زدوبند فروش یک واکسن
یادداشت
بزرگنمايي:
پیام ویژه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
برخی متخصصان با استفاده از کد ملی بیمارانشان و نسخههای صوری واکسنهای گارداسیل را به قیمت دولتی میخرند و در مطبها به چندین برابر قیمت میفروشند .
زهرا جعفرزاده| واکسنهای 4 و 9 ظرفیتی گارداسیل چطور سر از مطبها درمیآورد و به چند برابر قیمت فروخته میشوند؟
واکسن گارداسیل با ارز نیمایی وارد کشور میشود، به تعداد محدود در داروخانهها توزیع میشود و بهسرعت با قیمت آزاد، سر از بازار سیاه و مطب پزشکان در میآورد. واکسن 4 ظرفیتی 2 میلیون و 900 هزار تومانی، بین 4 تا 10 میلیون تومان و 9 ظرفیتی با قیمت مصوب 6 میلیون و 700 هزار تومانی، تا 18 میلیون تومان هم فروخته میشود.
محل فروش کجاست؟ غیر از داروخانه، در مطب پزشکان، کلینیکها، دلالان و حتی سایت دیوار فروخته میشود. برخی از پزشکان متخصص با استفاده از کد ملی بیمارانشان، بدون اینکه آنها درخواستی داشته باشند، نسخه صوری تجویز میکنند و از این طریق، به تعداد بالا واکسن گارداسیل میخرند. آنها واکسنهای دولتی را با قیمت آزاد و چندبرابری در مطبهایشان میفروشند.
سامانه تیتک سازمان غذا و دارو و سامانه رسیدگی به شکایات مردمی 190 مستقر در وزارت بهداشت، برای پیگیری داروخانههایی که این واکسن را موجود دارند، بهدرستی فعالیت نمیکنند. آنها فهرست داروخانهها را ثبت میکنند اما یا اطلاعاتشان اشتباه است یا داروخانهها واکسنها را به آشناها و پزشکان میفروشند. نتیجه اینکه، متقاضیان هربار که برای خرید واکسن به داروخانهای که در فهرست سازمان غذا و دارو قرار دارد میروند، با این پاسخها مواجه میشوند: «نداریم. تمام کردیم. یک عدد مانده بود، یکساعت پیش فروختیم. 6 ماه است فروش نداشتیم، به دلال زنگ بزنید، به فلان دکتر مراجعه کنید و....»
واکسن گارداسیل برای پیشگیری از ابتلا به ویروس اچپیوی یا زگیل تناسلی در سه دوز تزریق میشود. گارداسیل، مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است و در سایر کشورها فروخته میشود. این واکسن توسط شرکت دارویی «بهستاندارو» وارد کشور میشود و از طریق شرکتهای پخش در داروخانهها توزیع میشود که نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطانهای مرتبط با ویروس اچپیوی بهویژه سرطان دهانه رحم، سرطانهای ناحیه معقد، واژن و حلق دارد و از ابتلا به زگیل تناسلی جلوگیری میکند.
کارزاری برای نظارت بر توزیع واکسن
داروخانهها این واکسن را تنها با نسخه متخصص پوست، زنان و عفونی میفروشند. برخی هم تنها تاریخ همان روز را قبول میکنند و با گذشت یکروز، دیگر واکسنی نمیفروشند. برخی از داروخانهها هم واکسن را به قیمت آزاد میفروشند. فروش این واکسن داستان فراوان دارد و در پی همین ماجراها، 18 دیماه کارزاری با عنوان «درخواست توزیع و عرضه واکسن گارداسیل» ثبت شد که تا روز گذشته 7 هزار و 138 نفر آن را امضاء کردهاند.
