پیام ویژه - همشهری / «شهروند آگاه؛ شهر هوشمند» عنوان یادداشت روز در روزنامه همشهری به قلم علیرضا زاکانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
1-قبلاً ذکر شد که شهرداری تهران تلاش دارد چشم‌انداز، اصول، راهبردها و برنامه‌های موردنظر را با «حاکمیت نگاه مدیریتی مشارکت‌محور و تکیه بر توانمندی‌های ذینفعان شهر تهران، به‌ویژه شهروندان تهرانی» با ایجاد 4تحول «درون‌زا؛ سخت‌افزاری و کالبدی؛ فناورانه و دانش‌بنیان و نرم‌افزاری و روحی» پیش ببرد و زمینه دستیابی به «مدیریت شهری الگو، شهر الگو، شهر هوشمند و شهروند الگو» را فراهم کند. سومین تحول از 4تحول همگرا بر محور عدالت شهری (شکل زیر)، تحول فناورانه و دانش‌بنیان، محور گفتار امروز است:

2-یکی از اصولی که شهرداری برای تحقق عدالت شهری همواره مدنظر داشته «تکیه توأمان بر علم و تجربه و تأکید بر فناوری و هوشمندسازی»، رجوع به متخصصان و نخبگان علمی و تلاش برای بهره‎مندی از قابلیت‎های مختلف نظری و عملی موجود در جامعه است. شهرداری تهران در تحول فناورانه و دانش‌بنیان شهر تهران با هدف دستیابی به شهر هوشمند به‌دنبال توسعه خدمتگزاری و پیشرفت شهر بر محور شهروندان با تکیه بر تحول نوآورانه است و تلاش کرده حرکت خود را مبتنی بر این رویکردها انجام دهد: مسئولیت‎پذیری و ارتقای سطح خدمتگزاری، مردمی‎سازی اداره شهر بر محور نخبگان، مدیریت جهادی، تحول‎خواه، عالمانه و مشارکتی، هوشمندسازی و حاکمیت نگاه جامع، سیستمی و زیست‎بومی.
3-تحول فناورانه و دانش‌بنیان شهرداری تهران تلاش دارد با محور قراردادن مردم و مردمی‎سازی اداره شهر، مدیریت شهری را از یک «سازمان خدماتی صرف» به یک «نهاد خدمتگزار اجتماعی» در مسیر تحققِ شهر هوشمند قرار دهد؛ شهری هوشمند با مشارکت شهروندان و به‌عبارتی «شهر هوشمندِ شهروندمحور» و «شهر هوشمند پایدار». شهرداری تهران خود را نهادی مردمی می‎داند که از حیث ساختاری و روشی، کاملا مشارکت‎پذیر است و باور دارد با ضریب‌دادن به مشارکت واقعی مردم می‎تواند ضمن کارآمدسازی و بهبود «حکمرانی مردم‎بنیاد»، در افزایش وفاق و تقویت سرمایه‎های اجتماعی شهر تهران و بالطبع همه ایرانیان مؤثر باشد.

4- برای تحقق این افق لازم است در شهر تهران حمل‎ونقل هوشمند توسعه یابد، زیرساخت و خدمات پشتیبانی دانش‎بنیان متحول شود، فضاهای نوآوری و پارک‌های علم‌وفناوری توسعه یابند، سرمایه‎گذاری خطرپذیر در حوزه‎های دانش‎بنیان و کارآفرینی انجام شود، در شیوه‎های تصدی و تنظیم‎گری بازآرایی و تحول روی دهد، در حوزه مالی با یکپارچه‎سازی کیف پول، پرداخت‌های مبتنی بر اعتبار شهروندی جا بیفتد، درگاه یکپارچه خدمات شهروندی راه‎اندازی شود، سامانه‎های پیشرفته مدیریت ارتباط با شهروندان به‌کار گرفته شود و مرکز جامع داده‎های متمرکز شهری ایجاد و به‎کارگیری شود. شهرداری تهران با پیگیری این راهکارها در مسیر تحقق شهر هوشمند، همواره در تلاش است تا با حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‎بنیان، تسهیلگر نوآوری‎های شهری باشد.
