بزرگنمايي:

پیام ویژه - دنیای اقتصاد / «چرا مذاکرات صلح در ریاض؟» عنوان یادداشت روز در روزنامه دنیای اقتصاد به قلم کامران کرمی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
میزبانی کاخ درعیه ریاض از وزرای خارجه آمریکا و روسیه به‌عنوان پیش‌درآمد مذاکرات صلح اوکراین را می‌توان یک نقطه‌عطف در دیپلماسی منطقه‌ای و نقش آن در روندهای نوظهور بین‌المللی متاثر از شکاف‌ها و تکانه‌های فروپاشی نظم موجود و متعارف دانست. به عبارت بهتر نقش مناطق به‌ویژه مناطقی چون خلیج فارس و شبه‌جزیره عربی در روندها و فرآیندهای بین‌المللی در حال پررنگ‌تر شدن است. در چنین زمینه‌ای بازیگرانی که دارای وزن و جایگاه سیاسی و اقتصادی توامان هستند و دارای روابط عالی و در عین حال متوازن بین قطب‌های متعارض قدرت هستند، فرصت چانه‌زنی و ایفای نقش بیشتر را پیدا خواهند کرد.
عربستان سعودی به‌عنوان بازیگر خاورمیانه‌ای برخوردار از مولفه‌های قدرت، روز سه‌شنبه 18 فوریه با میزبانی از هیات‌های آمریکایی و روسی در تلاش است اعتبار قابل‌توجهی را برای خود در یکی از بحران‌های مهم بین‌المللی حال حاضر فراهم و آن را زمینه‌ای برای سهم بیشتر از کیک اقتصاد سیاسی جهانی قرار دهد و جایگاه تعیین‌کننده‌ای در توازن بین دوقطبی بزرگ شرق و غرب در سطح جهانی ایفا کند. آنچه این زمینه را تقویت کرده نقش اقتصادی در حال ظهور عربستان به‌عنوان مکمل قدرت سیاسی و سنتی این کشور در سطح منطقه است.

از زمانی که ولیعهد عربستان سعودی چشم‌انداز 2030 را برای گذار به اقتصاد پسانفت و متنوع‌سازی درآمدهای دولت تعریف و پیاده‌سازی کرد، ریاض به‌سرعت مورد توجه کانون‌های سرمایه و اقتصادهای آینده‌نگر قرار گرفت. این بستری را فراهم آورده تا پادشاهی سعودی را در روندهای نوظهور جهانی قرار دهد. میزبانی ریاض از هیات‌های تجاری، فناوری، هوش مصنوعی، ورزشی، گردشگری و... باعث شد عربستان بتواند از محدودیت‌های سنتی قدرت عبور کند و جایگاه خود را در میان اقتصادهای گروه 20 ارتقا دهد.
بنابراین می‌توان چشم انداز 2030 را محور ثقل چرخش قدرت از سوی عربستان برای بازیگری فراتر از سطح منطقه‌‌ای و نقش‌آفرینی در عرصه‌های فرامنطقه‌ای و بین‌المللی در قالب راهبرد «موازنه بینامنطقه‌گرایی» در سیاست خارجی ارزیابی کرد. این نقش به‌سرعت مورد توجه آمریکا، چین، اتحادیه اروپا و روسیه قرار گرفت. چین با اتصال پروژه کمربند-راه خود به ویژن 2030 عربستان، معاهده جامع استراتژیک را با این کشور امضا کرد و حجم تجارت دو کشور به‌سرعت به رقم 107میلیارد دلار در سال 2023 رسید.
همزمان اتحادیه اروپا نیز با امضای مشارکت تجارت آزاد با مجموعه شورای همکاری خلیج فارس و در راس آنها عربستان، به جایگاه جدید سعودی توجه ویژه نشان داد. چالش‌های روسیه در روابط با غرب نیز باعث تقویت شراکت و تجارت با عربستان و امارات شد و پوتین توانست همانند ترامپ به ایجاد روابط شخصی با محمد بن سلمان نائل آید.
ایجاد چنین روابطی جز از مجرای افزایش قدرت سیاسی و اقتصادی یک کشور به‌ویژه از منظر قدرت‌های بزرگ ممکن نیست. ریاض از زمانی که پروژه نفوذ سیاسی خود از مسیر حمایت از سلفی‌گری و ایفای نقش برادر بزرگ‌تر دولت‌های عربی را به بازیگری تجاری و اقتصادی تغییر داد، توانست برای خود پرستیز و جایگاه چانه‌زنی به‌مراتب فراخ‌تر و پایدارتری را فراهم کند. قدرت نفتی عربستان که می‌تواند نقش حمایتی قابل‌توجه برای پروژه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری این کشور در مکان‌ها و کانون‌های دیگر ایفا کند، از دید قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکای ترامپ پنهان نیست.
با‌این‌حال صرف بهره‌مندی از منابع سنتی قدرت و همچنین جایگاه اقتصادی یک کشور در روندها و مناسبات جهانی نمی‌تواند برای یک کشور، جایگاه تعریف کند. این عرصه به متغیر سومی هم نیازمند است و آن سیاست خارجی متوازن و در عین بی‌طرفی، فعال در مناقشات و کشمکش‌های منطقه‌ای و جهانی است. برخلاف تصور رایج که رابطه عربستان و آمریکا را در قالب وابستگی صرف ریاض به واشنگتن تحلیل می‌کنند، عربستان توانسته در طول یک دهه گذشته زمینه‌های وابستگی متقابل نامتقارن را با ایالات متحده کلید بزند. در چنین قالبی است که مسکو عربستان را کشوری مناسب برای میانجی‌گری قلمداد می‌کند. اگر بنا بود ریاض بخشی از منازعه غرب علیه روسیه باشد، از دید پوتین، عربستان هرگز بازیگر بی‌طرف و فعالی برای وساطت محسوب نمی‌شد.
کوتاه سخن آنکه میانجی‌گری عربستان میان آمریکا و روسیه با دو دستورکار بهبود روابط مسکو و واشنگتن و همچنین فراهم کردن زمینه‌های صلح اوکراین در صورت موفقیت می‌تواند به میانجی‌گری عربستان برای آینده غزه هم مرتبط شود و ریاض را بیش از پیش به یک بازیگر دارای ابتکار در بحران‌ها تبدیل کند. نباید از نظر دور داشت که موفقیت عربستان سعودی در این دو بحران جهانی می‌تواند زمینه‌های میانجی‌گری احتمالی ریاض میان ایران و آمریکا بر سر مساله هسته‌ای را نیز در چشم‌انداز قرار دهد. زمینه‌ای که اتفاقا برای محیط پیرامونی و همسایگی عربستان با جمهوری اسلامی ایران حائز بیشترین تاثیر و ضریب سیاسی و امنیتی است.