در بخشی از متن این کارزار که خطاب به وزیر بهداشت نوشته شده، آمده: «با اینکه اطلاعات موجود در سامانه 190، سامانه تیتک و حتی فاکتورهای خرید سایر افراد نشان میدهد که این داروخانهها واکسن گارداسیل را دریافت کردهاند، برخی داروخانهها از فروش این واکسن خودداری میکنند؛ این اقدام نهتنها دسترسی افراد به واکسن را دشوار میکند، بلکه باعث ایجاد سردرگمی و نگرانی در میان مردم میشود. دومین مسئله، عرضه این واکسن در کلینیکها، مطبها و حتی توسط برخی ماماها با قیمتهای بسیار بالاست. همچنین تاکنون برنامه دقیقی برای اطلاعرسانی به مردم در مورد نحوه تهیه واکسن و توزیع عادلانه آن ارائه نشده است. نبود شفافیت در این فرآیند باعث میشود افراد به واسطهها و منابع غیررسمی روی بیاورند که این موضوع، خطراتی ازجمله افزایش قیمت یا دریافت واکسنهای نامعتبر را به دنبال دارد.»
5 هزار واکسن در تهران گم شد؟
نیلوفر قاسمی؛ بیوتکنولوژیست؛ فعال حوزه سلامت و مددکار اجتماعی است. او نویسنده کارزار است و به «هممیهن» میگوید که قبلاً این واکسن در داروخانههای دولتی مثل 13 آبان، 29 فروردین، هلالاحمر و... توزیع میشد و بهراحتی در دسترس بود. اما حالا، وضعیت فرق کرده و به سختی پیدا میشود: «اخیراً سندی به دست ما رسید که نشان میداد در 21 دیماه، 5 هزار واکسن در سطح تهران توزیع شده است. اما توزیع آن به گونهای بوده که هرکس به داروخانه مراجعه کرد، دست خالی برگشت.»
او به مشکل افرادی که برای تزریق دوز دوم و سوم به دنبال واکسن هستند، اشاره میکند: «مردم مستأصلاند، نمیدانیم اسمش را مافیا بگذاریم یا زدوبند. به هر حال واکسنی که یارانه دولتی برایش پرداخت شده و برچسب وزارت بهداشت دارد، با چند برابر قیمت در مطبها فروخته میشود. مشخص است که زدوبندی وجود دارد.» به گفته او، بهمحض اینکه واکسن وارد داروخانه میشود، نیست میشود؛ بدون اینکه به دست متقاضیان برسد. اما در مطب متخصصان زنان، مطبهای مامایی و متخصصان داخلی و کودکان پیدا میشود.
برخی از متقاضیان تست ابتلایشان به اچپیوی مثبت است و نمیتوانند واکسن بزنند. سامانه 190 و تیتک اطلاعات درست و بهروز شدهای ندارد.» قاسمی میگوید که کانال فعالی در تلگرام دارند که بهصورت دقیق با تاریخ، آدرس و ساعت، داروخانههایی که واکسن دارند را معرفی میکند. این اطلاعات بهصورت مردمی ثبت میشود. یعنی هر کسی که خرید میکند بلافاصله اعلام میکند تا نفر بعدی مراجعه کند. قاسمی میگوید که اطلاعات این کانال از اطلاعات سامانههای وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بهروزتر است.
چه کارهاید که دنبال این واکسن میگردید؟
براساس اعلام او، واکسن 9 ظرفیتی گارداسیل، حدود یکماه و 4 ظرفیتی، بیش از یکهفته است که در تهران پیدا نمیشود. در سامانههای وزارت بهداشت هم اعلام میشود که این واکسن فعلاً موجود نیست اما خبر داریم که در مطبها تزریق میشود. آنها از کجا تهیه میکنند؟ برخی از متقاضیان میگویند که در داروخانهها با آنها بدرفتاری میشود. به آنها میگویند مگر شما چه کارهاید که دنبال این واکسن میگردید؟ این واکسن برای افرادی است که روابط نامشروع دارند. درحالیکه برخی از والدین برای فرزندان نوجوانشان به دنبال این واکسن هستند.
به گفته این مددکار اجتماعی، برخی داروخانهها از فروش این واکسن خودداری میکنند. اما بلافاصله در سامانه تیتک مشخص میشود که چند دقیقه قبلش فروش داشتهاند: «میگویند، بروید از دلال بخرید. اما چرا یک دلال باید واکسن لیبلدار داشته باشد؟ چطور میشود که 200-100 واکسن از داروخانه خارج میشود؟ مسئله تنها خرید این دارو نیست. حتی آموزش لازم برای تزریق این واکسن داده نشده است.»
