چاپ

پیام ویژه - روزنامه سازندگی / «توصیه به مذاکره!» عنوان یادداشت روز در روزنامه سازندگی به قلم کوروش احمدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سفر وزیر خارجه روسیه به تهران در زمانی صورت گرفت که سوال‌های مهمی در مورد اثر تحولات عظیم در نظام بین‌الملل بر روابط تهران و مسکو، ذهن ناظران را به خود مشغول کرده ‌است. چرخش 180 درجه‌ای در روابط مسکو – واشنگتن که شاهد آن هستیم در دوره بعد از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بوده است. تا پیش از این تصور اینکه روزی روسیه و آمریکا در صحن شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل در یک صف واحد در برابر متحدان سنتی آمریکا بایستند، غیرممکن می‌کرد.‌ قابل تصور نبود که روزی روسیه و آمریکا متحداً پیش‌نویس قطعنامه اروپا را وتو کنند و در مجمع عمومی متفقاً به قطعنامه‌ای که از روسیه به خاطر حمله به اوکراین انتقاد و بر تمامیت ارضی و حاکمیت ملی اوکراین تاکید می‌کرد، رای منفی دهند. این صحنه‌ها به خوبی گویای شرایط تازه‌ای است که در روابط بین‌الملل شکل گرفته ‌است. صرف‌نظر از اینکه چنین مواضعی در واشنگتن چه مدت دوام می‌آورد، اکنون مساله این است که روسیه و مهم‌تر از آن شخص پوتین به ‌عنوان حاکم مادام‌العمر این کشور به یک فرصت تاریخی و بی‌نظیر برای پیشبرد منافع ملی و شخصی دست یافته‌اند. این تحول صرف‌نظر از اهمیت آن برای ناسیونالیسم مهاجم روسی برای شخص پوتین و قمار شگفت‌انگیز او در اوکراین با تلفات عظیم انسانی (حدود 600 هزار کشته و زخمی) و خسارات عظیم اقتصادی بسیار مهم است.‌‌‌ سرنوشت جنگ اوکراین برای پوتین که تاکنون از طریق تغییر قانون اساسی شرایط را برای باقی ماندن در قدرت حداقل تا 2036 فراهم کرده، اهمیت حیاتی دارد. اگر منافع حداقلی از این وادی نصیب روسیه نشود، بعید است، پوتین بتواند از این ورطه جان سالم به در ببرد و این منافع تنها 20 درصد از خاک اوکراین نیست بلکه روسیه با تاکید مستمر بر رفع «علل ریشه‌ای جنگ» خواستار منطقه نفوذی در شرق اروپا و اعمال حاکمیت محدود بر کشورهای این منطقه به سبک دوران برژنف است.‌ از سوی دیگر، عشق ترامپ به پوتین نیز در داخل آمریکا موجب حیرت بسیار شده است. نشانه‌هایی وجود دارد که متحدان جمهوری‌خواه ترامپ که طی 80 سال گذشته به سنت روس‌ستیزی پایبند بوده‌اند، خود را در موقعیت دشواری یافته‌اند. روبیو، وزیر خارجه، والتز، مشاور امنیت ملی و کیت کلاگ، نماینده ترامپ در اوکراین که در گذشته مواضع ضدروسی داشته‌اند، در مضیقه قرار گرفته‌اند. جمهوری‌خواهان غیرترامپیست نیز که قبلاً حامی کمک‌های آمریکا به اوکراین بوده‌اند، در موقعیت مشابهی قرار دارند و تنها فشار ذوب‌شدگان در ترامپ از پایین تاکنون مانع اعتراض گسترده و علنی آنها شده ‌است. در این میان مانورهای سنجیده و توأم با خونسردی اروپایی‌ها و کی‌یف را نیز باید وارد معادله کرد.‌ نگارنده امیدوار است که مقامات ایرانی در ارزیابی‌ها و موضع‌گیری‌های خود به این تحولات توجه داشته باشند و از یاد نبرند که همین تحولات می‌تواند یکی از دلایل انفعال نسبی مسکو در برابر مواضع حداکثری ترامپ در قبال خاورمیانه ازجمله تملک غزه و انتقال مردم آن به خارج از این منطقه باشد؛ مواضعی که در حکم نفی راه‌حل دو کشوری است که مسکو همواره بر آن پای می‌فشرد. یکی از سوال‌های مهم اکنون این است که ترامپ در ازای امتیازات عظیمی که به مسکو می‌دهد، انتظار چه امتیازاتی را دارد؟ ایجاد فاصله بین روسیه و چین ممکن است هدف اصلی دولت ترامپ باشد. بعد از چین، خاورمیانه، یعنی ادامه پیمان‌های ابراهیم و ایران را می‌توان هدف بعدی ترامپ دانست که همزمان اسرائیل و لابی اسرائیل در آمریکا نیز بر آن مُصر هستند.
سوال این است که آیا روسیه در قبال امتیازاتی که در قضایای تحریم و اوکراین دریافت می‌کند، ممکن است در ارتباط با تمام مسائل خاورمیانه ازجمله فشار حداکثری ترامپ و تهدید نظامی آمریکا و اسرائیل علیه ایران کوتاه بیاید؟ مهم است که بعد از مذاکره تلفنی ترامپ – پوتین، سخنگوی کرملین از پرداختن به ایران در این تماس سخن گفت و روزنامه ایزوستیا در 13 فوریه نوشت: «مسکو می‌تواند یک نقش کلیدی در بازگشت به یک توافق یا فرمتی مشابه بازی کند. مسکو نیز مانند آمریکا معتقد است که به ایران نباید اجازه داده ‌شود به سلاح هسته‌ای مجهز شود».
این گفته لاوروف در تهران که «ظرفیت برای دیپلماسی هنوز وجود دارد و باید به نحو مناسب استفاده شود» می‌تواند به معنی توصیه به مذاکره باشد. این سخن می‌تواند به این معنی باشد که تنها در صورت انجام مذاکره، ممکن است روسیه حاشیه مانوری برای اثرگذاری داشته باشد و در صورت فشار حداکثری و برخورد نظامی، ایران نباید انتظاری از روسیه نداشته باشد. در شرایطی که روسیه طی سه سال گذشته نظر مثبتی نسبت به مذاکره و احیای برجام نداشته، این اظهارنظر لاوروف در تشویق ایران به مذاکره می‌تواند همزمان امتیازی به ترامپ هم باشد.‌