چاپ

پیام ویژه - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دونالد ترامپ برای توافق‌های مربوط به ایران، اوکراین، غزه و تعرفه‌ها ضرب‌الاجل‌های فشرده‌ای تعیین کرده است، اما موفقیت سریعی که وعده داده بود همچنان دور از دسترس مانده است.
از مذاکرات مربوط به اوکراین، ایران و غزه گرفته تا ده‌ها کشوری که به گفته او در پی توافق‌های تجاری و تعرفه‌ای با ایالات متحده هستند، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در حوزه سیاست خارجی با مسائل بسیاری روبه‌روست.
به نوشته واشنگتن پست، او جاه‌طلبی‌های بزرگی دارد و ضرب الاجل‌های سخت‌گیرانه‌ای تعیین کرده است: دو ماه (از اوایل ماه مارس) برای دستیابی به توافق با تهران درباره برنامه هسته‌ای‌اش - در غیر این صورت، به ایران حمله خواهد کرد. تنها چند هفته یا حتی چند روز برای برقراری آتش‌بس میان روسیه و اوکراین - وگرنه مذاکرات را ترک خواهد کرد. و تا اوایل ژوئیه برای شرکای تجاری جهانی تا از اعمال تعرفه‌های عظیم بر خود جلوگیری کنند.
یک مقام ارشد دولت آمریکا، گفت: «ترامپ به خوبی قدرت ایالات متحده و میزان نفوذ و اهرم‌های فشار ما را، چه از نظر نظامی و چه اقتصادی، درک می‌کند. دشمنان هم این موضوع را درک کرده‌اند... رئیس‌جمهور ترامپ برای استفاده از این اهرم‌ها تردید ندارد.»
این مقام درباره اوکراین، ایران و غزه، گفت که به دلیل «مشارکت شخصی رئیس‌جمهور ترامپ» که «با جسارت خواستار برگزاری مذاکرات شده»، در تمام طرف‌ها تحرک بیشتری نسبت به سال‌های گذشته مشاهده می‌شود.
گیر کردن در کنج رینگ
با این حال، با وجود تمایل ترامپ به اعلام توافق‌های بزرگ همزمان با جشن گرفتن صدمین روز ریاست‌جمهوری‌اش، موفقیت سریعی که وعده داده بود هنوز محقق نشده است. حتی در میان حامیانش، نگرانی رو به افزایشی وجود دارد مبنی بر این که ترامپ به جای بهره‌گیری از اهرم‌هایش برای دستیابی به توافق‌های سریع با دشمنان و دوستان و اعلام موفقیت، ممکن است خودش را در خودش را در کنج رینگ گرفتار کند.
سناتور چاک گرسلی (جمهوری‌خواه از آیووا) روز جمعه در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، «آمریکا را بازیچه دست کرده» و حملات هوایی به غیرنظامیان و زیرساخت‌های اوکراین را طی هفته گذشته افزایش داده است.
ترامپ خود نیز در شبکه‌های اجتماعی و گفتگو با خبرنگاران، روایت‌هایی از تلاش‌هایش برای مذاکره ارائه داده که تقریباً فاقد جزئیات است و به نظر می‌رسد به آخرین فردی که با او صحبت کرده بستگی دارد.
در روز جمعه، همزمان که استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد ترامپ، چهارمین دیدار خود طی دو ماه را با پوتین در مسکو برگزار کرد، ترامپ اعلام کرد که همه چیز دوباره در مسیر درست قرار گرفته است. او در پستی نوشت: «کار بر روی یک توافق صلح جامع به خوبی پیش می‌رود. به نظر می‌رسد موفقیت در راه است.»
اما تنها یک روز بعد، پس از گفت‌وگویی کوتاه با زلنسکی در رم، جایی که هر دو برای مراسم تشییع جنازه پاپ فرانسیس حضور داشتند، ترامپ به حملات روسیه اشاره کرد. او در پستی دیگر نوشت این اتفاق باعث شده که فکر کند «شاید [پوتین] واقعاً نمی‌خواهد جنگ را متوقف کند؛ او فقط مرا سرگرم کرده و باید به شیوه‌ای متفاوت با او برخورد شود.»