مافیای واکسن
متقاضیان این واکسن اما تجربههای متفاوتی از خرید آن دارند. بعضی میگویند که حتی در داروخانهها هم فروش این واکسن به قیمت آزاد است، نه قیمت مصوب. فروش این واکسن بهصورت دلالی و خارج از شبکه در بازار آزاد انجام میشود و وزارت بهداشت نظارتی ندارد. اغلب آنها از اینکه این واکسن بهصورت آزاد وجود دارد اما در داروخانهها پیدا نمیشود، گلایه دارند.
یکی از آنها ساراست. او میگوید، جزو افرادی است که نوع پرخطر بهشمار میروند و باید سه دوز این واکسن را تزریق کند. دوز اول را بهسختی تهیه کرده اما برای دوزهای بعدی به دردسر افتاده: «از سامانه تیتک، داروخانهای که واکسن را موجود دارد، پیدا میکنم، اما وقتی مراجعه میکنم، میگویند که نداریم. در سامانه، اشتباه نوشته شده. دوز اول را 9 ظرفیتی خریدم، داروخانهدار گفت که این آخری بود، 10 روز دیگر موعد دوز دوم است، اما اصلاً پیدا نمیشود. این بخشی از پروسه درمان است که باید طی شود، درحالیکه این کمبودها واقعاً از نظر روانی به افراد فشار وارد میکند.»
زهرا، متقاضی دیگری است. او یکماه است برای تزریق دوز دوم این واکسن، از این داروخانه به داروخانه دیگر میرود، اما دست خالی برمیگردد. نگران گذشتن موعد دوز دوم واکسناش است. صبا متقاضی دیگری است: «در شیراز ماماها واکسن گارداسیل 9 ظرفیتی را در مطبها 16 تا 18 میلیون تومان میفروشند. در بیرون از مطب اما هیچ داروخانهای موجود ندارد.»
الناز از کارکنان کادر درمان است و میگوید: «هر زمان به هر داروخانهای مراجعه میکنیم، میگویند یک عدد داشتیم و تمام شد. از آنطرف هم داروخانه هلالاحمر میگوید که فقط واکسن ایرانی دارد.» یکنفر دیگر هم میگوید، در شهرهای دیگر ما را به تهران حواله میدهند. رومینا میگوید که دوز اول را بزنیم، برای دوز دوم با مشکل مواجه میشویم: «من با نسخه پزشک به هر داروخانهای که میروم به من میگویند، دولتی موجود نداریم؛ فقط آزاد.» کیمیا از تجربهاش میگوید: «در مطب زنان، واکسن گارداسیل 9 ظرفیتی را به قیمت 14 میلیون تومان و 4 ظرفیتی را با قیمت 7 میلیون تومان تزریق میکنند.»
احمد هم دو ماه است در اصفهان به دنبال واکسن گارداسیل برای فرزندش است و پیدا نمیکند. هانیه کل داروخانههایی که در سامانه تیتک بهعنوان دارنده واکسن گارداسیل معرفی شده، سر زده اما واکسنی پیدا نکرده: «از کل خانواده خواستم به هر داروخانهای که میشناسند سر بزنند اما همه میگویند، نداریم یا فقط یکی داشتیم که فروخته شده. اغلب هم این را اضافه میکنند که به اشتباه در سایت موجودی ما اعلام شده است. یکماه از نوبت دوم واکسن من میگذرد اما هنوز نتوانستهام واکسن پیدا کنم. یکی از داروخانهها به من گفت، 14 میلیون تومان واریز کن، واکسن را در خانه تحویل بگیر.»
یکنفر از اراک میگوید که نزدیک به 5 ماه است در این شهر، واکسن پیدا نشده اما در کلینیکها سهبرابر قیمت میفروشند. ملیحه میگوید که سال گذشته یکی از پزشکان متخصص زنان، 3 دوز واکسن 4 ظرفیتی را 20 میلیون تومان و 9 ظرفیتی را 50 میلیون تومان تزریق کرده است. دو ماه از موعد تزریق دوز سوم واکسن نیکو گذشته و نمیداند دوز سوم را از کجا تهیه کند. او با یکی از داروخانههایی که موجودی داشته، تماس گرفته و متصدی اعلام کرده که سه واکسن برایشان آمده که با خودش به خانه میبرد.
