چاپ

پیام ویژه - فارس /رئیس‌جمهور منتخب آمریکا اندکی بعد از دیدار با نماینده‌های جمهوری‌خواه در کنگره در نوامبر 2024 این ایده که بعد از اتمام دوره‌اش در ژانویه 2029 همچنان در قدرت بماند را پیش کشید. آیا چنین چیزی ممکن است؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا اندکی بعد از دیدار با نماینده‌های جمهوری‌خواه در کنگره در نوامبر 2024 این ایده که بعد از اتمام دوره‌اش در ژانویه 2029 همچنان در قدرت بماند را پیش کشید. او در آن جلسه، البته با لحنی آمیخته به طنز گفت: «گمان می‌کنم دور بعد کاندید نشوم مگر اینکه شما بگویید او آنقدر خوب است که باید یک جوری نگهش داریم.»این کلمات ممکن است در نگاه اول شوخی به نظر برسند. متمم 22 قانون اساسی آمریکا صراحت دارد که ترامپ نمی‌تواند بار دیگر به ریاست‌جمهوری انتخاب شود.
متن این بند چنین است:«هیچ شخصی نمی‌تواند بیش از دو بار به مقام ریاست‌جمهوری انتخاب شود و هیچ شخصی که بیش از دو سال از دوره‌ای که شخص دیگری به ریاست‌جمهوری انتخاب شده، به عنوان رئیس‌جمهور خدمت کرده باشد، نمی‌تواند بیش از یک بار به مقام ریاست‌جمهوری انتخاب شود.»این متمم در پاسخ به چهار بار انتخاب فرانکلین روزولت به عنوان رئیس‌جمهور تصویب شد. از آن زمان که جورج واشنگتن در پایان دوره دوم خود از سمتش کناره‌گیری کرد هیچ رئیس‌جمهوری تلاشی برای ماندن در قدرت در دوره سوم نکرد.

بنابراین این متمم به وضوح برای جلوگیری از ماندن روسای جمهور آمریکا در قدرت برای بیش از دو دور تصویب شده است. از آنجا که ترامپ تا الان دو بار به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شده این متمم او را از انتخاب مجدد برای بار سوم منع می‌کند. برخی استدلال کرده‌اند که چون دوره‌های ترامپ متوالی نبوده متمم بیست و دوم شامل حال او نمی‌شود. اما در متن این قانون هیچ تفاوتی بین دوره‌های متوالی و غیرمتوالی در مقام ریاست‌جمهوری در نظر گرفته نشده است.
با آنکه متمم بیست و دوم ترامپ را از انتخاب شدن برای یک بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور منع می‌کند اما ممانعتی بر سر راه اینکه او بعد از ژانویه 2029 همچنان رئیس‌جمهور بماند ایجاد نمی‌کند. در واقع قانون مذکور تنها فرد را از «انتخاب شدن» برای بیش از دو بار منع می‌کند و درباره اینکه چگونه از طریق روش‌های دیگر می‌توان به ریاست‌جمهوری رسید چیزی نمی‌گوید.دور زدن قوانینچند سناریوی جایگزین ممکن وجود دارد. تحت شرایط عادی، این سناریوها تقریباً غیرممکن خواهند بود.
اما دونالد ترامپ هیچ‌گاه یک رئیس‌جمهور عادی نبوده است.در موضوعات مختلف، ترامپ مرزهای قدرت ریاست‌جمهوری را به بازی گرفته است. مهم‌تر از همه، او قبلاً نشان داده است که مایل است برای باقی ماندن در قدرت قوانین را تغییر دهد یا حتی بشکند.
و در حالی که ترامپ ادعا می‌کند که اظهاراتش فقط در حد شوخی بیان می‌شوند اما او سابقه‌ای طولانی در توسل به شوخی برای زمینه‌چینی برای طرح‌هایش و به آزمایش گذاشتن آنها را دارد. مسئله دیگر این است که ترامپ وقتی از قدرت کنار برود ممکن است دوباره با پیگرد قانونی و احتمالاً زندان مواجه شود. این باعث می‌شود او انگیزه‌های دوچندانی برای باقی ماندن در قدرت داشته باشد.بنابراین بعید نیست که او بعد از روی کار آمدن و به ویژه با نزدیک شدن به پایان دوره‌اش بیشتر و بیشتر درباره اینکه ممکن است قدرت را رها نکند حرف بزند..نشریه کانورسیشن به بررسی راه‌هایی پرداخته که ترامپ ممکن است از طریق آنها تلاش کند بعد از اتمام دوره دوم ریاست‌جمهوری خود همچنان در قدرت بماند.
