چاپ

پیام ویژه - انتشار تصاویر مربوط به دیدارحجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی کروبی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی‌اکبر ناطق‌نوری در فضای سیاسی و مجازی به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است؛ چرا‌که دیدار این دو رئیس اسبق مجلس شورای اسلامی پس از 15 سال می‌تواند از ابعاد مختلف بررسی شود. هر‌چند خبری رسمی درباره محتوای این دیدار منتشر نشده و همه‌چیز به همان ویدئوی حدود 30‌ثانیه‌ای بازمی‌گردد، اما در شب‌های منتهی به یلدا، همنشینی این دو شیخ سیاست‌مدار که در سطحی از تحلیل نمادی از میانه‌روی قلمداد می‌شوند، بی‌شک چیزی بیش از صله رحم و گپ‌وگفت‌های دوستانه خواهد بود.

این دو پیر که عمری را در سیاست سپری کرده‌اند، اکنون با سایه‌نشینی، بحث و حرف‌های مهم‌تری برای گفتن دارند؛ از وضعیت حساس داخلی کشور تا تحولات منطقه‌ای و حتی آینده ایران. شاید تصور شود که چون مهدی کروبی و علی‌اکبر ناطق‌نوری دیگر حضوری در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای امور کشور ندارند، دیدار این دو ‌تأثیرگذار نباشد. اما نگرانی آنها درباره برخی کم‌‌و‌کاستی‌ها ایجاب می‌کند این دست دیدارها را با عینکی متفاوت دید.
امید به بهبود فضای سیاسی کشور و رضایت ساختار برای دیدار
شاید در وهله اول بتوان به این نکته اشاره کرد که دیدار حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی کروبی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی‌اکبر ناطق‌نوری به نوعی مبین ایجاد آزاد نسبی در فضای سیاسی باشد. به‌هرحال باید پذیرفت که چنین دیداری شاید نمی‌توانسته بدون رضایت و چراغ سبز مسئولان امر انجام شده باشد. گفتنی است اوایل شهریورماه، غلامحسین کرباسچی از خبرهای خوبی برای رفع حصر گفت و اندکی بعد نیز در بیست‌و‌ششم شهریور‌‌، مسعود پزشکیان در پایان نخستین نشست خبری خود با رسانه‌ها، از تلاش برای رفع حصر مهدی کروبی خبر داده و عنوان کرده بود: «مشکل آقای کروبی حل شده است. برای آن یکی هم داریم کار می‌کنیم. ولی نباید با نظام درافتاد». به گفته رئیس‌جمهور: «دیگر باید چه کار می‌کردیم؟ همین که یکی حل شده، یک قدم است. آن یکی قدم هم بگذارید باشد».
هرچند در همان برهه نوع کلمات و ادبیات به‌کار‌گرفته توسط پزشکیان به‌ویژه درباره میرحسین موسوی محل انتقاد برخی از سیاسیون و چهره‌های رسانه‌ای قرار گرفت و بعدها مشخص شد که این نوع پاسخ رئیس‌جمهور متناسب با فرد پرسش‌گر انجام شده است، اما مهدی کروبی در پیامی که توسط فرزندش (حسین کروبی) مطرح شد، ضمن تشکر از تلاش رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه برای رفع حصر‌ گفته بود: «امیدوارم رفع حصر به‌زودی انجام شود، اما به‌شرطی که با رفع حصر میرحسین موسوی هم‌زمان باشد».
چرا پزشکیان توانست اما روحانی نتوانست؟
باید در نظر گرفت که برخلاف تمام ادعاها و شعارهای حسن روحانی در هشت سال دوره ریاست‌جمهوری خود در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، مسعود پزشکیان توانسته است در یک بازه زمانی کمتر از ‌صدروزه موفق به رفع حصر مهدی کروبی شود. بدیهی است که اقتضائات زمانی و مکانی مربوط به بازه سال 92 تا 98 با مجموعه تحولات تقریبا بی‌سابقه از سال 1401 تا سال 1403 قابل قیاس نیست و طیفی از ناظران باور دارند که به دلیل برخی مشکلات جاری، شعار وفاق نه از دل اصلاح‌طلبان، میانه‌روها و از زبان فردی مانند مسعود پزشکیان، بلکه در اجماعی سیاسی و فراگیر تعریف و تبیین شده است.