احمد پس از سه روز از طریق سامانه تیتک متوجه میشود از داروخانهای که 4 دقیقه با او فاصله دارد، میتواند واکسن بخرد. بلافاصله مراجعه میکند و داروخانهدار میگوید 6 ماه است فروش واکسن نداشتهاند. او اضافه میکند که آگهی فروش این واکسن را در سایت دیوار هم دیده. اغلب متقاضیان میگویند که داروخانهها این دارو را تنها به آشناهایشان میفروشند.
در سامانه تیتک نوشته، موجود است اما داروخانهها میگویند، نداریم. حتی تعجب میکنند که چطور به این سایت دسترسی داریم. برخی از متخصصان زنان، اسم داروخانه میدهند. بیمار که مراجعه میکند، متوجه میشود که داروخانه تنها به بیماران فلان دکتر واکسن میدهد؛ آن هم 12 میلیون تومان. تعدادی از داروخانهها هم خودشان شماره تلفن دلال میدهند. برخی هم آدرس پزشک میدهند؛ پزشکی در نزدیکی همان داروخانه. اما خودشان اعلام میکنند که موجودی ندارند. این ماجرا زمانی خطرناک میشود که بیماران پرخطر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم هم از تهیه این واکسن ناتوانند و از نظر مالی توانایی خرید آن را در بازار آزاد ندارند.
سوءاستفاده برخی پزشکان از کدملی بیماران
نرگس، یکی از متقاضیان واکسن گارداسیل است اما وقتی به داروخانه مراجعه میکند، متوجه میشود که با کد ملیاش واکسن خریده شده. رسول رضایی، داروساز است و در تهران داروخانه دارد. او از پشت پرده فروش چند میلیون تومانی واکسن گارداسیل در مطبها باخبر است و به «هممیهن» میگوید که برخی از متخصصان، بدون اینکه بیمارانشان درخواست واکسن کرده باشند، با استفاده از کدملیشان که در پرونده پزشکی ثبت شده، نسخههای صوری مینویسند، واکسن گارداسیل تجویز میکنند و با تعداد بالا از داروخانهها این واکسنها را میخرند.
آنها این واکسنها را در مطبهایشان به چند برابر قیمت میفروشند. این داروساز میگوید گاهی 10 تا 20 واکسن را به همین روش میخرند. داروخانهها موظفند با نسخه متخصص این واکسن را بدهند، بنابراین از نظر قانونی تخلفی مرتکب نمیشوند. به گفته این داروساز، قیمت واکسن گارداسیل وارداتی 9 ظرفیتی در داروخانهها براساس قیمت دولتی، 6 میلیون و 800 هزار تومان است و 4 ظرفیتی آن، 2 میلیون و 900.
این داروساز میگوید که شرایط نگهداری این واکسنها در مطبها متفاوت از داروخانههاست: «این واکسنها مانند بسیاری از داروها باید در دمای ثابتی نگهداری شوند، ممکن است در مطبها چنین شرایطی نباشد، فرد هزینه هنگفتی میکند اما بهدلیل رعایت نشدن این نکته، ممکن است اثربخشی واکسن از بین رفته باشد، به هر حال نیروهای داروخانه آموزشدیدهاند و شرایطش را میدانند. درحالیکه منشی یک مطب، حتی ممکن است فراموش کرده باشد و واکسن را در یخچال قرار نداده باشد. درنهایت این واکسن نمیتواند ایمنی ایجاد کند.»
به گفته او، داروخانهها سهمیه واکسن گارداسیل دارند و در این میان سهمیه داروخانههای دولتی بیشتر است، با این همه او به زدوبندهای شرکتهای پخش هم اشاره میکند: «برخی از شرکتهای پخش دارو، موضوعی تحت عنوان سبدفروشی دارند. یعنی میگویند اگر فلان دارو را بخواهی، باید فلان داروها را هم بخری. در مورد واکسن گارداسیل هم همین اتفاق افتاده است. میگویند مثلاً 10 قلم دارو را باید بخرید تا به شما واکسن بدهیم.
