بزرگنمايي:

پیام ویژه - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ثمانه اکوان| 4 روز دیگر، سومین سالگرد جنگ اوکراین و روسیه است؛ جنگی که به ‌دلیل نگرانی‌های امنیتی روسیه از اقدامات غرب در اوکراین و کارخانه‌های تولید سلاح شیمیایی در این کشور آغاز شد و حالا به نظر می‌رسد در نهایت به ‌سمت تقسیم شدن بین 2 قدرت شرقی و غربی یعنی روسیه و آمریکا پیش می‌رود. اوکراین این روزها نه‌تنها توان دفاع از خود را ندارد، بلکه حتی در مذاکرات تعیین سرنوشش نیز مشارکت داده نمی‌شود؛ یک وضعیت عبرت‌انگیز. 3 سال پیش، 24 فوریه 2020، حملات به استان‌های شرقی، جنوبی و جنوب شرقی اوکراین به دستور پوتین آغاز شد و حالا حدود 20 درصد خاک این کشور در تصرف روس‌ها قرار دارد. در همین حین، دولت زلنسکی با اعتماد به نفسی که از دریافت سلاح‌های آمریکایی و اروپایی گرفته‌ بود و با مخالفت دولت بایدن، بارها درخواست مذاکره برای پایان جنگ را نپذیرفت. اتحادیه اروپایی با کمک و همراهی دولت بایدن در آمریکا در طول این 3 سال، تحریم‌های گسترده‌ای را علیه مسکو اعمال کرد و با ارسال سلاح به کی‌یف، اوکراین را به زمین نبرد نیابتی غرب با روسیه تبدیل کرد. در این میان میلیون‌ها کشته بر جا ماند و بسیاری از زیرساخت‌های اوکراین از بین رفت و بعد از 3 سال، حالا نمایندگان واشنگتن و مسکو با حضور در ریاض عربستان، بدون اینکه نماینده‌ای از اتحادیه اروپایی یا دولت اوکراین حضور داشته‌ باشد، درباره شرایط پایان جنگ و تقسیم غنائم جنگی با یکدیگر مذاکره می‌کنند؛ مساله‌ای که با عصبانیت و خشم شدید کی‌یف و شخص زلنسکی روبه‌رو شده ‌است، البته عصبانیتی از سر ناتوانی! 
واشنگتن و مسکو در ریاض نشستند و درباره تقسیم اوکراین مذاکره کردند. کاری شبیه آنچه پس از جنگ جهانی دوم کردند و بخشی از شرق اروپا را روس‌ها برداشتند. این بار اگرچه کیک کوچک‌تر شده است ولی در قرن 21 دارد چنین اتفاقی می‌افتد. روسیه و آمریکا نشستند و درباره یک کشور ثالث تصمیم گرفتند. بدون آنکه نماینده آن کشور را به این مذاکره راه بدهند. ظاهرا نتیجه مذاکره هم این شده است که 20 درصد خاک اوکراین را روس‌ها بردارند و نیمی از معادن اوکراین را آمریکا! 
این بلایی است که زلنسکی بر سر اوکراین آورده است یا شاید هم دقیق‌تر این است که بگوییم آمریکا بر سر اوکراین آورده است. 

