بزرگنمايي:
پیام ویژه - ایرنا / رسانه انگلیسی به وضعیت پایگاه‌های روسیه در سوریه و همچنین روابط طرفین پس از تسلط مسلحین بر دمشق پرداخته است.
سربازان پایگاه هوایی «حمیمیم» روسیه در سوریه، چندین سال در شهرهای ساحلی، آزادانه تردد می‌کردند و جنگنده‌ها از این پایگاه برای بمباران «شورشیان» استفاده می‌کردند اما با وجود سقوط دولت اسد، هم پایگاه حمیمیم و هم پایگاه طرطوس توسط گروه‌های کوچکی از همان شورشیان کنترل می‌شوند و «هیات تحریرالشام» از میان آن‌ها اداره کشور را بر عهده دارد.
خبرگزاری رویترز در گزارشی با این مقدمه درباره وضعیت پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه نوشت: نگهبانان جدید این پایگاه‌ها به خبرنگاران رویترز که هفته گذشته از این تاسیسات نظامی بازدید کرده بودند، گفتند که تردد تمامی کاروان‌های روس را که از آن‌ها بیرون می‌آیند بر عهده دارند.
یکی از این نگهبانان گفت: آن‌ها باید پیش از خروج به ما اطلاع بدهند.
الشرع مایل به تعطیلی پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه نیست
آینده این پایگاه‌های نظامی که با ماموریت نظامی روسیه در غرب آسیا و آفریقا یک‌پارچه است، در دستان «احمد الشرع» سرکرده گروه هیات تحریرالشام است.
رویترز نوشته است: او می‌خواهد درباره اجاره 49 ساله طرطوس و اجاره نامحدود حمیمیم مذاکره کند تا شرایط بهتری را تضمین کند اما به نظر نمی‌رسد که از مسکو بخواهد، به‌کلی آن‌ها را تعطیل کند.
در عوض، به نظر می‌رسد که این پایگاه‌ها در عوض حمایت دیپلماتیک و جبران کردن مالی از سوی روسیه حفظ شوند که حتی پیش از ملحق شدن آن به جنگ‌های داخلی سوریه در 2015، نقش پررنگی در اقتصاد و بخش دفاعی آن داشته‌اند.
حکومت بشار اسد در هشتم دسامبر 2024 و پس از رسیدن شورشیان مسلح به دمشق سقوط کرد. اسد از طریق پایگاه هوایی حمیمیم به روسیه رفت. اکنون، گروهی که کنترل سوریه را در دست دارد و روزی هدف حملات هوایی بی‌امان روسیه بود، با مسکو پای میز مذاکره است.
تصویر: پایگاه هوایی حمیمیم در سوریه، 29 دسامبر 2024
مذاکره دمشق با مسکو برای طرفین سودمند است
رویترز در ادامه نوشت که در این باره با هشت منبع مطلع و دیپلماتیک سوری و روس گفت‌وگو کرده است که در جریان اولین دیدار بلندپایه میان مسکو و هیات تحریرالشام بوده‌اند. این دیدار شامل موضوعاتی از جمله بدهی‌های چند میلیارد دلاری سوریه، آینده اسد و بازگرداندن پول‌های سوریه در روسیه بود.
طبق این گزارش، با در نظر نگرفتن دشمنی میان مسکو و این گروهک، مذاکره برای طرفین سودمند است. به‌رغم لغو برخی از تحریم‌های سوریه از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا، محدودیت‌های باقی‌مانده تعاملات اقتصادی و تجاری با این کشور جنگ‌زده با 23 میلیون جمعیت را دشوار می‌سازد.
ازسرگیری تامین تسلیحات، سوخت و گندم از سوی روسیه نقشی حیاتی خواهد داشت. یک دیپلمات مستقر در دمشق در این باره به رویترز گفت که دمشق و مسکو مایلند «حتی با دشمنان سابقشان صلح کنند.»
«آنا بورشفسکایا» از اندیشکده واشنگتن در این باره می‌گوید: «مسکو هنوز هم می‌تواند پیشنهاداتی به سوریه ارائه کند و قدرتمندتر و صاحبنفوذتر از آن است که بتوان آن را نادیده گرفت.»
او افزود: روسیه فقط به دولتی در دمشق نیاز دارد که منافع آن را تضمین کند و تمایل به انجام دادن یک توافق با آن داشته باشد.
یک منبع سازمان ملل نیز گفت که روسیه در دوران دولت جدید سوریه، غلاتی به این کشور غرب آسیا صادر نکرده است.
در این میان، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از زمان بازگشت به کاخ سفید، چندان به موضوع سوریه نپرداخته اما به دنبال بهبود روابط با مسکو بوده است.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا مدعی شد که با وجود سقوط بشار اسد، فرصتی برای سوریه پیش آمد تا «دیگر تحت سلطه و نفوذ ایران یا روسیه نباشد.»
