بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرارو /متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
شیرا روبین- خبرنگار تحولات اسرائیل در روزنامه واشنگتن پست| طرح‌های نظامی اسرائیل سال‌ها پیش آماده شده بود و با سقوط ناگهانی دولت سوریه، بی‌درنگ به اجرا درآمد. به گفته کارشناسان، صد‌ها حمله هوایی و زمینی که اسرائیل طی این هفته در نقاط مختلف سوریه انجام داد، یکی از گسترده‌ترین عملیات‌های نظامی تاریخ این کشور محسوب می‌شود. این حملات در عرض چند روز توان نظامی سوریه را به‌طور چشمگیری تضعیف کرد. همزمان، نیرو‌های اسرائیلی پیشروی‌هایی را در جنوب سوریه انجام دادند و فراتر از منطقه حائل تحت نظارت سازمان ملل، که پس از جنگ یوم کیپور در سال 1973 ایجاد شده بود، پست‌های نظامی جدیدی را تصرف کردند.
سایه اسرائیل بر سوریه؛ از برنامه‌های کشوی تل‌آویو تا تغییر معادلات میدانی
آوی دیختر، وزیر اسرائیلی و عضو کابینه امنیتی، اعلام کرد که هدف اسرائیل از عملیات‌های اخیر، «ایجاد واقعیت‌های جدید در عرصه نبرد میدانی» است. این اظهارات در شرایطی مطرح شد که وضعیت در سوریه به سرعت در حال تغییر است. شورشیان سوری، پس از نزدیک به 14 سال جنگ داخلی، اکنون در تلاش هستند تا سلطه خود را بر کشوری که به‌شدت چندپاره شده، تثبیت و تحکیم ببخشند.
آوی دیختر اذعان کرد که اسرائیل، همانند بسیاری از کشور‌های جهان، از سرعت پیشروی شورشیان اسلام‌گرای مسلح در سوریه و مقاومت اندک ارتش بشار اسد شگفت‌زده شد. روز یکشنبه، با ورود پیروزمندانه شورشیان به دمشق و برافراشتن پرچم انقلابی بر فراز ساختمان‌های دولتی، پایان بیش از 50 سال حکومت سلسله‌ای اعلام و وعده آغاز جدیدی داده شد. رهبران اسرائیل این وضعیت را فرصتی برای اجرای طرح‌هایی دیدند که مدت‌ها پیش برای چنین شرایطی آماده کرده بودند.
ژنرال میری ایزین، افسر بازنشسته سازمان اطلاعات ارتش اسرائیل تأیید کرد که اسرائیل این وضعیت را در چارچوب استراتژی از پیش برنامه‌ریزی‌شده خود مدیریت کرده است. او گفت: «ما در عبری این را طرحی در کشو می‌نامیم.» وی توضیح داد که طی سال‌ها، اسرائیل اطلاعات دقیقی درباره تحرکات نیرو‌های سوری، حضور پرسنل ایران و فعالیت مبارزان حزب‌الله جمع‌آوری و مستندسازی کرده بود و اکنون این داده‌ها به ابزار‌های عملیاتی برای تحمیل شرایط مطلوب اسرائیل تبدیل شده‌اند.
سوریه در آتش؛ اسرائیل طرح‌های خود را عملی می‌کند
با پیشروی سریع شورشیان، عقب‌نشینی نیرو‌های هم‌پیمان دولت سوریه و فرار بشار اسد به روسیه، میری ایزن اظهار داشت: «ما تمام اهداف و اطلاعات لازم را در اختیار داشتیم.» او به نقشه‌های ارتش اسرائیل اشاره کرد که جزئیات دقیق محل تأسیسات مشکوک شیمیایی و بیولوژیکی، واحد‌های زرهی و پایگاه‌های هوایی سوریه را شامل می‌شدند.
در نشست‌های کابینه امنیتی اسرائیل که پنجشنبه و شنبه برگزار شد، مقامات مجوز آغاز عملیات گسترده زمینی و هوایی را صادر کردند و این اقدام را پیشگیرانه خواندند. هدف از این عملیات، مقابله با تهدیدات احتمالی آینده از سوی «هیئت تحریر الشام» بود، گروهی که اکنون به‌عنوان قدرت حاکم دوفاکتو در سوریه شناخته می‌شود و فعالیت خود را به‌عنوان شاخه‌ای از القاعده آغاز کرده است.
به گفته یک منبع مطلع از مباحثات کابینه اسرائیل که خواست نامش فاش نشود، اسرائیل این عملیات را تنها چند ساعت پس از سقوط بشار اسد با مقامات آمریکایی مطرح کرد. مقامات ارشد آمریکا به «واشنگتن‌پست» اعلام کردند که ایالات متحده سال‌ها پیش آزادی عمل اسرائیل در سوریه، از جمله انجام حملات هوایی، را به‌عنوان اقدامی دفاعی تأیید کرده بود و این تأیید همچنان معتبر است. آنها تأکید کردند که اسرائیل پس از تصرف سوریه توسط شورشیان، نیازی به تأیید یا کمک مستقیم از آمریکا برای عملیات‌های خود نداشته و چنین درخواستی نیز نکرده است.