باید این را هم گفت که موافقت با انجام دیدار مهدی کروبی و ناطق‌نوری مؤیدی بر آن است که نهادهای تصمیم‌گیر بدون اعلام رسمی با تلاش دولت چهاردهم در زمینه رفع حصر همراه شده‌اند و موافقت با رفع حصر دوفاکتوی مهدی کروبی می‌تواند زمینه را برای رفع حصر میرحسین موسوی و زهرا رهنورد نیز فراهم کند. ضمن آنکه به حاشیه رفتن چهره جنجالی این روزهای کشور، یعنی علی شمخانی، هم دراین‌باره بسیار مؤثر بوده است؛ چراکه برخلاف تلاش او در مصاحبه اخیرش برای ترسیم چهره‌ای متفاوت از خود، برخی از سیاسیون معتقدند یکی از عوامل ناکامی حسن روحانی در رفع حصر کروبی و موسوی به مخالفت‌های علی شمخانی در «شعام» بازمی‌گردد. البته وضعیت جسمی میرحسین موسوی این ضرورت را ایجاب می‌کند که پروسه رفع حصر او هم با سرعت توسط دولت و شورای ‌عالی امنیت ملی پی گرفته شود. در همین زمینه چندی پیش خبرگزاری‌ها اعلام کرده بودند میرحسین موسوی به دنبال درمان‌های سرپایی و روتین گذشته، دچار عارضه حساسیت شدید دارویی شده که در نهایت منجر به انتقال او به بیمارستان شد. البته چهاردهم آذرماه، زهرا موسوی، دختر میرحسین موسوی، در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس از بهبودی حال پدر نوشت و از مرخص‌شدنش از بیمارستان خبر داد.
وقتی دو شیخ مبنای عملی شعار وفاق می‌شوند
با روی کار آمدن دولت پزشکیان و پررنگ‌شدن عبارت «وفاق ملی»، این واژه به یکی از پرکارآمدترین و پربسامدترین کلمات در ادبیات و فضای سیاسی کشور تبدیل شده است. اکنون که همه جریان‌ها و شخصیت‌ها به نحوی سعی در کمک به تحقق این شعار یا از منظر محمدجواد ظریف، گفتمان دولت چهاردهم، ذیل شعار وفاق ملی دارند،‌باید دیدار مهدی کروبی و علی‌اکبر ناطق‌نوری به‌عنوان دو چهره کلیدی در میانه‌روی سیاسی و عقلانیت را گامی مؤثر برای پیشبرد وفاق ملی دانست. هرچند در فضای رسانه‌ای و مجازی جزئیات بیشتری از دیدار این دو رئیس اسبق مجلس منتشر نشده است،‌ از تصاویر چنین به نظر می‌رسد که حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی کروبی به دیدار ناطق‌نوری رفته باشد، نه برعکس.
با‌این‌حال همنشینی شیخ نوری و کروبی در چنین فضایی کمک به پیشبرد شعار وفاق خواهد بود. خاصه آنکه علی‌اکبر ناطق‌نوری در انتخابات 76 به‌عنوان کاندیدای محافظه‌کار و رقیب سیدمحمد خاتمی وارد عرصه شده بود، اما در ادامه شرایط به سمتی پیش رفت که از مناسبات کلان اجرائی فاصله گرفت و کمتر در جمع سیاسون طیف راست حضور یافت. سیر و سرعت تحولات در دو دهه اخیر، به‌ویژه پس از انتخابات سال 88، به‌گونه‌ای بود که شخصیت سیاسی مانند ناطق‌نوری اکنون در سپهر سیاسی ایران به‌عنوان چهره‌ای نزدیک به اصلاح‌طلبان یا دست‌کم با تفکرات کمتر رادیکال شناخته می‌شود. این را هم باید در نظر گرفت که ناطق‌نوری همچنان به‌عنوان یک چهره تراز سیاسی از اثربخشی و نفوذ لازم در میان طیفی از جریان‌ها برخوردار است؛ به نحوی که هم محل اجماع اصلاح‌طلبان است و هم می‌تواند مورد توافق اصولگرایان باشد. این چهره سیاسی به‌رغم آنکه در سال‌های اخیر سعی کرده است‌ از بار پذیرش مسئولیت‌ها فاصله بگیرد، اما ناظران معتقدند همچنان روابط حسنه او با نهادهای برجسته و تأثیرگذار کشور برقرار است. به همین دلیل نوع کنشگری ناطق‌نوری، چه در سایه و چه در عیان، حتی در سطح دیدار دوستانه و همنشینی با مهدی کروبی، محل اعراب و تأثیر خواهد بود؛ به‌گونه‌ای در کنار کمک به تحقق شعار وفاق ملی، حکایت از نوعی پوست‌اندازی سیاسی در کشور دارد که در ماه‌های آینده بروز و ظهور بیشتری پیدا خواهد کرد. بر همین اساس، باید گفت دیدار مهدی کروبی با ناطق‌نوری متفاوت‌ترین دیدار او در دوران حصر است.