ترامپ گفته است که تنها دغدغه‌اش در اوکراین پایان دادن به کشتار گسترده است، هرچند توافقی که او پیشنهاد کرده، دسترسی ایالات متحده به منابع معدنی حیاتی اوکراین را فراهم می‌کند، در حالی که تحریم‌ها علیه روسیه را لغو کرده و بیشتر سرزمین‌های اوکراینی مورد ادعای روسیه را به این کشور واگذار می‌کند.
جیمز ام. لیندسی، عضو ارشد سیاست خارجی در شورای روابط خارجی، گفت: «بیشتر مردم به این نتیجه رسیده‌اند که وقتی ترامپ به جنگ اوکراین فکر می‌کند، آن را به‌طور مستقل در نظر نمی‌گیرد، بلکه به عنوان مانعی برای تمایلش به بازتنظیم روابط آمریکا با مسکو می‌بیند.»
در حالی که تمرکز ترامپ به اوکراین و ایران معطوف شده، به نظر می‌رسد علاقه خود را به غزه از دست داده است. در هفته‌های نخست ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ بابت آتش‌بسی کوتاه که عمدتاً توسط دولت بایدن مذاکره شده بود، به خود اعتبار داد. از آن زمان، او درباره این درگیری اظهارات زیادی مطرح نکرده، در حالی که اسرائیل حملات خود به نوار غزه را از سر گرفته و گسترش داده است. در همین حال، کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیان فلسطینی نزدیک به دو ماه است که متوقف شده و هیچ یک از ده‌ها گروگان اسرائیلی - و همچنین تنها گروگان آمریکایی باقی‌مانده - آزاد نشده‌اند.
خبرنگارانی که ترامپ را در سفر به ایتالیا همراهی می‌کردند، از او پرسیدند آیا در تماس اخیرش با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، درباره غزه گفت‌وگو کرده است. ترامپ پاسخ داد: «ما داریم آن را مدیریت می‌کنیم.»
مذاکرات کلی و مقدماتی
در همین حال، ترامپ در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که مذاکرات با ایران «بسیار خوب پیش می‌رود.» اما فردی آگاه از این مذاکرات گفت که پس از دو دور گفت‌وگو، مذاکرات میان ویتکاف - که علاوه بر اوکراین، مذاکرات ایران و غزه را نیز مدیریت می‌کند - و وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی، هنوز از سطح کلی و مقدماتی فراتر نرفته است.
دور سوم این مذاکرات، روز شنبه در مسقط، پایتخت عمان، برگزار شد که به گفته یک مقام دیگر دولت آمریکا، «مثبت و سازنده» بود. به طور جداگانه، یک گروه کوچک از کارشناسان فنی آمریکایی نیز نخستین دیدار خود با همتایان ایرانی‌شان را در عمان برگزار کردند.
نتانیاهو با وجود اعتقاد راسخ و شناخته‌شده‌اش مبنی بر این که مذاکره با ایران بی‌فایده است و ایالات متحده باید همراه با اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را به شکل نظامی نابود کند، عمدتاً سکوت اختیار کرده است.
مقامات ارشد دولت ترامپ اذعان کرده‌اند که حمله به ایران می‌تواند به درگیری‌های منطقه‌ای یا بین‌المللی منجر شود. اما آن‌ها در خصوص اینکه چه نوع توافقی می‌تواند از این درگیری جلوگیری کند، نظرات متفاوتی ابراز کرده‌اند: برخی می‌گویند ایران باید برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل از بین ببرد، در حالی که برخی دیگر هدف را در کاهش قابل توجه این برنامه با تضمین‌ها و سازوکارهای راستی‌آزمایی برای جلوگیری از گریز هسته‌ای توسط تهران می‌دانند.