این داروها هم معمولاً داروهای کمفروش هستند. یعنی شما باید داروهایی که نیاز نداری و فروش ندارد را بخری تا سهمیه واکسن بگیری. داروخانههای خصوصی نسبت به داروخانههای دولتی، خرید محدودتری دارند، به همین دلیل هم سهمیه کمتری از واکسن برخوردار میشوند.» رضایی میگوید که این اتفاق، خلاف قانون نیست اما خلاف عرف است: «شرکتهای پخش، سیاستگذاریهای خودشان را دارند و معمولاً برای فروش داروهایی که با استقبال کمتری مواجه است، اینکار را میکنند.»
به گفته رضایی، پزشکان تنها از این طریق میتوانند به واکسن گارداسیل دسترسی پیدا کنند، چراکه شرکتهای پخش نمیتوانند این واکسنها را بهصورت آزاد به پزشکان بفروشند. آنها موظفند واکسنها را برای داروخانهها فاکتور کنند و همه مشخصات داروخانه در سیستم ثبت میشود. باتوجه به اینکه داروخانههای دولتی سهمیه بیشتری دارند، احتمال سرایت این واکسنها به مطبها از سوی داروخانههای دولتی بیشتر است.
براساس اعلام این داروساز، سهمیه داروخانهها از این واکسن براساس موجودی شرکتهای پخش است، گاهی هم خودشان باتوجه به ارتباطاتی که با داروخانهها دارند، سهمیه را زیاد میکنند، یا به داروخانهای سهمیه کمتری میدهند.
از میان آنها که برای گرفتن واکسن به داروخانهها مراجعه کنند، تعدادی میگویند که تنها توانستهاند یک دوز از واکسن را تهیه کنند و زمانیکه برای دوزهای بعدی مراجعه کردهاند، داروخانه اعلام کرده، واکسنی ندارد. رضایی میگوید که نباید میان سه دوز این واکسن فاصله بیفتد: «هرچقدر از تاریخی که باید دوز دوم یا سوم زده شود، بگذرد، اثرگذاری واکسن و درنهایت ایمنی آن هم کمتر میشود، گاهی داروخانهها ترجیح میدهند بهجای اینکه سه دوز را به یکنفر بدهند، به سه نفر، یکدوز بدهند به این امید که ماه بعد سهمیه بیشتری بگیرند.» او میگوید که تمام این کمبودها و پیدا نشدن واکسن به این دلیل است که تقاضا بالا رفته، اما واکسن به اندازه کافی تامین نشده است: «بهواسطه آگاهی مردم که از طریق شبکههای اجتماعی و کارزارها بالا رفته، میزان تقاضا برای این واکسن هم زیاد شده، اما توزیع کم است.»
ابهام درباره رعایت زنجیره سرد واکسن در مطبها
وحید جهانمیرینژاد، پزشکی است که سالها در زمینه پیشگیری از ابتلا به اچآیوی فعالیت کرده و برای جلوگیری از ابتلا به اچپیوی، فعالیتهای آموزشی فراوانی دارد. او به «هممیهن» میگوید که بهنظر میرسد در زمینه توزیع واکسن گارداسیل، سوءمدیریت وجود دارد: «واکسن گارداسیل بهعنوان اصلیترین واکسن پیشگیری از اچپیوی در دنیا شناخته میشود اما در ایران با اینکه تقاضایش بالاست، به تعداد کافی وجود ندارد. 4 ظرفیتی این واکسن در داروخانهها به قیمت 2 میلیون و 900 هزار تومان فروخته میشود اما خارج از داروخانه قیمتش تا 10 میلیون تومان هم میرود.
درحالیکه یک جنسِ داروخانهای باید قیمت مصوب و مشخصی داشته باشد ولی اکنون هیچ شفافیتی در زمینه قیمت آن وجود ندارد.» او درباره زدوبندهایی که در زمینه فروش این واکسن ایجاد شده، میگوید که ماماها و برخی از پزشکان ممکن است در این زدوبندها نقش داشته باشند: «زنجیره سرد، مهمترین نکته در نگهداری از این واکسن است، ما نمیدانیم در مطبی که ماما دارد، آیا دارو در یخچال قرار گرفته و شرایط دو تا 8 درجه آن رعایت شده است یا نه. اگر دما به صفر یا یک برسد، واکسن خراب میشود و اثربخشیاش را از دست میدهد.»