5- اهداف اصلی شهر هوشمند «بهینه‎سازی فعالیت‌های شهری، ارتقای رشد اقتصادی‌ و فرهنگی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان» است و شهرداری تهران با همین اهداف، رویکرد هوشمندسازی را به خدمت گرفته و برنامه‎های عملیاتی متعددی را برای دستیابی به شهر هوشمند به اجرا درآورده‌است؛ مانند «ایجاد بسترهای جدید هوشمند برای ارتقای سلامت ‌اداری» و «راه‌اندازی برنامه کاربردی نوماند». به‌عنوان نمونه، گذشت یک‌سال از اجرای طرح نوماند به‌عنوان ابزار هوشمند جمع‌آوری پسماند خشک قابل بازیافت، نشان از اثربخشی این برنامه تحولی در حوزه هوشمندسازی دارد که علاوه بر افزایش رضایت شهروندان، آسیب‎های متعدد محیط‌زیستی، بهداشتی و اجتماعی (زباله‎گردی) را نیز از چهره «تهران دوست‎داشتنی» کاسته است. فایده اصلی برنامه نوماند اتصال به شبکه خدمات دیگر شهرداری در قالب نرم‌افزار شهرزاد است؛ به‌طوری‌که شهروندان می‌توانند با منافع ریالی حاصل از تفکیک پسماند خشک خود از خدمات مترو، اتوبوس، تره‌بار، طرح ترافیک و... بهره‌مند شوند.
6- شهر تهران، شهر مردم آگاه، فرهیخته و دانش‎بنیان است و بیشترین تعداد دانشگاه‎های کشور، استادان و دانشجویان و شرکت‌های دانش‎بنیان را در خود دارد. بدیهی است در چنین شهری هم ارائه مطلوب خدمات به مردم شهر باید بر پایه هوشمندسازی و فناوری انجام گیرد و هم شرایط مناسب برای زیست و شبکه‌شدن نخبگان شهر فراهم شود. بنابراین شهرداری تهران در تحول فناورانه و دانش‌بنیان با هدف دستیابی به شهر هوشمند و تحقق راهبرد «تقویت علمی، توسعه فناوری و هوشمندسازی» برنامه‎های عملیاتی متعددی را طراحی و پیگیری کرده‌است؛ ازجمله:
ایجاد محیط اختصاصی فناوری با هدف تسهیل توسعه و ارائه خدمات واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‎بنیان. شهرداری تهران با اخذ مجوز «پارک علم‌وفناوری»، بوستان ولایت به مساحت 200هکتار را به احداث آن اختصاص داد و مجوز تغییر کاربری آن را با تأکید بر سبزپایه‌بودن آن از کمیسیون ماده5 دریافت کرد. با توجه به ضرورت کارخانه‌های اقماری نوآوری پیرامون پارک ولایت، 5محدوده دارای قابلیت ویژه بزرگ شهری شامل کارخانه سیمان ری منطقه20 (در شهرری)، مجتمع رضوان در منطقه17، محل سابق جنگ‌افزار‌سازی‌ خیابان پیروزی در منطقه13، کارخانه اتحاد منطقه4 در حکیمیه و مجتمع شهید فخری‌زاده در منطقه2 انتخاب شدند. 3ناحیه نوآوری نیز با تفاهم اولیه با دانشگاه‌های شریف، تهران، تربیت‌مدرس، امیرکبیر، علم‌وصنعت و خواجه‌نصیر برای خدمات ویژه در نظر گرفته شد و درنهایت محل نمایشگاهی بوستان گفت‌وگو به محل دائمی نمایشگاه‌های نوآوری اختصاص یافت تا مجموعه به‌هم‌پیوسته پارک علم‌وفناوری، کارخانه‌ها، نواحی نوآوری و نمایشگاه مختص آنها بتوانند بخش بزرگی از زیرساخت‌های شهر فناور و هوشمند را مهیا سازند.