مارکو روبیو، وزیر خارجه، در مصاحبه‌ای با روزنامه فری پرس در روز سه‌شنبه گفت: «در حال حاضر در مرحله‌ای نیستیم که بخواهیم تهدید کنیم یا چیزی از این قبیل، چون صادقانه بگویم، این رئیس‌جمهوری نیست که با وعده شروع جنگ یا درگیری مسلحانه به قدرت رسیده باشد.»
اما ترامپ در مصاحبه‌ای با مجله تایم که روز جمعه منتشر شد، گفت اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، برای حمله به ایران با میل و رغبت در کنار اسرائیل خواهد ایستاد. او تهدید کرد: «اگر به توافق نرسیم، من در صف مقدم [حمله] خواهم بود.»
ابزارهای محدود در جنگ تجاری
مقام ارشد دولت تاکید کرد که «رئیس‌جمهور ترامپ به طور شهودی» ارتباط میان قدرت نظامی و دیپلماسی را به شیوه‌ای که رؤسای جمهور پیشین درک نکرده بودند، می‌فهمد. وقتی ترامپ «صراحتاً درباره آن صحبت می‌کند... به نظر من این اظهارات از اعتبار بالایی برخوردار است و ترس زیادی ایجاد می‌کند.»
با این حال، در مورد جنگ تجاری میان قدرت‌های بزرگ، کاخ سفید ابزارهای کمتری برای اعمال فشار در اختیار دارد. ترامپ گفته است که دولت او در حال مذاکره با پکن درباره تعرفه‌های 145 درصدی است که بر بیش از نیمی از واردات چین به آمریکا اعمال کرده - تعرفه‌هایی که چین نیز با تعرفه‌های 125 درصدی به آن پاسخ داده است - و در مصاحبه با مجله تایم اشاره کرده که شخصاً با رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ در تماس بوده است.
در همین حال، وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای ترامپ را به «ایجاد سردرگمی» متهم کرد و اعلام کرد: «چین و ایالات متحده در حال حاضر هیچ گونه مشاوره یا مذاکره‌ای ندارند.»
استفان ورتهایم، تاریخ‌نگار سیاست خارجی آمریکا در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «از میان تمام کشورهایی که ممکن است حاضر به مذاکره تحت فشار باشند، چین یکی از بدترین گزینه‌ها به نظر می‌رسد.»
ورتهایم افزود: «ترامپ ممکن است فکر کند که در حال اعمال فشار بر پکن است، اما احتمالاً فشار بیشتری بر خودش وارد کرده تا بر شی جین‌پینگ. باید به ترامپ بابت پیگیری تهاجمی دیپلماسی اعتبار داد، اما چشم‌اندازی که او از دیپلماسی دارد و نحوه اجرای آن، مبتنی بر اعمال فشارهای شدید و ضرب‌الاجل‌های محدود برای دستیابی به اهدافی بسیار دشوار است.»
با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل‌های خودخواسته ترامپ، نشانه‌هایی مثبت دیده می‌شود: زلنسکی تحت فشار فزاینده‌ای از سوی متحدان اروپایی قرار گرفته است - هرچند این کشورها همچنان خواهان دریافت تضمین‌های امنیتی محکم‌تر از آمریکا هستند - تا با پیشنهاد «نهایی» ترامپ موافقت کند. ایران، با وجود مخالفت در برابر آنچه «زورگویی» آمریکا می‌نامد، اعلام کرده که مذاکرات روند مثبتی دارد.
ترامپ گفته است که مذاکرات تعرفه‌ای با دیگر شرکای تجاری نیز با سرعت پیش می‌رود، هرچند تاکنون هیچ نتیجه‌ای به طور رسمی اعلام نشده است.
