بزرگنمايي:

پیام ویژه - روزنامه جوان /متن پیش رو در جوان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
طی نیمه اول سال 1403، فقط 0/8 درصد از هدف مالیاتی خانه‌های خالی محقق شد، یعنی 9/3 میلیارد تومان به جای 500 میلیارد تومان
بازار
بهناز قاسمی| طی سال‌های اخیر شاهد وصول بسیار محدود مالیات از خانه‌های خالی بوده‌ایم، به‌طوری که نسبت به ارقام تعیین‌شده در بودجه‌های سنواتی فاصله بسیار زیادی مشاهده می‌شود. کارنامه شش ماهه سال 1403 از عملکرد دولت در حوزه مالیات ستانی از خانه‌های خالی و لوکس نشان دهنده رفوزگی برای سومین سال متوالی است. در نیم‌سال اول1403 و در حالی که انتظار می‌رفت نیمی از هدف‌گذاری بودجه سالانه کشور در این بخش محقق شده باشد، تنها 8/0‌درصد از هدف مالیاتی خانه‌های خالی محقق و معادل کمتر از 4‌میلیارد تومان وصول شد، البته این کارنامه چندان هم دور از انتظار نبود چراکه در سال‌های 1402 و 1403 پرونده جدیدی از خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی معرفی نشده است. انتظار می‌رود وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی سامانه املاک و اسکان و همچنین کمیسیون اصل 90 و دیوان محاسبات کشور به عنوان نهاد‌های ناظر در اجرای قوانین، جدیت بیشتری در این خصوص از خود نشان دهند. 
در سال‌های اخیر، قانون مالیات بر خانه‌های خالی با هدف تنظیم بازار مسکن و تشویق مالکان به عرضه واحد‌های مسکونی خالی به بازار اجاره یا فروش اصلاح و تصویب شد، با این حال این قانون نتوانسته است انتظاراتی را که در بعد مالی و اقتصادی پس از اجرای آن وجود داشت، برآورده کند. اخیراً نیز رئیس‌جمهور از نبود اطلاعات کامل از تعداد خانه‌های خالی و مالکان آنها انتقاد کرد و در جلسه شورای عالی مسکن خواستار جمع‌آوری اطلاعات کامل و درست شد. 
این قانون که از سال 1399 با اصلاح ماده 54 قانون مالیات‌های مستقیم وارد فاز اجرایی شد، قرار بود با ایجاد انگیزه برای عرضه خانه‌های خالی، هم بازار اجاره‌بها را کنترل کند و هم منبع درآمدی جدید برای دولت فراهم آورد، اما شواهد نشان می‌دهد وصولی مالیات از این محل، فاصله چشمگیری با ارقام پیش‌بینی‌شده در بودجه‌های سنواتی دارد. 
بر اساس گزارش‌های موجود، از زمان اجرایی شدن این قانون، تعداد خانه‌های خالی شناسایی‌شده و مالیات وصولی از آنها با اهداف تعیین‌شده در بودجه‌های سنواتی همخوانی نداشته است. 
وصولی ناچیز مالیات بر خانه‌های خالی طی 2 سال
در بودجه سال 1400 پیش‌بینی شده بود حدود 2 هزار‌میلیارد تومان از محل مالیات بر خانه‌های خالی وصول شود، با این حال تا پایان سال 1400 و با توجه به گزارشات عملکرد بودجه در پایان سال، میزان وصولی مالیات از این محل بسیار ناچیز بود، عمده این اتفاق نیز بابت مشکلات اولیه در راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان و نبود بانک اطلاعاتی جامع بود. 
در سال 1401 انتظار می‌رفت با تکمیل سامانه و شناسایی بهتر خانه‌های خالی، شاهد بهتر اجرا شدن قانون مالیات بر خانه‌های خالی باشیم، در بودجه نیز درآمدی بالغ بر 3 هزار‌میلیارد تومان برای این منظور در نظر گرفته شد، با این حال در این سال نیز رقم بسیار ناچیزی وصول شد. 
