پیام ویژه - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کیاوش کلهر| واشنگتن، سیلیکن‌ولی شده! شاید بهترین تعبیری که بتواند اعمال نفوذ ماسک در ساختارهای ایالات متحده را توصیف کند، همین باشد. حضور ماسک در این مدت کوتاه چنان آشوب‌ناک و ترسناک بوده که بروکراسی آمریکا، تمام‌قد با تمام رسانه‌های خود تلاش کرده در برابر آن قد علم کند. بروکراسی آمریکایی که خود حافظ و پاسدار منافع اولیگارشیک است، حالا با اعمال نفوذ بزرگ‌ترین نماینده منافع اولیگارشیک در دولت، یعنی ایلان ماسک، چنان در معرض تغییرات عمده قرار دارد که حالا به عینیت می‌توان از نزاع «اولیگارشی» و «بروکراسی» در ساختار آمریکا سخن گفت. ساختار سازمان بهینه کردن دولت یا DOGE که ماسک آن را به پیش می‌برد، مستظهر به حمایت بی‌چون و چرای ترامپ، در همین مدت کوتاه، علاوه بر تعلیق کمک‌های سازمان USAID و بخش زیادی از کمک‌های مالی آمریکا به موسسات و پروژه‌های مختلف در سراسر جهان که در راستای پیشبرد منافع آمریکا پرداخت می‌شد، حالا در پی کوچک‌تر کردن بدنه بروکراسی آمریکایی و کاستن از شمار ماموریت‌ها و نفرات استخدامی دولت آمریکاست. سازمان ماسک با سلطه کامل بر اطلاعات کارمندان دولت فدرال و دسترسی به آنان، از ماه گذشته میلادی ایمیل‌هایی برای کارکنان ارسال کرده و از آنان خواسته استعفا کنند و تا 6 ماه هم حقوق دریافت کنند؛ پیشنهادی که در راستای عملی‌کردن همان ایده چابک‌سازی دولت و کاستن از شمار کارمندان آن است. ماسک و ترامپ از همان ابتدای کمپین انتخاباتی، بارها و بارها تصریح کردند با اخراج تعداد زیادی از کارمندان دولت فدرال، تا ده‌ها میلیارد دلار در هزینه‌های دولت آمریکا صرفه‌جویی خواهند کرد.
این شورش اولیگارش سیلیکن‌ولی علیه ساختار بروکراتیک دولت، موضوع اصلی هفته‌های اخیر رسانه‌های آمریکایی است؛ موضوعی چنان برجسته و مهم که ایده کاملا ذهنی تقابل بروکراسی و اولیگارشی را مفتخر به خلعت واقعیت می‌کند.
![]()
نارنجک دوپا!
یکی از مهم‌ترین و شاید تندترین گزارش‌هایی که در همین هفته گذشته علیه ماسک و تغییرات او منتشر شد، مقاله‌ای بود که در مجله معتبر فارنافرز چاپ شد که در آن ماسک تهدیدی علیه امنیت ملی ایالات متحده لقب گرفت. فارنافرز ماسک و تیم همراهان او در ساختار بهینه‌سازی دولت را تهدید نوظهور علیه امنیت ملی آمریکا دانست که «دسترسی وسیعی به سیستم‌های حیاتی که اطلاعات حساس و طبقه‌بندی‌شده را در چندین آژانس دولتی پردازش می‌کنند» دارند و همین مساله «خطراتی جدی برای حریم خصوصی آمریکایی‌ها از طریق نقض داده‌های حساس» ایجاد می‌کند. به باور این رسانه، ماسک یک تهدید مهم علیه امنیت ملی آمریکاست، به این دلیل که اعتماد متحدان ایالات متحده به دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی این کشور را مخدوش می‌کند، چون «تصور کنید که سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای متحد و دشمنان ایالات متحده می‌بینند که رئیس‌جمهور آمریکا دسترسی وسیعی را برای تیمی از جوانان بدون تجربه که ممکن است از فرآیندهای استاندارد تایید صلاحیت کارکنان عبور نکرده باشند و برای فردی [ماسک] که هیچ‌گونه اختیارات قانونی در اتخاذ تصمیمات مربوط به بودجه دولت و منابع انسانی ندارد، فراهم کرده است».
این رسانه کاری را که ماسک و ترامپ می‌کنند به نارنجکی شبیه می‌داند که داخل بروکراسی آمریکا انداخته شده و دیر یا زود خواهد ترکید و عواقب جبران‌ناپذیر آن آمریکا را متحمل خسارت خواهد کرد: «دولت ترامپ نه تنها شانس اصلاحات واقعی را بشدت کاهش داده، بلکه کشور را هم در معرض خطر قرار داده است. اقدامات ترامپ و ماسک شبیه انداختن یک نارنجک به مرکز دستگاه امنیت ملی است؛ در نهایت آن نارنجک منفجر خواهد شد و هیچ کس در ایالات متحده، جایی برای پناه گرفتن نخواهد داشت».