مذاکره از بالا به پایین
اگر موفقیتی حاصل شود، احتمالاً تعداد کمی اهمیت خواهند داد که ترامپ چگونه به آن دست یافته است. جیمز ام. لیندسی از شورای روابط خارجی گفت: «اکثر آمریکایی‌ها بیشتر از آنکه نگران روندی باشند که رئیس‌جمهور طی می‌کند، به این اهمیت می‌دهند که آیا نتیجه می‌گیرد یا خیر. اما وقتی به دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ نگاه می‌کنم، می‌بینم که او در بهترین حالت، در مذاکرات کارنامه‌ای متوسط داشته است.»
در حالی که مشاوران ترامپ اذعان دارند که تاکتیک‌های او مناسب افراد ضعیف‌دل نیست، آن‌ها به نمونه‌هایی مانند کره شمالی، افغانستان و توافق‌های ابراهیم در خاورمیانه به عنوان نشانه‌هایی از موفقیت‌های مذاکره‌ای دولت نخست ترامپ اشاره می‌کنند.
مقام ارشد دولت آمریکا گفت: کار کردن از «بالا به پایین»، به جای صرف سال‌ها در مذاکرات «پایین به بالا»، نشان داد که این روش «بی‌تردید رویکرد بهتری است.»
در سال 2017، ترامپ تهدید کرد که اگر کره شمالی به آزمایش‌های تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک خود ادامه دهد، با «آتش و خشمی بی‌سابقه در تاریخ جهان» روبه‌رو خواهد شد. کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در دیداری با همتای کره‌جنوبی خود در مارس 2018، موافقت کرد که برای برچیدن برنامه تسلیحات هسته‌ای خود تلاش کند و اعلام کرد که آزمایش‌های هسته‌ای را به حالت تعلیق درمی‌آورد - تحولی که ترامپ آن را به نام خود ثبت کرد.
یک مقام ارشد دولت گفت: ترامپ «اولین موافقت لفظی یک رهبر کره شمالی درباره خلع کامل سلاح هسته‌ای» را به دست آورد. با این حال، علیرغم دو نشست بعدی ترامپ با کیم و تمجید او از «رابطه شخصی»‌شان، کره شمالی همچنان یک برنامه گسترده تسلیحات هسته‌ای دارد و آزمایش‌ها و تولید موشک‌های بالستیک خود را افزایش داده است.
ترامپ کسی بود که با طالبان توافق کرد نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کند و تاریخ این خروج را می 2021 تعیین کرد. اما زمانی که موعد این توافق فرا رسید، جو بایدن رئیس‌جمهور بود و خروج آشفته در آگوست همان سال منجر به کشته شدن 13 نظامی آمریکایی و تسلط کامل طالبان بر کشور شد، در حالی که توافق اولیه ایجاد یک دولت ائتلافی را پیش‌بینی کرده بود.
مقام ارشد دولت گفت: «هر تلاشی برای سرزنش دولت ترامپ در این زمینه، از اساس بی‌معنی است.»
توافقنامه‌های ابراهیم که روابط اسرائیل با چهار کشور مسلمان را عادی کرد، به طور گسترده به عنوان دستاوردی تاریخی شناخته می‌شود، اگرچه عربستان سعودی - که بر پیشرفت در مسیر تشکیل کشور فلسطین اصرار داشت - به این توافق‌ها نپیوست. اکنون تحقق یک دولت فلسطینی در غزه و کرانه باختری بیش از هر زمان دیگری دور از دسترس به نظر می‌رسد، اما ترامپ به مجله تایم گفت اطمینان دارد که ریاض - جایی که قرار است ماه آینده در سفر خاورمیانه‌ای خود از آن بازدید کند - «خیلی زود به توافقنامه‌های ابراهیم خواهد پیوست.»
ترامپ گفت: «من در خاورمیانه و فکر می‌کنم در سراسر جهان روابط بسیار خوبی دارم. افراد باهوش این را درک می‌کنند. من ... مشکلات زیادی را در جهان حل کرده‌ام بدون اینکه اعتباری بخواهم یا دریافت کنم.»
بازار