تحقیر زلنسکی
آمریکا با یک انتخابات و تغییر رئیس‌جمهور، سیاست خود در قبال اوکراین را تغییر داد و دیگر حاضر نیست منابع خود را برای ادامه جنگ در اختیار زلنسکی قرار دهد. ترامپ معتقد است تاکنون 350 میلیارد دلار تسلیحات و منابع مالی در اختیار کی‌یف قرار گرفته است. رسانه‌های غربی اما معتقدند این میزان 320 میلیارد دلار است و زلنسکی در همین حال بارها ادعا کرده است تقریبا به یک‌پنجم از این منابع دسترسی پیدا کرده و معلوم نیست باقی این تسلیحات کجا رفته ‌است. سایت «کی‌یف ایندیپندنت» به نقل از زلنسکی نوشته تنها 100 میلیارد دلار در طول این سال‌ها به اوکراین کمک تسلیحاتی و مالی شده ‌است. این سایت در ادامه نوشته است «هزینه جنگ تا حدود 320 میلیارد دلار بوده است که حدود 200 میلیارد دلار آن را آمریکا و کشورهای اروپایی تأمین کرده‌اند و 120 میلیارد دلار آن را مردم اوکراین تأمین کرده‌اند». ترامپ همین مساله را دستمایه قرار داده تا زلنسکی را تحقیر کند و گفته است او رئیس‌جمهوری است که نمی‌داند نیمی از کمک‌های آمریکا کجا رفته ‌است. او پیش از این نیز دولت کی‌یف را دولتی فاسد خوانده ‌بود. زلنسکی در مصاحبه‌ای اعلام کرده اخیرا دیگر موشک برای سامانه‌های پدافندی پاتریوت نیز در اختیار ندارد. او در گفت‌وگوی خود گفته ‌است: «ساعت 5 صبح فرمانده ارتش با من تماس می‌گیرد و می‌گوید ما هیچ موشکی برای سامانه‌های پاتریوت محافظ کی‌یف نداریم. او به من گفت در حال حاضر 8 موشک روسی به شهر نزدیک می‌شود اما ما موشک پدافندی نداریم». زلنسکی در حالی هنوز در حال التماس و درخواست برای گرفتن سلاح‌های بیشتر از غرب است که آمریکا و مسکو در مذاکرات ریاض هر دو به چیزی که از این جنگ می‌خواسته‌اند رسیده‌اند. ترامپ گفته ‌بود خواهان دسترسی داشتن به 50 درصد از منابع و معادن عناصر کمیاب اوکراین است و کی‌یف باید کمک‌های آمریکا را که در حدود 350 میلیارد دلار بوده، حالا با پرداخت 500 میلیارد دلار جبران کند یا منابع و معادن خود را در اختیار آمریکا قرار دهد. روسیه نیز از نتیجه مذاکرات عربستان راضی است. اراضی‌ای که روس‌ها در این 3 سال اشغال کرده‌اند حالا ظاهرا قرار است ضمیمه خاک روسیه شود؛ چیزی حدود 20 درصد خاک اوکراین، البته اوکراین قدیم! پوتین رئیس‌جمهور روسیه بر همین اساس روز گذشته در گفت‌وگویی، نتایج مذاکرات در ریاض درباره اوکراین را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «بدون افزایش اعتماد بین روسیه و ایالات متحده، بحران اوکراین نمی‌تواند حل شود. جلسه روسی - آمریکایی در ریاض برای افزایش اعتماد بود». او همچنین تأکید کرد روسیه آماده بازگشت به میز مذاکرات درباره اوکراین است. سخنگوی کاخ سفید نیز مذاکرات ریاض را گامی بسیار بزرگ در مسیر پایان بخشیدن به جنگ اوکراین دانست. به گزارش الجزیره، ترامپ هم درباره مذاکرات جاری میان مقامات آمریکایی و روسی در ریاض مدعی شد: مذاکرات در عربستان سعودی درباره پایان دادن به جنگ اوکراین بسیار خوب بود. ما قصد نداریم نیروهای آمریکایی را در اوکراین مستقر کنیم. این موضوع مربوط به اروپایی‌هاست. اگر نیروهای حافظ صلح اروپایی در اوکراین مستقر شوند، اشکالی ندارد. او که در ویلای شخصی خود، مارالاگو، با خبرنگاران صحبت می‌کرد بار دیگر مدعی شد اگر رئیس‌جمهور بود این جنگ هرگز اتفاق نمی‌افتاد و در پاسخ به سوال خبرنگار بی‌بی‌سی که پرسید: آیا پیامی برای اوکراینی‌ها که ممکن است احساس کنند غیبت‌شان در مذاکرات خیانتی به آنها بوده دارید؟ گفت: «من خیلی مایوسم. شنیده‌ام که ناراحت هستند که جایی پشت میز (مذاکره) نداشته‌اند. خب! برای 3 سال داشتند و برای مدتی طولانی هم قبل از آن». وی اضافه‌ کرد: «خیلی راحت می‌شد آن را حل کرد».