فارنافرز بخوبی نشان می‌دهد آنچه در واقع در میدان در حال رخ دادن است، یک نبرد حقیقی میان بروکراسی و اولیگارشی است که بزودی عواقب خود را نشان خواهد داد. به باور این رسانه، ماسک و جوانانی که همراه او، با مجوز ترامپ، دسترسی به محرمانه‌ترین اطلاعات آمریکایی‌ها و دستگاه‌های امنیت ملی این کشور پیدا کرده‌اند، علاوه بر آنکه در معرض تقدم نفع تجاری و شخصی خودشان بر منافع ملی خواهند بود، بلکه اعتماد متحدان و شرکای آمریکا به این کشور را نیز مخدوش می‌کنند. دقیقا به دلیل همین تعارض منافع و اعتماد شرکاست که ساختار دولت در آمریکا، به اذعان فارنافرز، از بروکراسی بی‌طرفی استفاده می‌کند که بتواند به این مشکلات فائق آید. به عبارت دیگر «مساله دیگر، اعتماد به افرادی است که در آژانس‌ها کار می‌کنند. بسیاری از افرادی که در وزارت خزانه‌داری به اطلاعات حساس شخصی که اکنون ماسک به آنها دسترسی دارد، دسترسی دارند، برای عموم مردم ناشناخته هستند. این افراد بروکرات‌های حرفه‌ای و بی‌طرف هستند که برای روسای‌جمهور هر 2 حزب کار می‌کنند و وظیفه‌شان اجرای پرداخت‌هاست، نه تصمیم‌گیری درباره اینکه چه کسی چه چیزی دریافت می‌کند. آنها از نظر امنیتی تایید شده‌اند، از آنها خواسته شده هرگونه تضاد منافع احتمالی را اعلام و حل کنند و پس از دریافت تاییدیه‌های مناسب، آموزش‌های لازم را در زمینه سیستم‌ها دریافت می‌کنند». آنچه در پس این جنگ، میان بروکراسی و اورلیگارشی نهفته است، ورای تعارض بر سر حدود اختیارات و نفع‌بری، مساله تقابل کاملا معنادار 2 رویکرد غیرمتجانس است و ریشه این تقابل نیز از این 2 رویکرد نشأت می‌گیرد. ماسک، به عنوان نمونه اعلای پیش‌برنده منافع اولیگارشی، برآمده از خاستگاهی است که حرکت بی‌محابا، حتی شتاب‌زده، غیرارزیابانه و پرخطر را ارج می‌نهد و در هر شرایط عمل را بر نظر و تامل پیشین مقدم می‌دارد. این همان رویکردی است که در میان اقلیت دیکتاتوری پلت‌فرمی سیلیکن‌ولی، به رویکرد Move fast and Break معروف است. در این نگاه، حرکت و رو به جلو رفتن، حتی اگر شتاب‌زده باشد و آزمون و خطاهای متعدد را بر سیستم تحمیل کند، ارزنده‌تر از تاملات برجانشستگان است. بنابراین در این نگاه، سیستم کند و پرپیچ و خم و حوصله سربر بروکراتیک، بدل به زائده‌ای بودجه‌تلف‌کن می‌شود که باید آن را درهم شکست و به اسم بهینه کردن، آن را ویران کرد.
بروکراسی اما با نگاه تقدم عمل شتاب‌زده و آزمون و خطاهای متعدد برای به نتیجه رسیدن، چندان میانه‌ای ندارد. ذات بروکراسی بر تقدم ثبات، استمرار و انباشت سنت نهادی و سنجیدگی در اقدامات استوار است. بنابراین هرگز با منطق بروکراتیک، نمی‌توان ایده «پیش‌برو و شکست بده» را منطقی دانست. ایده کارآفرینان سیلیکن‌ولی، مخل به مبادی و خاستگاه‌های سنت بروکراسی است و نوعی تهدید ذاتی برای آن محسوب می‌شود. کارآفرین نوآور سیلیکن‌ولی، در نتیجه به نوعی دیکتاتوری فایده‌محور بدل می‌شود که تنها سودآوری و بهینگی را ارج می‌نهد و استمرار و ثبات را از بین‌برنده بیشینگی سود می‌بیند.
بنابراین آنچه اکنون در آمریکا در جریان است، نه تنها که یک جنگ زرگری نیست، بلکه تخاضم ذاتی 2 نگاه به اداره کشور و جهان است؛ یکی حرکات شتاب‌زده، فقدان پیش‌بینی‌پذیری و عدم برساخت رویه و دیگری تقدم ثبات، رویه و حساب و کتاب سنجیده؛ حالا پرسش این است، نارنجک زیر پای کدام‌یک خواهد ترکید؟