پیام ویژه - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نقش کانال میانجی‌گری سلطان‌نشین عمان مجددا مورد تصریح جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت، آنجا که سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه در سفر فوری و چندساعته به مسقط با همتای عمانی خود به راه‌حل‌های دیپلماتیک و استفاده از کانال‌های گفت‌وگو برای کاهش تنش اشاره کرد.
بازار
![]()
عراقچی که با دو دستورکار مشخص تقویت سیاست همسایگی و تحولات یمن پس از آغاز دور جدید حملات آمریکا راهی مسقط شده، در گفت‌وگو با سید بن حمد بن حمود البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، اشاره‌ای گذرا و غیرمستقیم هم به تحولات مرتبط با پرونده هسته‌ای از جمله نامه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا کرد.
نامه رئیس‌جمهور ایالات متحده به مقامات ارشد ایران عصر چهارشنبه از طریق انور قرقاش، دیپلمات بلندپایه اماراتی، تحویل وزیر خارجه در تهران شد. به‌رغم اینکه عراقچی اعلام کرده جزئیات نامه در حال بررسی است، اما هنوز محتوای آن رسانه‌ای نشده و از این رو نمی‌توان سفر عراقچی به مسقط را مرتبط با پاسخ نامه ترامپ دانست، چرا که عرف دیپلماتیک بر این است که پاسخ مجددا به خود امارات به عنوان کانال واسطه و میانجی‌گری تحویل داده شود.
با‌این‌حال بخشی از جزئیات این نامه می‌تواند در ارتباط با نقش عمان به‌عنوان کانال واسطه مورد نظر قرار بگیرد. به این معنا اگر آن‌گونه که گفته می‌شود جزئیات نامه ترامپ در سطوح مختلف کارشناسی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مورد بررسی جدی است، احتمالا حاوی برخی پیشنهادهایی است که می‌تواند به نقش میانجی‌گری چند کشور از جمله عمان، قطر و خود امارات و حتی روسیه هم پیوند بخورد. اما با توجه به کانال سنتی و پایدار عمان و مهم‌تر از آن بلاتکلیف بودن پول‌های آزادشده ایران از کره جنوبی در بانک‌های قطر که شهریور 1402مورد توافق قرار گرفت و اخیرا مقام معظم رهبری در جریان سفر امیر قطر به تهران به آن اشاره و به نوعی از عدم مقاومت دوحه در برابر آمریکا انتقاد کردند، می‌توان انتظار داشت که کانال قطر شاید از دستور کار ایران فعلا خارج شده و سلطان‌نشین عمان مجددا وزن و جایگاه پیشین خود را بازیافته و فعال شده است.
نقشی که همزمان مرتبط با دیگر تحول مهم یعنی یمن است که متحد ایران است و همسایه عمان محسوب می‌شود که تحولات آن برای هر دو کشور حائز اهمیت است. این اهمیت ناظر بر فاز جدید حملات آمریکا علیه یمن است که از شنبه شب در دستور کار آمریکا قرار گرفته است. ترامپ که از زمین گلف خود دستور حملات گسترده به مواضع نظامی انصارالله یمن را داده است، جرقه بازگشت مجدد تنش‌ها به خاورمیانه به‌ویژه در آبراه دریای سرخ و تنگه باب المندب را کلید زده است؛ آبراهی که در طول بیش از یک سال گذشته متاثر از جنگ اسرائیل علیه غزه برای عبور ناوگان متحدان رژیم صهیونیستی ناامن بوده و مجددا می‌تواند به قلب بحران بازگردد. این وضعیت همچنین می‌تواند دورنمای صلح یمن میان انصارالله و عربستان سعودی را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد.