در ایالات متحده تا کنون 9 نفر بدون اینکه ابتدا به مقام ریاست‌جمهوری انتخاب شوند، رئیس‌جمهور بوده‌اند. جان تایلر، میلارد فیل‌مور، اندرو جانسون، چستر آرتور، تئودور روزولت، کالوین کالیج، هری ترومن، لیندون جانسون و جرالد فورد همگی معاونان رئیس‌جمهور بودند که بعد از مرگ یا استعفای رئیس‌جمهور وقت ریاست را از آنها تحویل گرفتند. متمم 22 مانع از این نمی‌شود که رئیس‌جمهوری که برای انتخاب مجدد با محدودیت روبرو است به سمت معاون رئیس‌جمهور انتخاب شود. از طرف دیگر متمم 12 قانون اساسی آمریکا بیان می‌کند که «هیچ شخصی که به طور قانونی واجد شرایط برای مقام ریاست‌جمهوری نیست، نمی‌تواند واجد شرایط برای مقام معاونت رئیس‌جمهور ایالات متحده باشد.»
مشخص نیست که این محدودیت آیا رئیس‌جمهوری را که به دلیل متمم 22 واجد شرایط ریاست‌جمهوری نیست را هم شامل می‌شود یا نه. بعضی از کارشناسان می‌گویند متمم 12 صرفاً برای تسری دادن معیارهای دیگر ریاست‌جمهوری به مقام معاونت ریاست‌جمهوری است؛ یعنی معیارهایی مانند اینکه معاون رئیس‌جمهور نیز باید شهروند طبیعی ایالات متحده باشد، حداقل 35 سال سن داشته باشد و حداقل به مدت 14 سال در ایالات متحده زندگی کرده باشد.این مسئله چیزی است که احتمالا دیوان عالی آمریکا درباره آن باید تصمیم‌گیری کند. اگر قضات به نفع ترامپ تصمیم بگیرند – همان‌طور که اخیراً در مورد سؤالات مربوط به بند شورش اصلاحیه 14 و مصونیت ریاست‌جمهوری انجام داده‌اند – پس بلیت انتخاباتی ترامپ-ونس ممکن است به بلیت انتخاباتی ونس-ترامپ در سال 2028 تبدیل شود. اگر انتخاب شوند، ونس می‌تواند استعفا دهد و ترامپ دوباره رئیس‌جمهور شود.
نیازی به استعفا نیست
اما ونس حتی نیازی به استعفا ندارد، زیرا با ماندن او در قدرت هم معاونش ترامپ می‌تواند عملاً همه کاره باشد. اصلاحیه 25 قانون اساسی بیان می‌کند که اگر یک رئیس‌جمهور اعلام کند که «او قادر به انجام وظایف و اختیارات این سمت نیست... چنین اختیارات و وظایفی باید توسط معاون رئیس‌جمهور به عنوان رئیس‌جمهور موقت انجام شود.»در واقع، ایالات متحده سه رئیس‌جمهور موقت داشته است – جورج اچ بوش، دیک چنی و کامالا هریس.
همه آن‌ها برای مدت کوتاهی قدرت ریاست‌جمهوری را در زمانی که رئیس‌جمهور وقت به صورت موقت قادر به انجام وظایف خود نبود در اختیار داشتند؛ چنی این کار را دو بار انجام داد.در این سناریو، بلافاصله پس از آغاز به کار در 20 ژانویه 2029، رئیس‌جمهور ونس می‌تواند با اطلاع دادن به رئیس مجلس نمایندگان و رئیس موقت سنا اعلام کند که قادر به انجام وظایف ریاست‌جمهوری نیست. او نیازی به ارائه هیچ دلیلی یا مدرکی برای این ناتوانی ندارد.
در این حالت ترامپ از سمت معاونت ریاست‌جمهوری خارج شده و به عنوان رئیس‌جمهور موقت اختیارات را تا زمانی که ونس اطلاعیه جدیدی صادر کند در اختیار خواهد گرفت. ترامپ ممکن است بخواهد از تمام این ترفندهای قانونی اجتناب کند و از الگوی جورج و لورلین والاس پیروی کند. در سال 1966، قانون اساسی آلاباما والاس را از نامزدی برای دوره سوم متوالی به عنوان فرماندار منع کرد. با این حال، او همچنان نمی‌خواست قدرت را واگذار کند، بنابراین تصمیم گرفت همسرش، لورلین را برای فرمانداری نامزد کند. از ابتدا مشخص بود که لورلین فقط نمادی برای جورج است که وعده داده بود مشاور همسرش باشد. شعار کمپین «دو فرماندار، یک هدف» نشان می‌داد که رأی به لورلین در واقع رأی به جورج است.
لورلین با اکثریت قاطع پیروز شد، اما در مدت حضور او در قدرت عملاً همه تصمیم‌ها توسط جورج گرفته می‌شد. آیا ممکن است ترامپ هم از چنین الگویی استفاده کند؟ اصلا بعید نیست، هر چند که او ممکن است راه‌های دیگری هم پیدا کند که هنوز به مخیله کسی خطور نکرده است.