بزرگنمايي:

پیام ویژه - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
 این تصادفی نیست که اسعد الشیبانی، وزیر خارجه جدید سوریه، ریاض را برای اولین سفر خارجی خود پس از سرنگونی بشار اسد انتخاب کرد. اهمیت سیاسی منطقه‌ای عربستان سعودی و استراتژی این کشور برای مقابله با کاهش نفوذ گروه‌های نزدیک به محور مقاومت ایران از طریق دمشق، این دیدار را برای هر دو طرف سودمند کرد. 
به نوشته المانیتور، ریاض به دنبال ایفای نقشی فزاینده در شکل‌دهی به ماهیت سیاسی سوریه پس از سقوط اسد در ماه دسامبر است.
پنجشنبه هفته گذشته، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، و خالد بن سلمان، وزیر دفاع این کشور، همراه با دیگر مقامات بلندپایه، از هیئت سوری استقبال کردند.
مونا یعقوبیان، معاون مرکز خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه صلح ایالات متحده، گفت: «از بسیاری از جهات، عربستان سعودی اکنون مرکز ثقل جدید خاورمیانه از نظر نفوذ، منابع و قدرت است.»
وی اظهار داشت: «قدرت جدید سوریه با نزدیک شدن به ریاض به دنبال این هستند که کشورشان را در موقعیتی مطلوب برای دریافت حمایت‌های اقتصادی و سیاسی قرار دهند تا بتوانند قدرت خود را تثبیت کنند.»
دیدار الشیبانی همزمان با افزایش سریع کمک‌های عربستان سعودی به سوریه بود که هدف آن پاسخگویی به نیازهای زمستانی جمعیت فقیر این کشور جنگ‌زده است. روز پنجشنبه، چهارمین هواپیمای حامل کمک‌ها از ریاض عازم سوریه شد، همان روزی که الشیبانی با رهبران سعودی دیدار کرد.
نفوذ و جلوگیری از بی‌ثباتی
جورجیو کافیرو، استادیار دانشگاه جرج‌تاون، گفت: «مانند دیگر کشورهای عربی، عربستان سعودی نیز خواستار ثبات در سوریه است. نگرانی سیاست‌گذاران در ریاض و دیگر پایتخت‌های منطقه این است که فجایع انسانی سوریه می‌توانند به بی‌ثباتی و ایجاد فرصت برای گروه‌های افراطی مانند داعش برای پر کردن خلأها منجر شوند». 
وی افزود: «عربستان سعودی و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس کمک‌های بشردوستانه خود به سوریه را ابزاری برای افزایش نفوذ خود بر حکومت تحت رهبری [هیات تحریر الشام] در دمشق می‌دانند.»
یکی از نگرانی‌های بزرگ عربستان سعودی، ظهور مجدد جنبش‌های اسلام‌گرا است که ممکن است ثبات حکومت‌های پادشاهی در خلیج فارس را تهدید کنند. آسیب به محور همسو با ایران در منطقه، خلأ قدرتی به جا گذاشته است. ریاض روی تعامل خود با هیئت تحریر الشام در سوریه حساب کرده تا این خلأ را با حمایت کشورهایی که دیدگاه مشترکی با آن دارند، با موفقیت مدیریت کند.
جلوگیری از اثر دومینو
روابط بین عربستان سعودی و سوریه طی دهه‌ها دچار تحولات پیچیده‌ای شده است. در دوران حافظ اسد، پدر بشار اسد، روابط دمشق و ریاض شاهد بهبودی قابل توجهی بود که با رابطه شخصی نزدیک بین حافظ و ملک فهد، پادشاه عربستان سعودی (1982 تا 2005)، مشخص می‌شد. این گرم شدن روابط پس از یک دوره تنش در اوایل حکومت حزب بعث صورت گرفت. با این حال، اتحاد پایدار سوریه با ایران همچنان منبع تنش بود.
روابط در سال 2008 به شدت تیره شد، زمانی که عربستان سعودی سفیر خود را از دمشق فراخواند و سرکوب شدید اعتراضات توسط دولت سوریه را محکوم کرد. با آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011، وضعیت وخیم‌تر شد. ریاض به‌طور آشکار از برخی گروه‌های مخالف حمایت مالی و سیاسی کرد و شکاف بیشتری ایجاد شد. تا سال 2012، عربستان سعودی نیروهای خود را از مأموریت صلح‌بانان اتحادیه عرب در سوریه خارج کرد، سفارت خود در دمشق را بست و سفیر سوریه را اخراج کرد.
تحولی قابل توجه در سال 2023 آغاز شد، زمانی که ریاض مذاکراتی را برای احیای روابط دیپلماتیک آغاز کرد، هم‌زمان با ادغام تدریجی بشار اسد در میان کشورهای عرب. در همان سال، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان، سفری تاریخی به دمشق انجام داد؛ اولین سفر یک مقام سعودی به سوریه طی 12 سال، و اسد در ریاض مورد استقبال قرار گرفت.