این نگرانی‌های مشترک باعث شده عراقچی و البوسعیدی یمن را به کانون اصلی گفت‌وگوی خود تبدیل کنند. عمان در طول سال‌های تهاجم ائتلاف عربی به یمن با همراهی آمریکا یکی از بازیگرانی بوده که در کاهش تنش‌ها نقش پررنگی ایفا کرده و میزبان چندین دور مذاکرات صلح بوده است. همچنین به دلیل میزبانی عمان از هیات انصارالله که دیدارهای خود با جمهوری اسلامی را در مسقط برگزار می‌کنند، جایگاه عمان در سیاست همسایگی و صلح‌سازی جایگاه رفیع و ممتازی است.
تاکید ایران بر سیاست همسایگی، به‌ویژه در ارتباط با مجموعه شورای همکاری خلیج فارس، باعث شده در طول سه سال گذشته روابط ایران با همسایگان عرب تقویت شده و بهبود یابد. اخیرا ایران و عمان در جریان سفر 10دی‌ماه 1403 بدر البوسعیدی، وزیر خارجه این سلطان‌نشین، توافق کردند تا نشست کمیسیون مشترک اقتصادی فعال و به‌زودی برگزار شود. پیش‌تر در سرمقاله «دنیای اقتصاد» با عنوان «چشم‌انداز اقتصادی همسوی ایران و عمان» که در شماره 11 دی‌ماه چاپ شد به این بعد اشاره شد که جایگاه سلطان‌نشین عمان بیشتر به واسطه سیاست خارجی متوازن و مبتنی بر بی‌طرفی فعال با میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای شناخته شده و کمتر به بعد چشم‌انداز توسعه اقتصادی این کشور اشاره شده است که می‌تواند نقش تکمیلی برای بندر چابهار و دسترسی به کریدور شمال-جنوب ایفا کند.
عمان نیز همچون عربستان، امارات، قطر، بحرین و کویت چشم‌انداز اقتصادی را برای گذار به اقتصاد تک‌محصولی و متنوع‌سازی درآمدهای دولت طراحی کرده و عملیاتی ساخته که می‌تواند این کشور را به قطب تجارت در حاشیه اقیانوس هند، دریای عرب و شرق خلیج فارس تبدیل کند. همه مسیرها به بندر الدقم و منطقه ویژه اقتصادی آن باز‌می‌گردد که قرار است آینده اقتصاد عمان را با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و طرح‌های آینده‌نگرانه رقم بزند. از جمله ویژگی‌های استراتژیک بندر الدقم دسترسی به آب‌های آزاد است که برای پهلو گرفتن در آن دیگر نیازی به عبور از تنگه هرمز نیست و از این حیث می‌تواند عمان را به بازیگر تجارت دریایی تبدیل کند.
روایت مسقط از دیدار عراقچی و همتای عمانی
وزرای خارجه ایران و عمان در دیدار روز یکشنبه خود ضمن بررسی آخرین تحولات منطقه و جهان، بر لزوم حمایت از راه‌حل‌های دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز برای حل مشکلات و کاهش تنش‌ها تاکید کردند. سید بدر بن‌حمد بن‌حمود البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، صبح یکشنبه میزبان سید عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران بود.
طبق بیانیه وزارت خارجه عمان، در این دیدار البوسعیدی و عراقچی ضمن بررسی روابط دوجانبه ایران و عمان و راه‌های تقویت همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف، درباره آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر کردند. همچنین وزیران خارجه ایران و عمان با توجه به تحولات کنونی، بر اهمیت ایجاد شرایط مناسب برای حمایت از راه‌حل‌های دیپلماتیک و استفاده از کانال‌های گفت‌وگو و راه‌های مسالمت‌آمیز برای حل مشکلات و کاهش تنش‌ها تاکید کردند.
در این دیدار جمعی از مسوولان دو کشور حضور داشتند. وزارت خارجه ایران پیش‌تر اعلام کرده بود عراقچی و البوسعیدی در این دیدار در خصوص تحولات منطقه، به‌ویژه وضعیت یمن و حملات جنایتکارانه اخیر نیروهای آمریکایی به این کشور، به بحث و تبادل نظر پرداختند. همچنین در این دیدار طرفین آخرین وضعیت روابط دوجانبه را مورد بررسی قرار دادند.