل اسد در ترک سوریه از فرودگاه حمیمیم باشد، روس ها با همان هواپیما او را در همان فرودگاه پیاده و او را به سوریه باز می گردانند.
هر چند که در این بازگشت برای روسیه اهمیتی ندارد که با آنومیزه سازی مجدد سوریه و راه انداختن حمام خون برای حفظ اسد، ماجرا های تلخ گذشته تکرار شود. انگیزه اصلی روسیه در این پلن، انعطاف و نرمشی است که در کنش ها و الگوهای رفتاری محمد الجولانی دیده می شود.
جولانی رهبر تحریر الشام آنگونه که تا کنون نشان داده با دکترین توحش القاعده و داعش فرسنگ ها فاصله دارد و قائل به پذیرش فرایند و سازوکارهای دموکراتیک انتقال قدرت در آینده نظام سیاسی سوریه است و خواهان یک سوریه دموکراتیک است.
در سطح دیگر، نشانه هایی مبنی بر تعلل و انفعال روسیه در سقوط بشار اسد وجود ندارد که بتواند روسیه را عامل اصلی تعلل در سقوط اسد دانست. واقعیت آن است که درگیری روسیه در جنگ اوکراین تا میزانی توانست به سناریوی بر اندازی بشار اسد کمک کند.
اما با این همه، تنها نقشه راهی که توانسته است امیدها را برای بازگشت مجدد اسد در کسوت رهبری برای آینده نظام سوریه زنده نگه دارد، هدایت و ترغیب بشار اسد به فرار موقتی و مصلحتی او از دمشق و پناهنده شدن او به روسیه بوده تا شاید زمینه ها برای بازگشت احتمالی او فراهم شود.