نیکولاس هراس، تحلیلگر خاورمیانه در بنیاد جیمزتاون، گفت: «سعودی‌ها نمی‌خواهند سوریه اولین دومینو در یک حرکت منطقه‌ای برای سرنگونی دولت‌ها و ایجاد حکومت‌های اسلام‌گرا باشد که به دنبال ایجاد نظم جدیدی در خاورمیانه هستند.»
برای فاصله گرفتن سوریه از میراث ایران، الشرع در مصاحبه‌ای با شبکه سعودی العربیه اعلام کرد که عربستان سعودی «نقش بزرگی» در آینده سوریه ایفا خواهد کرد. او همچنین سوریه را که حدود 13 سال در انزوا بوده، «فرصتی بزرگ برای سرمایه‌گذاری برای همه کشورهای همسایه» توصیف کرد. در حال حاضر، کشورهای خلیج فارس و عرب در تلاش‌های عربستان برای کمک به سوریه مشارکت کرده‌اند، اما هنوز بودجه‌ای برای بازسازی سوریه اختصاص نداده‌اند.
ریاض که از طریق مرکز امداد و کمک‌های بشردوستانه ملک سلمان یک پل هوایی برقرار کرده، در حال بررسی ایجاد یک پل زمینی است. این مسیر زمینی می‌تواند سوخت تولید شده در عربستان سعودی را جایگزین منابع ایران کند.
نظمی پساآمریکایی؟
ریاض همچنین در تلاش است تا ژئوپلیتیک منطقه را شکل دهد و هر خلائی را که ممکن است ایالات متحده در صورت خروج از سوریه یا تغییر تمرکز به اولویت‌های فوری‌تر در آسیا به جا بگذارد، پر کند.
هراس گفت: «سعودی‌ها در حال آماده‌سازی برای نظمی پساآمریکایی در منطقه هستند، به‌ویژه با ظهور چین در افق، و برای این کار، نیاز دارند که چشم‌اندازی جایگزین برای محور مقاومت ایران ارائه کنند.»
شیبانی روز دوشنبه پس از بازدید از قطر به امارات متحده عربی رفت و در آنجا بار دیگر خواستار لغو تحریم‌های دوره اسد علیه سوریه شد. 
او این تحریم‌ها را «یک مانع و سد» توصیف کرد و گفت که این تحریم‌ها مانع بهبود و توسعه سریع مردم سوریه شده‌اند که «منتظر خدمات و همکاری‌های دیگر کشورها هستند.»
رفع تحریم‌ها
تقویت روابط نزدیک با عربستان سعودی برای دولت جدید سوریه که به دنبال مشروعیت بین‌المللی و رفع تحریم‌ها است، همچنان حیاتی است. 
ایالات متحده که از سال 1979 سوریه را به‌عنوان یک «حامی دولتی تروریسم» معرفی کرده، طی دهه‌ها تحریم‌های متعددی را علیه حکومت اسد اعمال کرده است. این اقدامات صادرات، فروش یا تأمین کالاها و خدمات، به‌ویژه آن‌هایی که کاربرد دوگانه دارند را به سوریه محدود می‌کند.
تحریم‌ها در طول جنگ داخلی سوریه و در واکنش به سرکوب اعتراضات توسط اسد شدت گرفتند. یکی از این اقدامات، «قانون سزار حفاظت از غیرنظامیان سوریه» مصوب سال 2019 است که به‌عنوان «قانون سزار» شناخته می‌شود و در سال 2020 اجرایی شد. این قانون که به نام یک افسر نظامی سوری که ده‌ها هزار عکس از زندان‌های سوریه را به بیرون منتقل کرد، نام‌گذاری شده، هدفش پاسخگو کردن حکومت اسد در قبال نقض حقوق بشر است. قانون سزار تحریم‌هایی را بر نهادها و افرادی که به دولت کمک می‌کنند، از جمله آن‌هایی که در بخش‌های ساخت‌وساز، انرژی و مالی فعالیت دارند، اعمال می‌کند. این قانون همچنین تلاش‌های بین‌المللی برای بازسازی سوریه را مختل کرده است، زیرا شرکت‌ها و کشورها در صورت تعامل با حکومت اسد با خطر مجازات مواجه می‌شوند. 
تحریم‌های تحت قانون سزار به‌طور منظم بررسی و تمدید می‌شوند تا فشار بر دمشق حفظ شود. ماه گذشته، مجلس نمایندگان ایالات متحده «قانون مجوز دفاع ملی 2025» را تصویب کرد که شامل بندی برای تمدید تحریم‌های قانون سزار به مدت پنج سال دیگر بود.