اسرائیل و تحولات سوریه؛ از منطقه حائل تا نابودی ارتش اسد
از دیدگاه اسرائیل، ایجاد منطقه حائل در مرز شمالی از همان ابتدا یک ضرورت استراتژیک بود. به گفته منبعی آشنا با مباحثات کابینه اسرائیل، «هیچ‌کس نمی‌خواست شورشیان را بر فراز کوه حرمون ببیند که به داخل اسرائیل نگاه می‌کنند.» کوه حرمون، به‌عنوان نقطه‌ای استراتژیک، اهمیت ویژه‌ای در امنیت مرز‌های شمالی اسرائیل دارد.
همزمان، جنگنده‌های اسرائیلی عملیات هوایی خود را در آسمان سوریه آغاز کردند و اهدافی نظیر تأسیسات شیمیایی، بیولوژیکی و موشک‌های بالستیک دوربرد را هدف قرار دادند. میری ایزن تأکید کرد که موفقیت موج اول حملات، که بدون تلفات غیرنظامی گزارش شد، فرماندهان نظامی را به گسترش دامنه عملیات تشویق کرد. او گفت: «در آن لحظه می‌گویید، وای، بیایید کار را تمام کنیم.»
در موج‌های بعدی حملات، ارتش اسرائیل توانست تجهیزات نظامی استراتژیک سوریه را، از جمله موشک‌ها، پهپادها، جنگنده‌ها، بالگرد‌های تهاجمی، تانک‌ها، سامانه‌های راداری و ناوگان دریایی مستقر در بندر لاذقیه، به‌طور کامل نابود کند. هدف از این عملیات، بازگرداندن ارتش سوریه به «نقطه صفر» بود. یوآو لیمور، تحلیلگر نظامی اسرائیلی، در مقاله‌ای برای روزنامه «اسرائیل هیوم» نوشت: «این دقیقاً همان چیزی بود که اسرائیل از ابتدا برای آن برنامه‌ریزی کرده بود.»
آوی دیختر تأکید کرد که اسرائیل در جریان حملات خود به دقت از هدف قرار دادن مواضع نظامی روسیه که در سراسر سوریه پراکنده‌اند، خودداری کرده است. او یادآور شد که در طول جنگ داخلی سوریه، بنیامین نتانیاهو با هماهنگی با مسکو توانست آزادی عمل نسبی برای حملات مخفیانه علیه اهداف گروه‌های مقاومت در سوریه به دست آورد. دیختر گفت: «اکنون نیز همان وضعیت برقرار است؛ روس‌ها مناطق خود را دارند، شورشیان مناطق خود را و اسرائیل نیز مناطق خود را و نوعی احترام متقابل میان طرفین وجود دارد.»
با وجود این هماهنگی، روسیه به صورت علنی حملات اسرائیل را محکوم کرده است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، اظهار داشت: «این اقدامات نظامی به وضوح به ثبات اوضاع در سوریه کمکی نمی‌کند و برعکس، وضعیت پیچیده موجود را وخیم‌تر می‌کند.» هیئت تحریر الشام در واکنش به حملات اسرائیل سکوت اختیار کرده است. البته سخنگوی هیئت تحریرالشام در مصاحبه‌ای با کانال 4 گفت: «اولویت ما بازگرداندن امنیت، احیای زندگی غیرنظامیان و بازسازی نهاد‌های عمومی است.» او در پاسخ به سؤال درباره واکنش به حملات اسرائیل تنها اظهار داشت: «ما می‌خواهیم همه به حاکمیت سوریه جدید احترام بگذارند.»
روز چهارشنبه، فرمانده لشکر 210 ارتش اسرائیل اعلام کرد که حداقل هفت تیپ، از جمله نیرو‌های ویژه، در مرز سوریه و داخل خاک این کشور مستقر شده‌اند. ناداو شوشانی، سخنگوی بین‌المللی ارتش اسرائیل، در یک نشست خبری اعلام کرد که این استقرار موقتی است، اما هیچ جدول زمانی برای پایان آن تعیین نشده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تأکید کرد که نیرو‌ها تا زمانی که امنیت مرز‌های اسرائیل تضمین نشود، در منطقه باقی خواهند ماند.
آوی دیختر در همین زمینه گفت: «ما ابتدا باید ببینیم شورشیان چگونه دولت و ارتش خود را می‌سازند.» او افزود: «ما مانند ایالات متحده منتظر هستیم.» جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در سفر به اسرائیل اظهار داشت که واکنش اسرائیل به شرایط، با توجه به «فروپاشی ساختاری طولانی‌مدت و احتمال ظهور تهدیدات جدید»، منطقی بوده است. او تأکید کرد که آمریکا همچنان با اسرائیل و سایر ذینفعان در منطقه در تماس نزدیک خواهد بود.
در مقابل، کشور‌های عرب همسایه و سازمان ملل اقدامات نظامی اسرائیل را غیرقانونی خوانده‌اند و همراه با فرانسه و دیگر کشور‌های اروپایی خواستار خروج فوری نیرو‌های اسرائیلی از خاک سوریه شده‌اند. نیتزان نوریل، سرتیپ بازنشسته و مدیر سابق دفتر مبارزه با تروریسم اسرائیل، تأکید کرد که جلوگیری از افتادن تسلیحات پیشرفته به دست گروه‌های مسلح، که می‌تواند سوریه را به «سومالی خاورمیانه» تبدیل کند، به هزینه‌های این عملیات می‌ارزد. نوریل اعلام کرد که اسرائیل تاکنون حدود 80 درصد از اهداف خود را محقق کرده است، اما : «این عملیات هنوز به پایان نرسیده است.»