ارائه‌نشدن اطلاعات خانه‌های خالی طی 2 سال
به گزارش تسنیم، پیگیری‌های جدید نشان می‌دهد تنها در سال‌های 1400 و 1401 اطلاعات تعدادی از خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی اعلام شده است، در حقیقت با توجه به اطلاعاتی که از پرونده‌های ارسال‌شده به سازمان امور مالیاتی به دست آمده است، طی سال‌های 1402 و 1403 پرونده‌ای مربوط به خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی ارسال نشده یا آنکه تعداد آنها بسیار محدود بوده، این در حالی است که در ماه‌های ابتدایی هر سال سامانه مربوط باید اطلاعات خانه‌های خالی سال گذشته را به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کرده است، به این ترتیب تمام وصولی مالیات برخانه‌های خالی که طی دو سال گذشته انجام شده، مربوط به پرونده‌های قدیمی و سال‌های 1400 و 1401 بوده است. 
در سال 1403، پیش‌بینی دولت از درآمد مالیاتی ناشی از خانه‌های خالی فقط هزار‌میلیارد تومان بود و به این ترتیب در برش شش‌ماهه باید 500‌میلیارد تومان از این رقم وصول شده باشد، این در حالی است که در این مدت فقط 9/3 میلیارد تومان مالیات از مالکان خانه‌های خالی اخذ شده که معادل 8/0 از هدف برش نیم‌سال‌جاری است. 
حال سؤالی که وجود دارد این است، آیا طی دو سال گذشته با وجود تقویت سامانه املاک و اسکان به عنوان سامانه‌ای که مکلف به شناسایی خانه‌های خالی است، هیچ مورد جدیدی از خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی اعلام نشده است؟
این مسئله زمانی پرابهام‌تر می‌شود که طی این بازه زمانی بار‌ها آمار‌های مختلفی در خصوص شناسایی خانه‌های خالی اعلام شده بود، با این حال به‌نظر نمی‌رسد خانه‌های شناسایی‌شده به‌منظور وصول مالیات به سازمان امور مالیاتی اعلام شده باشند. 
وقتی نقص اطلاعات اجرای قانون را متوقف می‌کند
باید توجه داشت که یکی از چالش‌های اساسی در مسیر اثربخشی قانون مالیات بر خانه‌های خالی عدم‌قطعیت در داده‌هاست، به‌عبارت دیگر اطلاعات کافی به منظور اثبات خالی بودن خانه‌ها به مؤدیان اعلام نمی‌شود تا آنها را از اعتراض به برگ تشخیص‌های مالیاتی بازدارد، به همین سبب فرایندی طولانی و پرهزینه برای رسیدگی به این اعتراضات آغاز می‌شود. به‌نظر می‌رسد تاکنون نیز برخی پرونده‌های مربوط به 1400 و 1401 به سرانجام نرسیده است و به همین سبب همچنان عدم‌وصولی برای مالیات بر خانه‌های خالی وجود دارد. 
4 سال بعد، مالیات خانه‌های خالی همچنان روی کاغذ
شاید بتوان گفت مهم‌ترین دلیل این عملکرد ضعیف، ناکارآمدی سامانه املاک و اسکان است که همچنان یک بانک اطلاعاتی جامع و به‌روز نیست، علاوه بر این، فرایند طولانی اعتراض مؤدیان به برگه‌های تشخیص مالیاتی و نبود ضمانت اجرایی قوی برای وصول، از دیگر موانع اصلی به‌شمار می‌روند. با توجه به این شرایط تکمیل این سامانه و نظارت بر اجرای قانون نیازمند عزم جدی‌تر دستگاه‌های اجرایی است. 
به این ترتیب می‌توان گفت باید سازوکار‌های شناسایی دقیق‌تر، جریمه‌های بازدارنده‌تر و هماهنگی بهتر بین دستگاه‌ها ایجاد شود. در شرایط کنونی می‌توان گفت با وجود گذشت حدود چهار سال از اصلاح قانون مالیات بر خانه‌های خالی همچنان بخش زیادی از این قانون روی کاغذ باقی مانده است. 
انتظار می‌رود وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی سامانه املاک و اسکان و همچنین کمیسیون اصل 90 و دیوان محاسبات کشور به عنوان نهاد‌های ناظر در اجرای قوانین، جدیت بیشتری در این خصوص از خود نشان دهند.