ترامپ در ادامه گفت: زلنسکی رئیس‌جمهوری کاملا بی‌کفایت است و سخنان احمقانه‌ای می‌گوید. رهبری او باعث ادامه جنگ شده ‌است. وی مدعی شد زلنسکی در اوکراین تنها 4 درصد محبوبیت دارد و با دیکتاتورخطاب کردن زلنسکی اضافه ‌کرد: «در اوکراین انتخاباتی برگزار نشده است، بلکه حکومت نظامی اعمال شده و محبوبیت زلنسکی کاهش یافته و کشورش ویران شده ‌است. ترامپ با تأکید بر اینکه جنگ اوکراین جنگی «بیهوده» بود و نباید رخ می‌داد، اظهار داشت: روسیه می‌خواهد به این وحشیگری در اوکراین خاتمه دهد، اگر روسیه می‌خواست، می‌توانست کی‌یف را کاملا ویران کند اما این کار را نکرد». وی در ادامه افزود: هزاران سرباز در اوکراین کشته می‌شوند، جنگ اوکراین می‌تواند به جنگ سوم جهانی منجر شود، شهرهایی در اوکراین وجود دارد که شبیه غزه هستند و هیچ ساختمان سالمی در آنها وجود ندارد.
به گزارش نیویورک‌تایمز، ترامپ همچنین در صحبت‌های خود، اوکراین را آغازگر جنگ خطاب کرد که با واکنش شدید رسانه‌های اروپایی همراه شد. زلنسکی اما با وجود عصبانیت از تمام مواضعی که تاکنون ترامپ علیه او داشته و برگزاری نشست ریاض بدون حضور نماینده‌ای از اروپا یا اوکراین، تلاش کرد موضع محتاطانه‌ای علیه ترامپ داشته ‌باشد. وی معتقد است ترامپ تحت‌ تأثیر اطلاعات گمراه‌کننده روسیه قرار گرفته است که چنین مواضعی دارد. زلنسکی در عین حال افزود: فکر می‌کنم ایالات متحده آمریکا امروز به پوتین کمک می‌کند تا از سال‌های انزوا خارج شود.
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، زلنسکی همچنین معتقد است درخواست واشنگتن برای بازگرداندن 500 میلیارد دلار به ‌عنوان فلزات از اوکراین یک حرف جدی نیست. وی همچنین خاطرنشان کرد: «کشورم را نمی‌فروشم!»
زلنسکی در حالی تاکید کرده است توافق آمریکا و روسیه برای تقسیم اوکراین را نمی‌پذیرد که ناظران بیرونی برای این مواضع اعتبار چندانی قائل نیستند. زلنسکی قبل از آنکه وارد جنگ با روسیه شود، استقلال کشورش را به آمریکا فروخته بود و اوکراین را به زمین جنگ نیابتی آمریکا علیه روسیه تبدیل کرده بود، بنابراین اکنون با تکیه بر چه قدرتی می‌تواند از ایستادگی مقابل تصمیم آمریکا بگوید؟ اروپایی‌ها نیز می‌دانند نپذیرفتن تصمیم ترامپ درباره اوکراین یعنی شکاف بزرگ در 2 سوی آتلانتیک؛ امری که محال نیست اما نیاز به تصمیم سخت اروپا دارد.