به گفته او، داستانی میان داروخانهها و کادر درمان وجود دارد که این واکسنها در داروخانهها پیدا نمیشود اما در مطبها با چندین برابر قیمت فروخته میشود: «این واکسنها همیشه کمیاب و گاهی نایاب است. وقتی این کمیابی تشدید میشود، مطبها هم قیمت را بالا میبرند. کسی که نیاز دارد، با هر قیمتی میخرد.»
او سوال میکند که واکسنی که برای پیشگیری است، چه نیازی به نسخه ـ آن هم حتماً نسخه متخصص ـ دارد، یعنی تنها 4 تخصص، زنان، عفونی، پوست و... میتوانند نسخهاش را تجویز کنند: «من سالها در این حوزه کار کردهام، نسخه برای بیمار مینویسم اما داروخانه واکسن نمیدهد.» قبل از این هم کارزار دیگری برای رایگانشدن واکسن گارداسیل تشکیل شده بود اما به گفته این پزشک، در بسیاری از کشورها هم این واکسن تا یک سنی رایگان است و بعد هزینه دارد.
حتی شاید گرانتر از ایران: «این واکسن با ارز نیمایی وارد میشود، بنابراین رایگانشدن شاید از نظر اقتصادی، امکانپذیر نباشد. کارزار درخواست توزیع و عرضه واکسن گارداسیل اما خواستار شفافیت و نظارت بیشتر است که امکانپذیر است، کافی است از سوی وزارت بهداشت به این موضوع توجه شود.»
براساس اعلام جهانمیرینژاد، واکسن پاپیلوگارد در ایران تولید میشود اما همچنان به تولید انبوه نرسیده، این واکسن علیه دو سویه 16 و 18 فعال است. اما گارداسیل که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است، 4 ظرفیتیاش بهجز 16 و 18، سویههای 6 و 11 را هم پوشش میدهد و تا 90 درصد از ابتلا به زگیل تناسلی پیشگیری میکند. درست است که دو سویه پرخطر بین آنها مشترک است اما ضایعات پوستی ناشی از ابتلا به زگیل تناسلی مسئله مهمی است و مشکلات زیادی در روابط ایجاد میکند. حتی میتواند به جدایی زوجها ختم شود. گارداسیل 9 ظرفیتی هم در کنار 4 سویه، 5 سویه پرخطر دیگر را هم پوشش میدهد.
اینکه چرا فقط زنان بهدنبال این واکسنها هستند، موضوعی است که جهانمیرینژاد به آن پاسخ میدهد: «سه دلیل عمده دارد؛ یکی اینکه مردان در مورد مسائل بهداشتی ـ درمانی، سهلانگاری بیشتری دارند، دوم اینکه در مورد اچپیوی، خیلیوقتها تشخیصی داده نمیشود اما زنان بهدلیل پاپاسمیر و آزمایش اچپیوی که انجام میدهند، خیلیهایشان از طریق متخصص زنان بعد از ابتلا، ارجاع داده میشوند و دلیل سوم اینکه، سازمان بهداشت جهانی هم که میخواهد روی واکسیناسیون تاکید کند، درست است که میگوید هر دو جنس این واکسن را بزنند اما در ادامه «بهویژه دختران» را اضافه میکند.
چون اچپیوی مرتبط با 6 سرطان است که یکی از آن دهانه رحم است که مخصوص زنان است، سرطان حلق، ممکن است دلیل اولش سیگار و عوامل دیگر ازجمله اچپیوی باشد، اما سرطان دهانه رحم، تنها دلیلش اچپیوی است؛ به همین دلیل اهمیت آن در زنان بیشتر است.»
-
پنجشنبه ۴ بهمن ۱۴۰۳ - ۲۲:۰۴:۰۶
-
۵ بازديد
-
-
پیام ویژه
لینک کوتاه:
https://www.payamevijeh.ir/Fa/News/1556521/