پیگیری اخذ مجوز راه‎اندازی صندوق پژوهش و فناوری شهر هوشمند. این صندوق برای پوشش ریسک خدمات فناوری و سرمایه‎گذاری روی محصولات دانش‎بنیان موردنیاز مدیریت شهری تشکیل می‎شود و شرایط تأمین مالی پروژه‎های فناورانه شهری را تسهیل می‎کند. پیگیری این مهم و تفاهم پیرامون آن با معاونت علمی ریاست‌جمهوری انجام گرفته و امید است در آینده نزدیک این ظرفیت مطلوب برای کمک شهرداری به افراد و شرکت‌های نوآور عملیاتی شود.
اصلاح و الکترونیکی‌کردن فرآیندها و توسعه سامانه‎های شهرزاد و شهریار. این کار ضمن سهولت دسترسی، حذف واسطه‎ها، راحتی استفاده و کاهش هزینه‎ها، مراجعات و سفرهای غیرضروری شهری را نیز کاهش داده‌است. همکارانم در خانواده شهرداری تهران با افتخار، مجموعه قابل‌توجهی از خدمات شهری در حوزه‎های مختلف مانند حمل‎ونقل، شهرسازی، خدمات شهری و... را در بستر سامانه‎های شهرزاد و شهریار پیاده‎سازی کرده‌اند یا در حال توسعه آن هستند و بناست در افق میان‎مدت، اکثر خدمات شهری در بستری جامع (برنامه کاربردی شهرزاد و شهریار) تجمیع شوند. درحال‌حاضر شهروندان تهرانی می‎توانند در بستر یکپارچه و مجازی شهرزاد، خدمات ویژه‌ای دریافت کنند؛ ازجمله پسماندهای خشک خود را بفروشند، از میادین تره‎بار خرید مجازی کنند، بلیت مترو و اتوبوس تهیه کنند، عوارض سالانه ملک و خودروی خود را تسویه و از فروشگاه‌های شهروند خرید کنند، مجوز ورود به طرح ترافیک بگیرند یا از سایر خدمات ارائه‌شده در آن بهره‌مند شوند. همچنین در هفته‌های آینده با راه‌اندازی سامانه شهریار خدمات اختصاصی شهرداری تهران به شهروندان‌ آغاز خواهد شد تا مالکان، متقاضیان و مهندسان در این سامانه بتوانند خدمات فرآیند صدور پروانه شهرسازی تا پایان کار را دریافت کنند و از خدمات سایر حوزه‌های مالی، اقتصادی و برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی به‌صورت غیرحضوری بهره ببرند؛ امری که ضمن تشدید شفافیت، اسباب کارآمدی در خدمتگزاری و رفاه و آسایش را برای مردم عزیز به ارمغان خواهد آورد.
تسری هوشمندسازی به حوزه‌های آموزشی، خدماتی، زیرساختی، آب و انرژی و سایر نیاز‌های شهروندی در محیط‌های سکونت، کار و عمومی شهر امکانی را فراهم خواهد کرد تا بتوانیم شهری باکیفیت و منظم و برخوردار از رفاه، آسایش و سرزندگی برای صاحبان شهر یعنی ساکنان و مهمانان آنها فراهم کنیم.
خدمتگزاران مردم در نهاد مردمی شهرداری تهران به‌خود می‎بالند که در مسیر دستیابی به شهر هوشمند، همواره از پشتیبانی، همراهی و مشارکت شهروندان تهرانی از رویکردهای تحولی خود برخوردار بوده‌اند و به‌ویژه به دعای خیر شهروندان ولی‌نعمت خود و توفیق الهی امیدوارند.