نابودی اوکراین، نگرانی اروپا
اروپا در این میان اما با بهت و حیرت و گاهی نیز با اشک و حسرت در حال تماشای سرنوشتی است که برای کی‌یف رقم خورده ‌است. مکرون که پیش از این در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ نیز از اروپا خواسته‌ بود فکری به حال تأمین امنیت خودش کند و خواستار تشکیل ناتو اروپایی شده بود، این بار نیز روز گذشته جلسه‌ای را با تعداد محدودی از سران کشورهای اروپایی در کاخ الیزه برگزار کرد تا به ‌بیان نگرانی‌های‌شان پرداخته و در عین حال راه‌حلی برای برخورد با دولت آمریکا پیدا کنند. رسانه‌های آمریکایی این نشست را بی‌نتیجه و رهبران اروپایی را بلاتکلیف خواندند. خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز خبر داد سوال اصلی این نشست این بود: آیا اروپا می‌تواند امنیت خود را تأمین کند یا باید در انتظار نتیجه نهایی مذاکرات آمریکا و روسیه باقی بماند؟ با این حال رهبران کشورهای اروپایی نتوانستند به این سوال پاسخی دهند و ظاهرا در بین خود نیز دچار تشتت بوده‌اند. بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، برخی کشورهای اروپایی فکر می‌کنند سوال فرانسه در جهت رساندن مکرون به رهبری اروپاست که مطمئنا با واکنش منفی آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی مواجه می‌شود اما در نهایت فرانسه تنها قدرت اتمی اتحادیه اروپایی است و اگر قرار باشد کشوری دم از امنیت بزند، این فرانسه است که باید برای ائتلاف اروپا بدون آمریکا رهبری این قاره را بر عهده بگیرد. 
از تسلیم اتمی تا تحقیر ملی
در روزهای ابتدایی جنگ، زلنسکی اعتراف کرده بود اگر اوکراین تسلیحات هسته‌ای خود را کنار نمی‌گذاشت، هیچ کشوری جرأت نمی‌کرد به آن حمله نظامی کند. او بار دیگر در مصاحبه‌ای در روز 9 بهمن‌ماه نیز بیان کرد توافقنامه بوداپست، یک اقدام «کاملا احمقانه، غیرمنطقی و بسیار غیرمسؤولانه بوده است». تفاهمنامه بوداپست توافقی میان اوکراین، روسیه، ایالات متحده و بریتانیا در سال 1994 بود که بر اساس آن، اوکراین تسلیحات هسته‌ای خود را که از زمان اتحاد جماهیر شوروی بر جا مانده ‌بود، کنار گذاشت و در مقابل، این کشورها تضمین امنیت، حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین را پذیرفتند.
زلنسکی گفته بود: «در آن زمان سیاستمداران آمریکا و روسیه متحد شده و اوکراین را مجبور به ‌کنار گذاشتن تسلیحات هسته‌ای کردند اما حداقل باید چیزی در ازای آن دریافت می‌کردیم».
از نظر وی، تضمین اصلی، عضویت اوکراین در ناتو بود؛ مساله‌ای که هنوز هم محل بحث بسیاری است و نه آمریکا و نه اتحادیه اروپایی، هیچ‌کدام عضویت اوکراین را تا امروز در این اتحاد نظامی نپذیرفته‌اند. حداقل تا این جای کار، آمریکای ترامپ و کشورهای اروپایی عضو ناتو با یکدیگر هم‌عقیده هستند که اگر اوکراین قصد عضویت در ناتو را دارد، باید فکر بخشیدن 20 درصد از اراضی اشغالی خود به روسیه باشد. با این حال بعد از این نیز عضویت در ناتو حتمی نخواهد بود. سرنوشت عجیب و تلخ اوکراین و تبدیل شدن آن به زمین نبرد نیابتی بین قدرت‌های غرب و شرق، بار دیگر ضرورت توجه به توان دفاعی و نظامی داخلی را در بین کشورهای دنیا مطرح کرده است. کشوری که زمانی در حال تبدیل شدن به قدرت اتمی بود و آن را برای خوشایند غرب، در ازای تضمین امنیتی به آنها واگذار کرد، حالا باید در حال التماس برای دریافت تسلیحات غربی، به فکر گذشتن از 20 درصد از وسعت سرزمینی‌اش باشد و در عین حال منابع کمیاب معدنی خود را نیز برای دوره‌ای نامعلوم به آمریکا واگذار کند! اوکراین از هم اینک بین غرب و شرق تقسیم شده و در عین حال به ‌اندازه‌ای تحقیر شده که در هیچ‌کدام از جلسات مذاکره برای تعیین سرنوشتش حضور ندارد.