اگرچه رژیم صهیونیستی که نزدیک‌ترین متحد آمریکاست، می‌خواهد روسیه سنگری در قبال نفوذ ترکیه باشد.
تصویر: بازدید «بشار اسد» رئیس‌جمهور پیشین سوریه و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه از پایگاه هوایی الحمیمیم، 2017
«روابط جدید، نیازمند رسیدگی به گذشته»
دو منبع مطلع به خبرگزاری رویترز گفتند الشرع در دیدار 29 ژانویه در دمشق با فرستاده «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه به دنبال لغو وام‌هایی بود که قرارداد آن‌ها در دوران اسد با روسیه منعقد شده بود. به گفته «محمد ابازید» وزیر دارایی سوریه، دمشق که پیش از جنگ‌های داخلی بدهی خارجی زیادی نداشت، در حال حاضر، بین 20 تا 23 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.
یک منبع مطلع نیز گفت که مقامات سوریه در دیدار سه‌ساعته با «میخائیل بوگدانف» معاون وزیر امور خارجه سوریه به مسئله بازگرداندن اسد به سوریه نیز اشاره‌ای کلی کرده و گفته بودند این مانع بزرگی برای ازسرگیری روابط نیست.
یک منبع مطلع ارشد روس نیز گفت که روسیه با استرداد اسد موافقت نخواهد کرد و درخواستی نیز در این باره از آن نشده است.
یک دیپلمات مستقر در سوریه که در جریان این مذاکرات بوده نیز گفت که الشرع خواستار بازگرداندن پول‌های سوریه شد که از نظر او، در مسکو سپرده‌گذاری شده‌اند اما هیات روسی که بوگدانف ریاست آن را بر عهده داشت، وجود چنین پول‌هایی را تکذیب کرد.
رویترز نوشت که دفتر الشرع و شورای امنیت ملی کاخ سفید پاسخی به درخواست اظهار نظر در این باره ندادند.
دولت سوریه پس از این دیدار، در بیانیه‌ای گفت که الشرع تاکید کرده روابط جدید نیازمند رسیدگی به اشتباهات گذشته است و خواستار جبران خسارت برای ویرانی‌های به‌بار آمده از سوی روسیه شد.
منابع مطلع گفتند این دیدار به‌خوبی انجام شد. از سوی دیگر، کرملین نیز تماس دو هفته پیش میان پوتین و الشرع را «سازنده» توصیف کرد.
«دمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین در پاسخ به این سوال رویترز مبنی بر این آیا در مذاکرات میان مسکو و دمشق درباره سرنوشت پایگاه‌های نظامی روسیه پیشرفتی حاصل شده است، بیان کرد: تماس‌های ما با مقامات سوری ادامه دارد. فقط می‌توانم بگویم که روند کارها ادامه دارد.
تصویر: سقوط دولت بشار اسد در سوریه، دسامبر 2024
عوامل تاثیرگذار بر ادامه همکاری روسیه و سوریه
خبرگزاری رویترز نوشت: «سرگئی مارکوف» یک مشاور پیشین امور کرملین، در این باره در کانال تلگرامی خود نوشت: مقامات جدید سوریه، روسیه را کشوری متخاصم نمی‌دانند. اما روسیه باید در زمینه این پایگاه‌های نظامی، کار خوشایندی برای دولت سوریه انجام دهد.
دمشق خواستار جبران خسارت ویرانی‌های به‌بار آمده در دوران جنگ شده است. هزینه‌های بازسازی از سوی کمیته اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل برای غرب آسیا، 400 میلیارد دلار برآورد شده است.
یک منبع مطلع از دیدگاه روسیه گفت که بعید است مسکو مسئولیت آن را قبول کند اما در عوض، می‌تواند کمک‌های انسانی ارائه دهد.
پوتین در دسامبر گذشته، پیشنهاد کرده بود که این پایگاه‌ها مرکز تحویل کمک‌های انسانی به مردم سوریه شوند و «واسیلی نبنزیا» نماینده روسیه در سازمان ملل گفت که اتحاد روسیه با سوریه «ارتباطی با هیچ رژیمی ندارد». منبع مطلع کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل گفت که اطلاعی از انتقال هیچ گونه کمک‌های انسانی از طریق این پایگاه‌ها ندارند.
سرنوشت اسد و نزدیکان آن که به مسکو رفته‌اند، موضوع حساسی است؛ منابع مطلع روس و دیپلماتیک گفتند که روسیه هنوز در برابر تسلیم کردن اسد مقاومت می‌کند و اصرار دارد که اتحاد خود را با او حفظ کند.
یک منبع بلندپایه روس گفت: روسیه صرفا به دلیل تغییرها افراد را رها نمی‌کند.