بزرگنمايي:

پیام ویژه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
بهرام امیراحمدیان، استاد دانشگاه، درباره جایگاه فعلی بریکس در معادلات جهانی به هم‌میهن گفت: بریکس به پیشنهاد بیشتر روسیه و چین، از کشورهایی تشکیل شد که می‌خواستند به نوعی یک‌جانبه‌گرایی آمریکایی را به چندجانبه‌گرایی تبدیل کنند. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و پایان جنگ سرد، جهان از یک ساختار دوقطبی عبور کرد و ساختار تک‌قطبی با محوریت آمریکا هم به‌طور کامل شکل نگرفت. سیستم دوقطبی هم امکان شکل‌گیری نداشت و روس‌ها به آن علاقه نداشتند چون در آن شرایط، مسکو نقش قطب دوم را بازی نمی‌کرد.
وی افزود: «روسیه علاقه‌مند بود که یک جهان چندقطبی به وجود بیاید که از رهگذر آن، کشورهای با اقتصاد متفاوت از تاثیرگذاری دلار که ممکن است به عنوان ابزار تحریم سیاسی علیه آن‌ها استفاده شود – که در عمل همین اتفاق می‌افتد – رها شوند. به همین دلیل بود که تعدادی از کشورهایی که قدرت‌های نوظهور در عرصه بین‌الملل بودند مانند روسیه، هند، برزیل و چین کنار هم قرار گرفتند و بعد آفریقای جنوبی هم به آن اضافه شد. هرچند آفریقای جنوبی قدرت اقتصادی قابل مقایسه‌ای با هند، روسیه و چین ندارد.
دو کشور اصلی بریکس، اعضای دائم شورای امنیت هستند و شکل گرفتن آن سبب شد که امید به چندجانبه‌گرایی بیشتر شود. به همین دلیل کشورهای دیگری هم به این مجموعه پیوستند که بریکس‌پلاس را به وجود آورند که ایران هم یکی از آن‌هاست. البته نباید از نظر دوست داشت که برزیل در آمریکای جنوبی و آفریقای جنوبی در جنوب آفریقا واقع هستند و با مجموعه اصلی بریکس در آسیا یعنی هند، چین ایران و اوراسیا(روسیه) پیوستگی جغرافیایی ندارند و به ناگزیر از مزایای جغرافیایی در حمل و نقل بهره کافی نمی‌توانند ببرند. نکته دیگر رژیم‌های سیاسی از دموکراسی کامل تا دولت‌های متمرکز مانند چین کمونیست و روسیه اقتدار‌گرا و بینابین تشکیل شده‌اند.
استاد مطالعات اوراسیا اضافه کرد: «اخیراً هندی‌ها گفتند، ما که اصلاً نمی‌توانیم با دلار کار نکنیم چون با کشورهای دیگر مراودات تجاری داریم، نمی‌توانیم دلار را حذف کنیم. چین هم همین وضعیت را دارد اما اعلام نمی‌کند. می‌دانیم که بیشترین روابط تجاری چین با حوزه یورو و حوزه دلار است. آمریکا بزرگ‌ترین شریک تجاری چین است. چین نمی‌تواند دلار را حذف کند اما در عین حال می‌خواهد در بریکس جزو تصمیم‌گیرندگان اصلی باشد و فضای تعامل به وجود بیاورد. در ساختارهایی مثل بریکس یا سازمان همکاری شانگهای که چین و روسیه هستند، تضاد به وجود می‌آید. آنجا روسیه یک دیدگاه ضدآمریکایی دارد اما چین نمی‌خواهد با آمریکا رودررو شود.چین علاقه‌مند است که رقابت اقتصادی داشته باشد چون رقابت‌های نظامی ارزش افزوده ایجاد نمی‌کند بلکه هزینه‌ساز است. برزیل هم با آمریکا مراودات زیادی دارد.»
امیراحمدیان گفت: «اینکه تصور کنیم راه‌حل همه چیز در بریکس است، صحیح نیست. از مسیر پیوستن ایران به بریکس، تبلیغ زیادی برای دلارزدایی می‌شود. صرف اینکه ما به بریکس بپیوندیم، نمی‌توان فرض را بر این گذاشت قدرت پول ملی‌ افزایش پیدا کند. این مسائل، روند دیگری و بستگی به تولید ناخالص داخلی، عوامل تولید، ترکیب اقتصاد، سهم کشور در تجارت خارجی و میزان تاثیرگذاری بر معادلات اقتصادی دارد. بریکس قطعاً کمک‌کننده است اما نیروهای ملی و داخلی می‌توانند به ثبات اقتصادی کشور کمک کنند. ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که با ورود به بریکس تورم کاهش پیدا کند. دولت هم چنین انتظاری ندارد. اما اینکه بخواهیم وابستگی کشور به دلار را کم کنیم و اگر بشود این روند را مدیریت کنیم، اتفاق خوبی است.»
این استاد دانشگاه درباره اینکه عضویت در بریکس چه مزایایی برای ایران دارد، خاطرنشان کرد: «کشورهای عضو می‌توانند از یکدیگر حمایت کنند. بریکس سابقه زیادی ندارد اما سازوکاری است که می‌تواند کمک‌کننده باشد. وقتی که ایران در محاصره اقتصادی سیستم‌های بانکی اروپا و آمریکایی است، بریکس می‌تواند تا حدودی به ما کمک کند. به خصوص که اعضای بریکس تلاش می‌کنند سهم پول‌های ملی از مبادلات تجاری را بالاتر ببرند. تهاتر کالا انجام بدهند. این‌ها روزنه‌هایی ایجاد می‌کند که جنبه‌های مثبت برای کشور دارد.»
امیراحمدیان تاکید کرد: «تیم آقای پزشکیان با فکر به این اجلاس رفتند و روی موضوع کار کرده‌اند. به خصوص در سازمان برنامه که مدیریتش دگرگون شده است. دولت بارها اعلام کرده که برنامه‌اش برای کشور، برنامه هفتم است. در برنامه هفتم تکالیفی وجود دارد که با پیشنهادهای پنج‌گانه آقای پزشکیان مطابق است. ایران اگر بخواهد از نهادهای بین‌المللی همچون بانک جهانی وام بگیرد، اعضا و سهامداران اصلی مانع می‌شوند. عضویت کشورهای بریکس در هیئت‌مدیره نهادهای بین‌المللی بانکی و پولی تاثیرگذار است. وقتی آقای پزشکیان از گسترش فعالیت NDB صحبت می‌کند، به این دلیل است که ایران به دور از تحریم‌های غربی و فشارهای سیاسی بتواند وام بگیرد. این کار عالی است. یا تبادلات مالی با پول‌های ملی، کشورها را به این سمت می‌برد که تاثیر تورم و نرخ برابری ارزها با یکدیگر را کنترل کنند. چون طرف مقابل باید اطمینان داشته باشد که این پول دارای ارزش و بدون اثر تورمی است. در مجموع پیشنهاد‌های آقای پزشکیان را سازنده ارزیابی می‌کنم.»

محسن صالحی خواه